گوناگون

فراز و فرود در روابط افغانستان پاکستان

پارسینه: پس از فراز و فرود هایی در روابط اسلام آباد و کابل در سالها و ماههای اخیر، امید می رود در ماههای اخیر با سفر مقامات سیاسی دو کشور تحولاتی در روابط افغانستان و پاکستان شکل گیرد.

علی کاوسی نژاد: با نگاهی ژرف به روابط افغانستان و پاکستان در سالهای اخیر می توان به این نکته مهم پی برد که روابط دو کشور مسیری یکنواخت را طی نمی کند و هرزگاهی در روابط دوجانبه فراز و فرودهای به چشم می خورد که منشا آن تحولاتی است که در منطقه ایجاد شده و روابط دو کشور را برای زمان نه چندان کوتاهی دچار تنش می کند.

مهمترین عاملی که می تواند روابط این دو کشور را دچار بحران نماید مسئله مناقشات مرزی و نیز گروههای تروریستی از جمله القاعده، شبکه تروریستی حقانی و گروه طالبان است. اسلام آباد در سالهای اخیر سیاستی را در پیش گرفته است و با کمک آن قصد دارد قدرت و نفوذ خود را در بین گروه طالبان به رخ دولت افغانستان بکشاند و از آن بهره برداری کند. مذاکرات صلح افغانستان موضوعی است که از زمان رهبری «ملا عمر» رهبر اسبق طالبان تا بحال با تغییراتی روبرو بوده است.

در سال ۲۰۱۳ میلادی دولت پاکستان مذاکرات صلح افغانستان موسوم به «مری۱» را به میزبانی اسلام آباد شروع کرد تا بلکه بتواند به مسئله گروه طالبان در منطقه پایان دهد اما در این میان برملا شدن خبر مرگ ناگهانی «ملا عمر» تمام داشته های اسلام آباد و کابل را از بین برد و مذاکرات صلح به حالت تعلیق در آمد.

گروه طالبان تلاش کرد با همفکری شورای مشورتی، رهبری برای خود تعیین نماید اما در این میان گروه بندی هایی در میان طالبان شکل گرفت و «ملا رسول» یکی از نزدیکان رهبر اسبق طالبان ساز مخالفت با «ملا اختر منصور» رهبر سابق طالبان را ساز کرد و افراد وابسته به ملا رسول به سرپرستی وی اعلام موجودیت کرده بر علیه افراد ملا اختر منصور دست به مبارزه زدند و طی این درگیری ها تعدادی از افراد دو گروه متخاصم کشته و زخمی شدند.

بروز چند دستگی در میان طالبان ادامه انجام مذاکرات را با دولت کابل مشکل ساخت. از سویی با توجه به نفوذی که ارتش پاکستان در میان ساختار تشکیلاتی گروه طالبان داشت سعی شد این گروه برای انجام مذاکرات مستقیم به پای میز مذاکره کشانده شوند اما در عمل چندان پیشرفتی در این زمینه صورت نگرفت.

در ماههای اخیر پنج دور از مذاکرات مقدماتی صلح افغانستان با مشارکت کشورهای افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا در اسلام آباد و کابل برگزار شد اما گروه طالبان با گذاشتن شروطی از جمله خروج نیروهای ناتو از افغانستان، خارج شدن نام این گروه از لیست گروههای تروریستی و نیز آزادی زندانیان این گروه از زندان های افغانستان و پاکستان از شرکت در مذاکرات صلح سر باز زد.

با کشته شدن «ملا اختر منصور» رهبر سابق طالبان در حمله هوایی هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در منطقه «نوشکی» ایالت بلوچستان پاکستان که گفته می شد از مخالفین سرسخت انجام مذاکرات با دولت افغانستان بود مذاکرات صلح به طور کلی با شکست مواجه شد.

