واکاوی حقوقی-رسانه ای از برخورد فیزیکی یک نماینده با خبرنگار

تحریریه پارسینه : در نشست مجازی که در گروه تلگرامی "پوشش خبری" با حضور اساتید مطبوعات ورسانه، حقوقدانان و خبرنگاران برگزارشد، ابعاد مختلف ارتباطی و قضائی برخورد فیزیکی یک نماینده با خبرنگار بررسی شد.

بخش اول این نشست روز گذشته منتشر شد و حال در بخش دوم، این موضوع از دیدگاه مجید رضائیان، روزنامه نگار و استاد دانشگاه در گروه مجازی "پوشش خبری" مورد بررسی دقیق قرار گرفت که مشروح آن در ذیل می آید:

رضائیان معتقد است که این موضوع از ۳ زاویه قابل بررسی است.

زاویه اول: از نظر تکنیکهای مصاحبه، حقوق مصاحبه کننده و حقوق مصاحبه شونده.

واقعیت این است که مصاحبه کننده حق دارد پرسش‌های خود را مطرح کند و مصاحبه شونده هم می تواند به پرسشها پاسخ دهد با شرط حرفه ای اینکه هر دوطرف هیچ الزام و اجباری در کار نباشد.

وقتی پذیرفتیم که هیچ الزام و اجباری نیست، اگر مصاحبه شونده نخواهد پاسخ خبرنگار را بدهد، حق دارد که مصاحبه را قطع کند، این تنها واکنشی است که از لحاظ حرفه ای پذیرفته شده است.

یک مراجعه اولیه به سند میثاق حرفه ای خبرنگاران در کنفرانس پاریس ۱۹۸۳ میلادی که همه ما آن را مطالعه کرده ایم و می دانیم که حق مصاحبه کننده و حق مصاحبه شونده به طور اصولی و حرفه ای چیست. اینکه ما نخواهیم پرسشی را پاسخ دهیم، اقدام فیزیکی یا هر برخورد دیگری را انجام دهیم، حتی اگر لحن خبرنگار مورد تایید مصاحبه شونده نباشد، قطعا محکوم است و هیچ توجیهی برای آن نیست.

زاویه دوم: اطلاعات در روزنامه نگاری است. که به دو قسمت تقسیم می شود. ۱- اطلاعات پنهان است ۲- اطلاعات کتمان. اطلاعت پنهان برای ما نیست بلکه برای اف بی آی است، مربوط به امنیت ملی، مسائل نظامی، ارز و سیاست خارجی است.

اطلاعات کتمان، حق مسلم همه خبرنگاران از هر رسانه ای در هر جایی از جهان است. اگر اطلاعاتی کتمان شد یعنی الان کسی از ِقای قاضی پور بپرسد، شما علت اینکه این فراکسیون را تشکیل داده اید، چیست و بازتاب آن از دید شما آیا مغایر با وحدت ملی هست یا نه، می تواند دو وجه داشته باشد. یک وجه این موضوع این باشد که به دلایل آشکار تشکیل چنین فراکسیونی خبرنگار دنبال آن است که کسب اطلاعات کند یک وجه می تواند به یک اطلاعات کتمان و انگیزه ها و لایه های دوم آن اطلاعات می خواهد دنبال کند.

به عبارت دیگر ما این حق را داریم خیلی اصولی بپرسیم که آیا به جز تشکیل فراکسیون از جنبه سیاسی، آیا وجه دیگری هم دارد یا خیر. چون گاهی اوقات دلایل تشکیل فراکسیون ها می تواند چیزی به جز آن باشد که اعلام می شود و دلیل ثانویه هم داشته باشد.

وجه سوم به جنبه اخلاقی و فرهنگی اشاره دارد. با وجود اینکه خبرنگار می تواند صریح سوال کند با در نظر گرفتن نهایت احترام، باید وجه اخلاقی و فرهنگی از طرف خبرنگار و مصاحبه شونده رعایت شود. در مقابل پاسخ ها از نظر هر مصاحبه کننده ای نمی تواند همراه با هرگونه توهین، برخورد فیزیکی و یا حتی واژگان غیر اصولی باشد، این قطعا غلط است.

در کلاسهای تکنیک مصاحبه من همیشه خاطره ای را نقل می کنم که مربوط می شود به مصاحبه آقای الکاوش با آقای میتران. آقای "الکاوش" که مدیر شبکه ۲ تلویزیون فرانسه است از آقای "فرانسوا میتران" رئیس جمهور وقت فرانسه که سوسیالیست بود می پرسد، آقای "میتران" ما شنیده ایم شما سرطان گرفته اید، مردم فرانسه رئیس جمهور سرطانی نمی خواهند، چرا کاخ الیزه را ترک نمی کنید؟

جالب است بدانید که آقای "میتران" پاسخ دادند: بله من سرطان گرفته ام و سرطان من خوش خیم است، ولی برابر سوگندی که به قانون اساسی فرانسه خورده ام، باید ۸ ساعت در کاخ الیزه کار کنم، پزشکان من را از ۸ ساعت کار منع نکرده اند، چرا باید کاخ الیزه را ترک کنم؟

ملاحظه می کنید که چنین سوال صریحی و چنین پاسخ شفاف و صریحی هرگز همراه با هیچگونه توهین و بی احترامی طرفین نسبت به هم صورت نگرفته است.

آنچه که در قضییه آقای قاضی پور ما شاهد آن هستیم و رفتار قبلی ایشان هم، همین را نشان می دهد، این است که اساسا آداب مصاحبه حداقل از نظر اخلاقی و فرهنگی، آنهم برای مجلس که نیروهای متعددی از جریانهای مختلف سیاسی در آن است و نسبت به قبل مجلس معتدلی است، اصلا روا نبود و بسیار برخورد غیر اصولی و غیر حرفه ای بوده است.

رضائیان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا خلائی در زمینه دفاع از حقوق خبرنگاران و روزنامه نگاران در برابر برخوردهای گاها نامتناسب و خلاف مبادی آزادی بیان وجود دارد، تصریح کرد: این خلاء وجود دارد ولی از طریق انجمنهای صنفی و حرفه ای روزنامه نگاران حل می شود. معنای این سخن این است که اساسا دستگاههای مختلف حکومتی از سه قوا مستقیما به این موضوع ورود نمی کنند، بلکه آنها زمینه های حفظ آزادی بیان و دفاع از حقوق خبرنگاران را فراهم می کنند، اما این دفاع مستقیم از طریق به رسمیت شناختن انجمن های صنفی و حرفه ای صورت می گیرد.