گوناگون

علائم نوروپاتي ديابتي چیست؟

پارسینه: دکترعلیرضامقتدری، متخصص طب فیزیکی والکترودیاگنوز: نوروپاتي (بيماري اعصاب محيطي) به معني اختلال در كاركرد اعصاب محيطي بدن است. انتقال دوطرفه پيام‏هاي عصبي بين مغز يا نخاع و اندام‏هاي مختلف بدن از راه اعصاب محيطي صورت مي‏گيرد.

اعصاب، ساختمان‏هاي بلند و باريكي هستند كه حاوي صدها تا هزاران رشته نازك بوده، همه قسمت‏هاي بدن را به مغز مرتبط مي‏سازند. اين اعصاب پيام‏هاي حسي را از اندام‏ها به طرف مغز مي‏برند و پيام‏هاي حركتي را از مغز به اندام‏هاي گوناگون مي‏رسانند. در نوروپاتي كاركرد اين اعصاب دچار اشكال مي‏شود. علامت‏هاي نورپاتي بيشتر شامل كاهش حس و گاهي اوقات درد در دست‏ها و پاها و ساق‏پا است.


آسيب عصبي ناشي از ديابت، مي‏تواند سبب كاهش مشكلاتي در دستگاه گوارش، قلب و كاركرد جنسي شود و موجب سوء هاضمه، اسهال يا يبوست، عفونت مثانه، كاهش قدرت جنسي و تعرق بيش از حد گردد.

در بعضي افراد ممكن است ضعف و تحليل عضلات نيز مشاهده شود.


معمولاً نوروپاتي چه زماني رخ مي‏دهد؟
افراد مبتلا به ديابت ممكن است در هر زماني به نوروپاتي دچار شوند اما علامت‏هاي آشكار نوروپاتي معمولاً در طول 10 سال پس از تشخيص ديابت، پديد مي‏آيند.
مطابق آمارهاي موجود مي‏توان گفت:
• حدود 60 درصد مبتلايان به ديابت به نوروپاتي مبتلا هستند اما علامتي ندارند.
• تقريباً در 30 تا 40 درصد بيماران ديابتي علامت‏هاي نوروپاتي پديدار مي‏شوند.
نوروپاتي ديابتي به طور معمول در افراد سيگاري، بالاي 40 سال و كساني كه در كنترل قندخون دچار مشكل بوده‏اند، رخ مي‏دهد.


علل ايجاد نوروپاتي ديابتي چيست؟
عوامل مختلفي در ايجاد نوروپاتي ديابتي مؤثرند كه مي‏توان از قندخون و قشارخون بالا در افراد ديابتي نام برد. فشار خون بالا ممكن است از بين رفتن رگ‏هاي خوني كه اكسيژن و مواد غذايي را به اعصاب حمل مي‏كنند،شود. فشارخون بالا سبب تخريب اعصاب نيز مي‏گردد. همچنين قندخون بالا روي بعضي فعاليت‏هاي شيميايي اعصاب اثر مي‏گذارد.

علامت‏هاي نوروپاتي ديابتي چيست؟
علامت‏هاي نوروپاتي ديابتي گوناگون است. بي‏حسي و كرختي در پاها اغلب نخستين علامت مي‏باشد. گاهي افراد هيچ‏گونه علامتي ندارند در حالي كه بعضي ديگر به علت علامت‏هاي نوروپاتي به شدت ناتوان مي‏شوند. نوروپاتي ممكن است در عده‏اي موجب پيدايش درد و در گروهي ديگر سبب بي‏دردي (حس نكردن درد) گردد.
علامت‏هاي نوروپاتي در ابتدا اغلب خفيف هستند و تا مدت‏ها فرد متوجه اين عارضه نمي‏شود.


آيا نوروپاتي انواع مختلف دارد؟
علامت‏هاي نوروپاتي با توجه به نوع اعصابي كه درگير مي‏شوند متفاوت است. ممكن است اعصاب متعددي درگير شوند و يا فقط يك چند عصب دچار اختلال گردند.


