۴۰ سالگی یک عملیات عجیب در تاریخ هواپیماربایی
پارسینه: فروردین ۱۳۵۹، زمانی که اقدام نظامی ناکام آمریکا برای آزادسازی گروگانها در سفارت آمریکا در تهران در حال تدارک بود، کارتر با شیمون پرز هم مشورتهایی کرده بود و از او راهنماییهایی شنیده بود.
شیمون پرز (نخستوزیر و رئیس جمهور بعدی اسرائیل) در زمینه این گونه حملات صاحب تجربه بود. او از جمله در جریان آزادسازی گروگانهای اسرائیلی در هواپیمایی که چهل سال پیش در چنین روزی (چهارم ژوئیه ۱۹۷۶) ربودهشد و به انتبه (اوگاندا) برده شد وزیر دفاع اسرائیل بود و در تصمیم و اجرای این عملیات نقشی محوری داشت.
هواپیما ایرفرانس را که روز ۲۷ ژوئن ۱۹۷۶ از تل آویو عازم پاریس بود اعضایی ازیک گروه مسلح افراطی آلمانی با کمک اعضایی از جبهه خلق برای آزادی فلسطین به رهبری جرج حبش در توقفی در آتن ربودند و ابتدا به لیبی و بعدا به انتبه (اوگاندای تحت رهبری ایدی امین) بردند.
خواست ربایندگان این بود که در برابر آزادی ۲۴۷ مسافر، ۵۳ همفکران و همراهانشان از زندانهای ۵ کشور آزاد شوند. اسرائیل به خواست ربایندگان توجهی نکرد و تمرکز را بر اقدام نظامی برای آزادی مسافران گذاشت. گروگانگیرها به تدریج مسافران غیریهودی و غیراسرائیلیها را آزاد کردند و نهایتا ۱۰۹ نفر گروگان در هواپیما ماندند.
طراحان اسرائیلی حمله به هواپیما در انتبه، از جمله اهود باراک، اطلاعات چندانی ازنقشه و وضعیت فرودگاه انتبه نداشتند و دولت عیدی امین هم چندان با آنها همکاری نمیکرد. در چنین شرایطی بهخصوص آزادشدگان از گروگانگیری سهم عمدهای در تکمیل اطلاعات برای حمله به هواپیما داشتند. یک شرکت ساختمانی اسرائيلی که در ساخت فرودگاه دست داشت نیز نقشهای از آن را هنوز در آرشیوهای خود داشت و یک جاسوس اسرائیلی هم از طریق پرواز با یک هواپیمای تفریحی کنیایی توانست عکسهایی تازه از وضعیت فرودگاه بگیرد و به تلآویو ارسال کند.
تجربه برادر و سمت و سوی متفاوت
با این همه تردید نسبت به موفقیت این اولین حمله در تاریخ هواپیماربایی برای آزادی گروگانها بالا بود، به طوری که اسحاق رابین، نخست وزیر وقت اسرائیل استعفای خود را پیشاپیش نوشته بود تا اگر طرح شکست خورد کنار رود.
مجموعا ۴ هواپیمای اسرائیلی با کماندوهای عملیات ۴ هزار کیلومتر را طی کردند و تقریبا سرزده در خود را به انتبه رساندند. یک بنز شبیه بنز عیدی امین را هم با خود برده بودند که در سر ستون کماندویی حرکت میکرد تا تا سربازان اوگاندایی حاضر در فرودگاه و نیز گروگانگیرها را به اشتباه بیاندازند که خود عیدی امین در حال رفتن برای دیدار با گروگانگیرهاست. حمله انجام شد، با سه کشته از ۱۰۹گروگان، ۲۰ سرباز اوگاندایی، همه گروگانگیرها و یک سرباز اسرائیلی به نام جانتان ناتانیاهو، بردار بنیامین نتانیاهو.
در کتابها و مقالات و سخنرانیهایش نتانیاهو متاثر از تجربه کشتهشدن برادر، معمولا چهرهای سرسخت در برابر "نیروهای افراطی و تروریست" نشان میدهد و دائم به الگوی انتبه اشاره میکند. ولی در دوران نخستوزیری او ظاهرا سرسختی صرف جواب نداده و او گهگاه به معامله و معاوضه گروگان با حماس روی آورده. ۵ سال پیش او برای آزادی سربازانی که در جنگ غزه به اسارت حماس درآمدند حاضر شد ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی را آزاد کند.
ژنرال ویلیام مکراون که سال ۲۰۱۱ طراحی عملیات علیه بن لادن در ابوتآباد پاکستان را به عهده داشت یکی از محققان عملیات انتبه است و کتابی هم در این باره نوشته. آن عملیات هم با استفاده از تجربه انتبه طراحی شد.
عملیات علیه بنلادن موفق بود، اما عملیات آزادسازی گروگانها در تهران در ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹که تقریبا از عملیات انتبه الگو گرفته بود در طبس به گل نشست و ناکام ماند. گروگانها ۲۶۰ روز دیگر در تهران در اسارت ماندند و ...
حبیب حسینی فرد
اسرائیلی ها در این عملیات شاهکار کردند.