گوناگون

راهکارهای عملی مقابله با "غیبت"

پارسینه: عَنِ الصّادِقِ عليه السلام قالَ: وَالغَيبَةُ تَأكُلُ الحَسَناتُ كَما تَأكُلَ النّارُالحَطَبَ؛ أوحَى اللّه ُ تَعالى عَزَّوَجَلَّ إلى مُوسَى بنِ عِمران عليه السلام:ألمُغتابُ إن تابَ فَهُوَ آخِرُ مَن يَدخُلُ الجَّنَةَ وَإنْ لَم يَتُب فَهُوَ أوَّلُ مَنْ يَدخُلُ النّارَ.

امام صادق عليه السلام فرمود: غيبت، حسنات را مى خورد همانطور كه آتش هيزم را مى خورد، خداوند بزرگ به موسى وحى مى فرمود: غيبت كننده اگر توبه كند آخرين كسى است كه وارد بهشت مى شود، و اگر توبه نكند نخستين كسى است كه وارد آتش مى گردد. بحارالانوار جلد 75 صفحه 257

همانطور که میدونیم "غیبت" از بزرگترین و مخربترین گناهانه و فرضا اگر برخی گناهان در ظاهر لذت و منفعت کمی هم داشته باشه، غیبت جز ضرر و مصیبت و گرفتاری، چیزی نداره.