نوروپاتي منتشر حسي- حركتي
اين نوع نوروپاتي شايعترين نوع بيماري است كه سبب تخريب اعصاب محيطي در پاها، ساق پا و دست‏ها مي‏شود و علامت‏ها آن عبارتند از:
• بي‏حسي و كرختي يا عدم احساس درد و حرارت
• درد شديد و گرفتگي در اندام‏ها
• حساسيت بيش از حد به لمس
• از بين رفتن تعادل بدن
لازم به ذكر است كه اين علامت‏ها معمولاً بارزتر هستند. در اين نوع بيماري به علت از دست رفتن حس اندام‏ها ممكن است فرد دچار آسيب‏ها جدي گردد ولي متوجه آنها نشود.


نوروپاتي كانوني
اين نوع نوروپاتي معمولاً بصورت ناگهاني بروز مي‏كند و روي اعصاب خاصي اثر مي‏گذارد كه علامت‏هاي زير را ممكن است پديد آورد:
1. درد رانها
2. درد شديد در ناحيه لگن
3. درد قفسه سينه، معده يا پهلوها
4. ناتواني در ديدن اشياء
5. دوبيني
6. بي‏حسي يك طرفه صورت
7. مشكلات شنوايي


نوروپاتي خودكار يا اتونوم
اين نوع بيماري، اعصابي را كه قلب و اندام‏هاي دروني را عصب‏دهي مي‏كنند دچار اختلال مي‏كند و علامت‏هاي آن عبارتند از:
• اشكال در كاركرد مثانه (عدم تخليه كامل مثانه و تكرر ادرار و...)
• كاهش توان جنسي
• تخليه كند معده
• مشكلات گوارشي مانند احساس پري معده، از دست دادن اشت‏ها و...
• اختلال در بلع غذا
• اسهال يا يبوست
• كاهش وزن
• افت شديد فشار خون زماني كه فرد از حالت نشسته به وضعيت ايستاده بر مي‏گردد.(كاهش فشار خون وضعيتي)
• تعريق


نوروپاتي چگونه تشخيص داده مي‏شود؟
تشخيص نوروپاتي بر پاية علامت‏ها و معاينات باليني است كه توسط پزشك انجام مي‏گيرد. البته روش‏هاي تشخيصي ديگري مانند نوار عصب نيز وجود دارد.


نوروپاتي ديابتي چگونه درمان مي‏شود؟
هدف از درمان ديابت رهايي از مشكلات ايجاد شده و همچنين پيشگيري از تخريب بيشتر اعصاب است. نخستين گام كنترل قندخون است زيرا كنترل خوب قندخون از پيدايش مشكلات جديد و بدتر شدن عوارض قلبي پيشگيري مي‏كند. براي كاهش يا دفع مشكلات مختلفي كه افراد مبتلا به نوروپاتي ديابتي دارند، روش‏هاي گوناگوني وجود دارد كه به برخي از آنها اشاره مي‏شود.


رهايي از درد اندام‏ها
درمان درد ناشي از نوروپاتي، پشتكار و مداومت مي‏خواهد. مهمترين مسأله پيگيري منظم درمان است حتي در مواقعي كه درد فراموش شده باشد. پيشگيري از درد بسيار آسانتر از آن است كه منتظر شويم تا درد را مي‏توان به روش‏هاي زير كنترل كرد:
• بهبود در نحوه كنترل ديابت: در مواردي كه قرص‏ها نمي‏توانند قندخون را به خوبي كنترل كنند، ممكن است تزريق انسولين يكي از راه‏هاي درمان باشد.
• مسكن‏هاي ساده مانند استامينوفن به طور منظم استفاده شوند
• مسكن‏هاي قوي شب‏ها مورد استفاده قرار گيرند.
• برخي از قرص‏هايي كه براي درمان نوروپاتي ناشي از ديابت به كار مي‏روند. اين داروها همچنين داراي اثر مضاعف در بهبود كيفيت خواب هستند.
• استفاده از پمادهاي مسكن موضعي بر روي پاها گاهي كمك كننده است.
• يك محرك الكتريكي عصب نيز ممكن است كمك كننده باشد.


روش‏هاي درماني ديگر مانند بلوك عصب (كه در درمانگاه درد انجام مي‏شود) يا مصرف ويتامين‏ها ممكن است به صورت آزمايشي به كار برده شوند ولي اغلب چندان كمك‏ كننده نيستند. روغن گل پامچال نيز ممكن است اثر محافظت كننده اندكي بر نوروپاتي داشته باشد ولي درد را تسكين نمي‏دهد.
اگر شما استفاده از يك درمان مكمل را انتخاب مي‏كنيد، به خاطر داشته باشيد كه بايد در كنار ساير درمان‏ها بكار برده شود نه به عنوان درمان جايگزيني براي درمان‏هايي كه پزشك به شما توصيه كرده است.


مشكلات گوارشي
جهت بهبود علامت‏هاي گوارشي مختلف. پزشك درمان‏هاي گوناگوني ممكن است پيشنهاد نمايد. به طور مثال به افرادي كه دچار كندي هضم غذا هستند پيشنهاد مي‏شود كه تعداد وعده‏هاي غذايي را افزايش دهند و ميزان غذاي مصرفي در هر وعده را كم كنند، همچنين از مصرف غذاهاي پرچربي و پرفيبر اجتباب نمايند.


سرگيجه و ضعف
ايستادن و نشستن آهسته مي‏تواند از سرگيجه جلوگيري كند. همچنين براي بهبود ضعف اندام‏ها بهتر است از فيزيوتراپي استفاده نمود.


مشكلات مثانه
به دليل استعداد ابتلا به عفونت ادراري در مبتلايان به نوروپاتي ديابتي، لازم است مبتلايان به ديابت آب و مايعات بيشتر بنوشيد و اگر دچار تكرر ادرار هستند، سعي كنند به فواصل منظم مثلاً هر 3 ساعت يك‏بار ادرار كنند تا به يك الگوي صحيح دفع ادرار دست يابند.


دليل اهميت مراقبت از پاها در مبتلايان به نوروپاتي ديابتي چيست؟
لازم است افراد ديابتي مراقبت‏هاي ويژه‏اي از پاهاي خود انجام دهند. مشكلات عروقي و عصبي در ديابت مي‏تواند سبب ايجاد زخم پا شود. مهم‏ترين عامل در پيشگيري از مشكلات پا كنترل صحيح قندخون و رعايت نكات بهداشتي در مراقبت از پاها است كه به گوشه‏اي از آنها اشاره مي‏شود:
• پاهاي خود را مرتب بشوييد و خشك نماييد.
• كفش‏هاي مناسب و اندازه بپوشيد.
• درجه حرارت آب را پيش از قرار دادن پاها در آب بررسي كنيد.
• ناخن‏ها را به صورت عرضي كوتاه نماييد.
• سيگار نكشيد.


در پايان لازم است يادآوري نماييم كه گرچه نوروپاتي در بيماران ديابتي يك مشكل شايع است، اغلب بيماران نسبت به آن آگاه نيستند. مسأله مهمي كه بايد به خاطر سپرد اين است كه در افرادي كه از كاهش حس پاهاي خود اطلاعي ندارند، بايد مراقبت كافي از پاها به عمل آورد. اين مسأله علت اهميت معاينات دوره‏اي توسط پزشك رانشان مي‏دهد.كنترل خوب ديابت پيشرفته آسيب عصبي را كاهش مي‏دهد.
با كمك گروه ديابت مي‏توان علامت‏هاي بيماري را تسكين داد، از پيشرفت آنها جلوگيري كرد و كيفيت زندگي را بهبود بخشيد.


ارسال نظر

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار