بخشی از خطبه تطنجیه امام علی (ع)/ولایت تكوینى و تسخیر ماسِوَى اللّه

به سبب ما هلاك شد آن كس كه هلاك شد و به سبب ما نجات یافت آن كس كه نجات یافت. پس این موضوع را در مورد ما بزرگ نشمارید.

قسم به آن خدایى كه دانه را شكافت و مخلوقات را بیافرید، و به جبروت و عظمت متفرد است، همانا خورشید، بادها، جنّ، خزندگان، گزندگان، پرندگان، درختان و دریاها، مسخّر من شده اند و شما مُلك سلیمان را بزرگ مى شمارید و [در حالى كه مُلك [سلیمان چیست؟ اگر او را مى شناختید و براى شما كشف [حُجُب] مى شد و او را مى دیدید، در درون نفسهایتان هلاك مى شدید. ما با آدم، نوح، موسى، عیسى، داوود، سلیمان و انبیایى كه بین آنها و بین سایر پیامبران بوده اند، همراه بوده ایم؛ پس همه ى آنها (انبیا)، به سوى ما حركت مى كنند و در راه ما قدم برمى دارند و به سبب ما رشد مى كنند.

احاطه كلّى بر ماسِوَى اللّه

مردى عرضه داشت:
اى امیرالمؤمنین، این سخنان، متداول شده و ما آن را از تو نقل كرده و بعد از تو دربارهاش سخن مىگوییم و از معانىاش سؤال مىشویم؛ ولى نمىدانیم كه چیست؟

فرمود:
بسیار دور است، بسیار دور است [از فهم شما] این علمى كه حدّى براى آن نیست. موجش به تلاطم آمده و آنچه را در آن است بیرون مىافكند [مطالبى] كه سكوت در مورد آنها براى من جایز نیست؛ زیرا در غیر این صورت، از آنچه خداوند به من عطا فرمود، احدى سؤال نمىكرد. سوگند به آن خدایى كه دانه را شكافت و مخلوقات را آفرید، دنیا به من عرضه شد و من از آن اعراض كردم. من واژگون كننده ى دنیا بر صورتش هستم تا آن جا كه از من روى گردان شد. چه زمانى ملحق شونده به من ملحق مىشود.

همانا من آنچه را بر فراز فردوس نخستین و آنچه زیر زمین هفتم و آنچه در
آسمانهاى بلند و آنچه بین آنهاست و آنچه در زیر زمین است مىدانم.

به پروردگار عرش سوگند، اگر مىخواستم به شما از پدرانتان و گذشتگانتان خبرمى دادم كه كجا بودند و از كه بودند و اكنون كجایند و به سوى چه چیزى رفتند.

چه بسیار خورنده اى از شما كه گوشت برادرش را مىخورد و نوشنده اى كه درسر پدرش مى نوشد، در حالى كه به او اشتیاق دارد و فردا امید او را دارد.

دور است دور، هنگامى كه پوشیده آشكار شود و آنچه در سینه هاست به بیرون افتد ...
... اگر بر شما آشكار شود آنچه از من در قدیم اوّل بوده و آنچه از من در آخرصورت مىگیرد، هر آینه شگفتیهاى بزرگ و امور اعجاب آور و كارها واحاطه هایى را مشاهده مىكردید.