برای اینکه بتونیم از شرّ این گناه خلاص بشیم لازمه عواملی که باعث میشه پشت سر دیگری حرفی بزنیم رو بشناسیم و با از بین بردن اون عوامل و زمینه ها از شرّ این گناه کبیره، خلاص بشیم. برخی از عوامل و زمینه های غیبت رو متذکر میشم:
1-کنجکاویه بیجا خصوصا در احوالات مردم و اطرافیان
2-بی عیب و نقص دانستن خود و بدنبال عیوب دیگران بودن
3-خود کم بینی و ترس از مقایسه خود با دیگران
4-خودبزرگ بینی و مهم دانستن خود و بی اهمیتی به آبروی دیگران
5-مطرح کردن و مهم نشان دادن خود
6-دوست و همنشین ناشایسته
7-سست ایمانی
8-رعیات نکردن خوراک حلال و طیب(هم درآمد هم غذا)
این موارد رو به اختصار توضیح میدم تا ارتباطش با غیبت مشخصتر بشه:
1-تجسس و سوال بیجا و دخالت در امور دیگران، از بدترین کارهایی ست که در دین اسلام و اخلاق حسنه، مردود و زشت قلمداد شده و البته شرعا هم حرامه. متاسفانه اگر انسان از عمرش بدرستی استفاده نکنه و خصوصا از کسب علم غفلت کنه بعد از مدتی با زیادی وقت مواجه میشه و ناخواسته به کنجکاویها و سوالات بیجا گرفتار میشه. این روزها بر اثر همین مصیبت و مشکل ویرانگر، بسیاری از ما بجای کسب علم مفید و اضافه کردن معلومات و تجربیات سالم به دنبال دخالتها، تجسسها و سرک کشیدنهای غلط و بیجا و مضر هستیم. پس مشغول شدن به علم آموزش به هر شکل و به هر اندازه، رفته رفته حس کنجکاوی بیجا رو از بین میبره.
2-گاهی تربیت غلط و گاهی اشتباه در محاسبه وضعیت فعلی خود، انسان رو به این اشتباه بزرگ میندازه که از دیگران برتر هست و هیچ نقص و عیبی در ظاهر و باطنش نیست. این حس برتری دروغین، رفته رفته انسان رو به مقایسه های غلط در درون ذهنش سوق میده و بعد از مدتی، برخی از اون مقایسه ها به نحوی بیان میشن. یعنی فرد بجای اینکه برتری فرضی و ادعایی خودش رو بیان کنه، نقاظ ضعفی در دیگران میبینه یا میسازه و از اونها حرف میزنه تا از این طریق به دیگران بفهمونه که برتر و بالاتر هست. بنابراین می بایست اساسا از مقایسه های بیجا و غلط دست برداشت و راه عملی و صحیحش اینه که -مطابق تعالیم معصومین-در معنویات به بالاتر از خودمون نگاه کنیم و در مادیات خودمون رو با ضعیفترها مقایسه کنیم. این مقایسه نه تنها حس خودبرتر بینی و بدنبال عیوب دیگران رفتن رو ایجاد نمیکنه بلکه ما رو نسبت به عیوب و نواقصمون آگاه میکنه و به تلاش برای ساختن و تربیت خود، وا میداره.
3-برخی انسانها بخاطر رفتار تند یا تحکم آمیز والدین یا قرار گرفتن در شرایط سخت، روحیه و جسارت معمولی خودشون رو از دست دادن و بعد از مدتی به اشتباه پذیرفتن که کوچک و ضعیف و ناشایسته هستن، این ضعیف و کوچک پنداری، انسان رو به یک رقابت بد و پنهانی با اطرافیان وادار میکنه که نتیجه ش بدگویی از دیگرانه که به علت اون احساسا ضعف، روبروی اونها گفته نمیشه و در غیابشون حرفهایی زده میشه. پس انسان باید با خودش خلوت کنه و با یادآوری نعمات الهی، باور کنه که به اندازه خودش توان و قدرت داره و ضعیف نیست تا نیاز به تحقیر و بدگفتن از دیگران داشته باشه.
4-در نقطه مقابل عامل قبل در برخی مواقع و برخی افراد بخاطر علم،ثروت،زیبایی، خانواده و یا عوامل دیگه خودشون رو بزرگ و ایده آل و ممتاز تلقی میکنند و خواسته و ناخواسته دیگران رو کوچک و ضعیف و در خور بدگویی میپندارند. بنابراین غیبت کردن براشون امری عادی محسوب میشه در حالیکه انسان می بایست اولا واقع بینانه به امکانات و توانائیهاش نگاه کنه ثانیا خصوصا با خوندن تاریخ و شنیدن داستانهای عبرت امور، اینو درک کنه که از او زیباتر و بهتر و داناتر بسیار بوده و خواهند بود!
5-متاسفانه اگر استعداد افراد توسط خانواده یا نظام آموزشی شناسایی نشه و در گیر و دار زندگی موقعیتی برای افراد ایجاد نشه که قابلیتهاشون رو نشون بدن، مشکلات روانی و خلاءهای تربیتی عجیبی درونش ایجاد میشه که یکی از تبعاتش بدگویی از دیگرانه. اما ما باید بدونیم حتی اگر خانواده ما یا مدارس و جامعه ما نتوانستن یا نخواستن، شرایط ایده آلی برای رشد ما فراهم کنند، اما ما با شناخت این استعدادهای درونی خودمون به اندازه فرصت و امکانات و موقعیتهایی که داریم، نسبت به بروز اونها تلاش کنیم حتی اگر در حیطه زندگی شخصی باشه.
6-یکی از موثرترین عوامل غیبت کردن و بدگویی از دیگران، همنشینی با افراد کم ارزش و بی اخلاقه که انسان فضای بدگویی از دیگران رو آماده میبینه. در مقابل اگر انسان دوست و همنشین مناسب داشته باشه اولا جرات بدگویی از افراد غایب رو به خودش نمیده ثانیا اگر چنین خطایی بکنه با برخورد دوست خوبش روبرو میشه. پس حتما برای مقابله با غیبت کردن، در دوستیهامون تجدید نظر کنیم!
اما دو عامل اساسی و اصلی باقی مونده به خاطر اهمیت توضیح بیشتری میدم:
سست ایمانی: ما که معمولا بطو شناسنامه ای و ارثی مسلمان و مومن هستیم شاید در گذر زندگی کمتر پیش بیاد که بنشینیم و محاسبه کنیم که آیا اگر در یک جامعه دیگه و یک خانواده و شرایط دیگه هم متولد شده بودیم، باز هم مسلمان و شیعه میشدیم؟ پاسخ دادن به این سوال قطعا آثار مبارک زیادی داره من جمله اینکه انسان مجبور میشه یک محاسبه ای نسبت به عقاید و اعمالش انجام بده و همچنین ناچار به تحقیق و مطالعه و خودسازی میشه.
فرصت عمر کوتاهه و نباید به سادگی ازش عبور کنیم. به صرف تقلید از خانواده یا دیگران و به صرف اینکه یک ظواهری رو با میل و رغبت یا با تحمیل دیگران، رعایت میکنیم، نباید خیالمون خوش باشه، که یک زندگی خوب و هدفمند داریم و به حقیقت رسیدیم! نه! می بایست اهل مطالعه و فکر باشیم و لااقل اصول اعتقادیمون رو خودمون کسب کنیم. الان هم با وجود این همه منابع و کتابها و اساتید واقعا عذر برای دینهای ارثی و بدون فکر باقی نمونده.
پس اگر بدنبال یک دین تحقیقی و بر اساس مطالعه و مشورت و از روی تلاش باشیم اولا شکر این نعمت بزرگ رو بجا اوردیم که خدواند در شرایط ،خانواده و جامعه مطلوبی ما رو به دنیا اورده ثانیا خداوند متعال بابت این تلاش راههای هدایت رو برای ما هموار میکنه و نور ایمان در دلمون بیشتر و بیشتر میشه.
طبعا اگر بی تفاوت باشیم و بدنبال تحقیق و مطالعه نباشیم و در این جوزدگی باقی بمونیم، غیبت و تهمت و سوء ظن و خیلی دیگه از گناهان دست از سرمون بر نمیدارن چون این قبیلا زشتی ها و بدیها فقط در دلهای خالی از ایمان جای داره!
خوراک حلال و طیب: گرچه عوامل و زمینه های مختلفی خصوصا سستی ایمان به عنوان ایجاد کننده زمینه غیبت و دیگر گناهان مطرح میشه اما در حقیقت، درآمد حلال و طیب و خوراک حلال و طیب، همچنان که در آیات فراوان قرآن کریم و تعداد زیادی از روایات اسلامی وارد شده، ریشه اصلی درستکاری ست. پس در هر سن و شرایط و جایگاهی هستیم، یکبار دیگه نسبت به این امر مهم فکر و مطالعه کنیم تا مطدن بشیم اولا درآمد خودمون و خانوادمون از راههای صحیح و بدون شبهه و مشکل هست ثانیا با این درآمد، خوراکی های حلال و سالم و طبیعی تهیه میکنیم.
گذشته از حرام و شبهه ناک بودن پول و غذا که مصیبتهای زیادی برای انسان ایجاد میکنه، صرفا حلال بودن اینها هم کافی نیست و مطابق دستور قران و روایات بر "طیب" بودن شغل، پول، محل زندگی، لباس و... خصوصا خوراک هم باید مراقبت و دقت داشته باشیم. خوراک باید سالم و طبیعی و اصیل باشه و با خوردن غذاها و خوراکیهایی که مشخص نیست از چه چیزی تشکیل شده و توسط چه کسانی و با چه هدفی راهی بازار میشه، سلامتی جشم و روان و معنویاتمون رو به خطر نندازیم!
بی شک حلال و طیب بودن خوراک ریشه بسیاری از گناهان خصوا غیبت رو خواهد خشکاند.
با توجه به توضیحاتی که گذشت و لزوم حل ریشه ای این مشکل و گناه بزرگ. لازمه با انجام کارهایی در ضمن توبه و بازگشت، در صدد جبران این خطای بزرگ هم بربیایم. مهمترین و ضروری ترین کارها برای جبران گرفتار شدن به گناه غیبت اینهاست:
1-در صورت امکان، حلالیت طلبی از کسانی که پشت سرشون حرفی زده شده و غیبتشون انجام شده. البته اگر احتمال داده بشه که گفتن این موضوع به کسی که پشت سرش حرف زده شده، مشکلات و کدورتهای دیگه ای ایجاد میکنه، نیازی به حلالیت طلبیدن نیست و می بایست از طرف او استغفار کرد.
2-چون خداوند متعال در قرآن کریم، حقیقت غیبت رو خوردن گوشت برادر -خواهر- ایمانی و در روایات همانند خوردن گوشت مردار بیان میفرمایند، پس بر کسی که عادت به این گناه بزرگ داشته، و حالا مصمم به ترکش هست، بعد از حلالیت طلبیدن، بهترین و موثرترین کار برای جبران، گرفتن روزه است! با نیت تادیب خود
3-گفتن اذکار مختلف استغفار، کار دیگه ای هست که به طور مستمر و به تعداد زیاد باید انجام بشه. داشتن نیت در حین گفتن استغفار خیلی مهم و موثره و از اینکه استغفار لقلقه زبان باشه، جلوگیری میکنه
4-صدقه دادن هم یکی دیگه از راههای جبران آثار این گناه بزرگ هست
5-عادت دادن زبان به اذکار الهی، یکی دیگه از کارهای ضروری برای جبران آثار غیبت هست. بهترین اذکار به ترتیب
صلوات-هرچه تعداد بیشتری باشه بهتر-حداقل روزی 100 مرتبه
ذکر یونسیه (لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین) روزی 50 مرتبه- بعد از هر نماز واجب 10 مرتبه
و تلاوت منظم قران کریم به صورت روزانه-دستور قرائت 50 آیه در روز است اما به هر میزان که مقدور شد، خوب است.
6-ترک دوستان ناشایست و پیدا کردن همنشین و دوست خوب که انسان رو به یاد خدا و امور معنوی بندازه
7- تفکر در نتیجه توبه و انجام کارهای خوب و تفکر در آثار بد و زشت گناه بزرگ غیبت/ بی شک یکی از عوراض و آثار مخرب غیبت همچنان که در برخی از روایات اومده، رفتن آبروی غیبت کننده است. پس اگر تابحال چنین نشده هم خدا رو می بایست شکر کرد هم در همه جوانب این مسائل فکر کرد تا راه نفوذ مجدد شیطان بسته بشه و بشه جایزگینهای مناسب و مثبت و سازنده برای حرف زدنهای بیهوده پیدا کرد.

سیدمهدی طباطبایی

ارسال نظر

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار