آلودگی هوا در راه کلانشهرها

به گزارش وطن امروز، این روزها معضل گرد و غبار و انتشار ریزگردها به عنوان موضوعی جدی در حوزه زیست محیطی مطرح است اما تا کمتر از ۲ ماه دیگر و همزمان با آغاز فصل پاییز و کاهش نسبی دما باید در انتظار آلاینده‌هایی بود که نفس‌ها را در سینه حبس خواهد کرد!

در نیمه دوم فصل پاییز تا اواخر زمستان، در پی سرمای هوا، افزایش استفاده از خودروهای شخصی به دلیل کمبود وسایل نقلیه تشدید می‌شود و شرایطی را ایجاد می‌کند که به دفعات شاهد اعلام هشدار درباره آلودگی هوا خواهیم بود.
این معضل چالش‌برانگیز در طول سنوات گذشته با شدت هر چه بیشتری ظهور و بروز پیدا کرده است اما انگار دستگاه‌ها و مدیران ذی‌ربط از حل، رفع و مدیریت این معضل عاجز هستند.


طرح‌های مقطعی، مسکن آلودگی


اعمال طرح‌های زودگذر مقطعی، همواره از کارهایی به حساب می‌آید که به فراخور و مقتضیات شرایط اجرایی می‌شود اما هیچکدام از این طرح‌ها و به اصطلاح تمهیدات پیش‌بینی شده، نتوانسته به نحوی پایدار و بنیادی بر این معضل چیره شود.
پدیده وارونگی هوا و آلایندگی خودروها، کارخانجات و مراکز صنعتی و دودکش‌های منازل مسکونی شرایط بغرنج و ناهنجاری را پدید می‌آورد که نفس‌ها را به شماره می‌اندازد.


شاید باد به داد مردم برسد!


این در حالی است که در چنین مواقعی باید دست به دعا شد تا شاید با وزش باد یا بارش‌های آسمانی از عمق و میزان مخاطرات معضل مورد اشاره کاسته شود. این موضوع هر ساله تجربه و پس از عبور از فصل سرما، دوباره به فراموشی سپرده می‌شود تا اینکه سال بعد در آستانه برودت دما، زمزمه‌هایی مبنی بر آلودگی هوا در رسانه‌ها اعلام شود و این قصه تکراری آنقدر پرغصه و چالش‌برانگیز شده که انگار ساکنان کلانشهرها نیز پذیرفته‌اند باید با این نارسایی کنار بیایند. اما براستی تا چه زمانی قرار است هزینه‌های سنگین و کمرشکنی که آلودگی هوا بر کشور و مردم تحمیل می‌کند، تحمل شود؟


۲۰۰ گرم آلاینده، سهم هر تهرانی


چندی پیش گزارشی در رسانه‌ها منتشر شد که حاصل پژوهش‌های محققان دانشگاه صنعتی شریف بود. حاصل این تحقیقات یک ساله، عددی تامل‌برانگیز و بسیار نگران‌کننده بود که نشان‌دهنده عمق فاجعه آلاینده‌های تولیدی در کلانشهر تهران است. نتایج این پژوهش، حاکی از تولید سالانه ۷۲۵ هزار تن آلاینده در شهر تهران است که به‌واسطه منابع ساکن و متحرک تولید و منتشر می‌شود. آنطور که حسین افشین، استادیار دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف عنوان داشته، سهم منابع متحرک از میزان و عدد مورد اشاره، ۸۵ درصد و منابع ساکن نیز ۱۵ درصد است. با یک محاسبه اجمالی و با فرض جمعیت ۱۰ میلیون نفری پایتخت، هر شهروند در طول روز، نزدیک به ۲۰۰ گرم آلاینده استنشاق می‌کند.


خسارت ۲۳ تریلیون تومانی در ۸ کلانشهر


در همین حال نغمه مبرقعی، عضو اتاق فکر اقتصاد سازمان حفاظت محیط‌زیست با تشریح میزان خسارات وارده ناشی از آلایندگی و آلودگی هوا در طول سال عنوان کرد: تحقیقات انجام شده موید ایجاد خسارت ۲۳ تریلیون تومانی آلودگی هوا در ۸ کلانشهر تهران، تبریز، کرج، اصفهان، اراک، مشهد، شیراز و اهواز در سال ۲۰۱۴ است.
البته به این شهرها باید استان قم را نیز افزود که بتازگی به معضل و چالشی جدی در حوزه آلودگی هوا و سلامت زیست محیطی گرفتار شده است. بدون تردید، سلامت انسان نرخ و قیمتی ندارد و به واقع تبعات مخرب آلودگی هوا بر حفظ سلامت زیست‌محیطی و بیماری‌هایی همچون سرطان، انسداد عروق و نارسایی‌های ریوی را با اعداد و ارقام مرسوم نمی‌توان برآورد کرد.


همگرایی؛ حلقه مفقوده مدیریت آلودگی هوا


علاوه بر این کارشناسان معتقدند غلبه و مدیریت معضل آلودگی هوا مستلزم یک همگرایی و همسویی ویژه است که در چارچوب آن می‌توان به توفیقات بسیار سازنده‌ای نائل شد. ارتقای تجهیزات گازسوز در خودروها، نوسازی ناوگان فرسوده حمل و نقل، وارد کردن خودروهای هیبریدی به ناوگان تاکسیرانی کشور، تعریف و پیش‌بینی مشوق‌هایی برای جلب نظر هر چه بیشتر مردم به استفاده و خریداری خودروهای گازسوز، تسهیل زمینه و بستر مناسب برای جایگزین‌سازی سوخت نیروگاه‌ها از مایع به گاز نمونه‌هایی از تمهیدات و تدابیری است که با همگرایی و هم‌افزایی سازنده در میان نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط می‌توان نسبت به اجرای صحیح آن اقدام کرد. اگرچه تحقق این اقدامات، مستلزم تامین اعتبار و بودجه مناسب است اما به واقع هزینه کردن در این بخش، سرمایه‌گذاری سازنده‌ای به حساب می‌آید که در میان‌مدت و درازمدت حافظ منافع کشور و مردم خواهد بود.