گروه طالبان «ملا هیبت الله آخوند زاده» را به عنوان رهبر جدید انتخاب کرده است و وی نیز از انجام مذاکرات صلح با ادامه حضورهای ناتو در افغانستان مخالف است و این خود نشان از آن دارد که ادامه مذاکرات صلح با حضور نیروهای خارجی در افغانستان ناممکن است. تا جایی که «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی افغانستان در ماههای گذشته وارد مذاکره شد و پیش نویس توافقنامه صلح بین طرفین نیز تهیه شد اما با کشته شدن «ملا اختر» بدست نیروهای آمریکایی حکمتیار نیز چندان تمایلی به ادامه این مذاکرات و امضای توافقنامه صلح نشان نمی دهد. می توان در اینجا به این نتیجه رسید که وجود نیروهای ناتو در افغانستان از عوامل اصلی عدم پیشرفت در مذاکرات صلح افغانستان است.

در واقع آمریکا به دنبال بهانه ای برای به تعلیق درآوردن مذاکرات صلح افغانستان و نیز ادامه حضور نیروهای امنیتی خود در منطقه بود و به این مهم دست یافت. باراک اوباما ماه پیش با صدور حکمی اختیارات نیروهای نظامی آمریکایی در افغانستان و نیز رویارویی با نیروهای طالبان را افزایش داد و این خود زمینه ای شد تا اوباما پیش از برگزاری نشست سران ناتو در ورشو پایتخت لهستان به رغم آنکه وعده داده بود تعداد نیروهای آمریکایی از ۹۸۰۰ تن به ۵۵۰۰ تن کاهش می یابد نیروهایی آمریکایی را به ۸۴۰۰ نفر تغییر داد و از سویی دیگر در نشست سران ناتو در ورشو تصمیم بر آن شد که کشورهای عضو در راستای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان تا سال ۲۰۲۰ سالانه مبلغ ۵ میلیارد دلار به افغانستان اختصاص دهند.

در واقع می توان گفت ناتو برای ادامه حضور خود در افغانستان برنامه طولانی مدتی را پیش رو دارد و این می تواند آینده مذاکرات صلح را در افغانستان با مشکلی جدی مواجه کند.

دومین عاملی که روابط دوجانبه اسلام آباد و کابل را دچار مشکل کرده است مسئله مهاجران افغانستانی در پاکستان است که تعداد آنها در سالهای پیش تا سه میلیون نفر برآورد شده بود و این مهاجران از زمان نابودی حکومت طالبان در افغانستان به سوی پاکستان سرازیر شدند و اغلب در مناطق مرزی و شمالی پاکستان بویژه در ایالت «خیبر پختونخواه» مستقر شده اند.

دولت پاکستان بر این باور است که این کشور حدود ۳۰ سال از مهاجران افغانستانی بخوبی میزبانی کرده است و حال باید این مهاجرین به کشور خود بازگردند. توجیه بازگشت این مهاجرین از سوی پاکستان این است که اتباع افغانستان که در این کشور زندگی می کنند در مواردی دست به اقدامات تروریستی زده و امنیت پاکستان را با خطراتی جدی مواجه می کنند.

از سویی دیگر تردد این افراد بدون هیچگونه مدارک شناسایی می تواند برای تروریستها این موقعیت را فراهم نماید که آنها به آسانی به دخل پاکستان نفوذ کرده دست به اقدامات تروریستی بزنند.

نکته ای که در این میان حائز اهمیت است سران سیاسی افغانستان و پاکستان با روی دادن عملیات تروریستی دیگری را متهم می دانند. در ماههای گذشته در دانشگاه «باچا خان» ایالت خیبر پختونخواه عملیاتی تروریستی انجام شد که تعدادی در این حمله تروریستی کشته شدند و ارتش پاکستان اعلام کرد که عوامل تروریستی از افغانستان دست به این حمله تروریستی زده اند.

از سویی دیگر عوامل تروریستی شبکه حقانی در شهر کابل به ساختمان امنیتی حفاظت از رجال سیاسی افغانستان حمله بردند و بیش از ۶۰ نفر راکشته و تعدادی را زخمی کردند.

اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان با سخنرانی در شورای امنیت ملی افغانستان اعلام کرد که اسلام آباد مسئولانه با گروه های تروریستی مبارزه نمی کند و در صورت لزوم کابل از اسلام آباد به سازمان ملل شکایت خواهد برد. پس از اظهارت اشرف غنی دولت آمریکا به اسلام آباد هشدار داد با گروههای تروریستی از جمله گروه حقانی بطور جدی مبارزه کند.

در این اثنا کنگره آمریکا در اقدامی با طرح واگذاری هشت جنگنده «اف۱۶» به پاکستان در راستای مبارزه با گروههای تروریستی مخالفت کرد و این موضوع با واکنش سران سیاسی و نظامی پاکستان موجه شد و «سرتاج عزیز» مشاور امور خارجه نخست وزیر پاکستان اعلام کرد در صورتی دولت آمریکا جنگنده های «اف۱۶» را در اختیار پاکستان قرار ندهد اسلام آباد راهی دیگری را برای تامین این جنگنده ها در پیش خواهد گرفت. در واقع مقامات پاکستانی دولت اشرف غنی را مسئول چنین برخوردی از سوی کنگره با اسلام آباد می دانستند و به دنبال فرصتی برای تسویه حساب با افغانستان بودند.

اولین اقدامی که از سوی دولت پاکستان صورت گرفت این بود که به مهاجران افغانستانی هشدار داده شد که بزودی از پاکستان خارج شوند و پلیس این کشور تعداد زیادی از مهاجران را بازداشت کرد. به دنبال این اقدام دولت پاکستان اعلام کرد اتباع افغانستانی بدون اخذ روادید نمی توانند به پاکستان سفر کنند و این خود با عث خشم سران دولت کابل شد.

در این اثنا دولت پاکستان مرز «تورخم» را بروی افغانستان بست و تردد اتباع افغانستان در این منطقه دچار مشکل شد. پس از چندی با میانجیگری «عمر زاخیلوال» سفیر افغانستان در افغانستان مرز دوباره بازگشایی شد اما نیروهای امنیتی پاکستان در مرز تورخم دست به ساخت تاسیسات مرزی زدند و این با واکنش نیروهای امنیتی افغانستان مواجه شد و تعدای از دو طرف در این درگیری ها کشته و زخمی شدند.

با سفر «ریچارد اولسون» نماینده ویژه اوباما در امور افغانستان و پاکستان به دو کشور موضوع درگیری در مرز دو کشور حل و فصل شد و در ادامه با سفر هیئت مجلس سنای آمریکا به سرپرستی «جان مک کین» رئیس کمیته نیروهای مسلح آمریکا در مجسل سنا به پاکستان و افغانستان و دیدار این هیئت با سران سیاسی و نظامی دو کشور چگونگی عملیات نیروهای ارتش پاکستان در منطقه وزیرستان شمالی از نزدیک مورد ارزیابی قرار گرفت. «جان مک کین» که از مخالفان سیاست های اوباما در بشمار می رود پس از اینکه تعداد نیروهای امنیتی در افغانستان کاهش چندانی نیافت از تصمیم اوباما استقبال کرد و آنرا برای حفظ امنیت در منطقه مهم توصیف کرد.

با سفر مقامات آمریکایی به افغانستان و پاکستان شاهد آن هستیم که مقامات دو کشور تمایل به عادی سازی روابط دو جانبه دارند و در روزهای اخیر وزیر مهاجرت افغانستان با سفر به پاکستان با مقامات این کشور در مورد حل مسئله مهاجران افغانستانی با دولت پاکستان در حضور نمایندگان کمیساریای عالی پناهندگان در سازمان ملل به توافقی دست یافته است تا طرفین بتوانند مسئله مهاجران در اندک زمان ممکن حل و فصل نمایند. اشرف غنی در پیامی از «نواز شریف» نخست وزیر پاکستان خواسته است به کابل سفر نماید.

امید می رود در ماههای آینده در روابط دو کشور تحولاتی صورت گیرد و تصمیمات مهمی برای برقراری صلح و ثبات در منطقه اتخاذ شود.

منبع: خبرگزاری مهر

ارسال نظر

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار