سیل انتقادها به صدا و سیما

یکی از تارنماهای خبری چند روزی پیش خبر مصاحبه مجری توانمند برنامه 90 با وزیر امور خارجه کشورمان را منتشر کرد. دیگر رسانه ها هم با استناد به این خبر آن را بازنشر دادند تا اینکه تارنمای رسمی برنامه 90 با انتشار چند تصویر از گفت وگوی اختصاصی فردوسی پور با رییس دستگاه دیپلماسی بر این خبرها مهر تایید زد و پخش این مصاحبه را در بلندترین شب سال 1394 وعده داد.

بسیاری از مردم در شب یلدا به اشتیاق دیدن گفت وگوی مجری محبوب خود با سیاستمدار همیشه خندان و شنیدن سخنان او در مورد دیپلماسی ورزش کشور، شبکه سوم سیما را در جمع گرم خانواده های خود راه داده بودند.

پیش از شروع برنامه، زمزمه هایی از پخش نشدن مصاحبه در شبکه های اجتماعی به گوش می رسید. شنیدن این سخن که «امشب قرار بود مصاحبه ما با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پخش شود که مسوولان سازمان صلاح ندیدند امشب این مصاحبه پخش شود و یک عذرخواهی به شما بدهکاریم. از آقای ظریف تشکر و همچنین عذرخواهی می کنیم و ان شاالله در اولین فرصت، بستری فراهم شود تا این گفت وگو پخش شود.» از زبان فردوسی پور در دقیقه های نخست برنامه اما آب پاکی را روی دست مخاطبان ریخت. به این ترتیب صدا و سیما باز هم توانست به واسطه رفتارهای جناحی خود، کام مخاطبانش را در شب یلدا تلخ کند.

***چرا مصاحبه پخش نشد؟

خبر مخالفت مدیران صدا و سیما با پخش این مصاحبه از عصر سی ام آذر، در شبکه های اجتماعی دست به دست می چرخید و موافقان و مخالفان در خصوص آن اظهار نظر می کردند. برخی گروه ها و تارنماهای خبری از همان ابتدا گمانه قصد و هدف سیاسی فردوسی پور از این مصاحبه را به عنوان دلیلی برای پخش نشدن احتمالی آن عنوان می کردند. به گفته آن ها فردوسی پور می خواهد در انتخابات مجلس و از طریق لیست های اصلاح طلبان نامزد شود و چه فرصتی از این بهتر که در برنامه ای پربیننده خط و ربط سیاسی خود را نمایان سازد و رای مردم را به سمت خود یا حامیان دولت جلب کند؛ گمانه ای که سخنان روشن فردوسی پور در پایان برنامه بی اساس بودنش را اثبات کرد.

به گفته فردوسی پور این شایعه در رسانه ها مطرح شده و یک خبرگزاری نوشته من قصد شرکت در انتخابات مجلس را دارم اما قسم می خورم که در هیچ انتخاباتی نه قصد کاندیداتوری داشتم، نه دارم و نه می شوم. این حرف های من هم ثبت و ضبط می شود و می ماند.

بسیاری البته فشار برخی محفل ها و رسانه های خاص بر مدیران صدا و سیما را عامل اصلی پخش نشدن مصاحبه می دانند. 2 روز پیش از یلدا یکی از روزنامه های منتقد دوآتشه دولت با وارد کردن اتهام سیاسی کاری به فردوسی پور در نامه ای به «محمد سرافراز» رییس صدا و سیما از او خواست جلوی پخش این مصاحبه را بگیرد.

«وطن امروز» ضمن «کلاهبردار» خواندن فردوسی پور نوشت: حضور آقای ظریف در برنامه 90 هیچ توجیهی ندارد حتی اگر موضوع مربوط به «دیپلماسی ورزش» باشد، باز هم ارتباطی به این برنامه ندارد چرا که «دیپلماسی ورزش» می تواند مقوله مطرح میان وزارتخانه های ورزش و جوانان و وزارت امور خارجه باشد. برنامه 90 درباره فوتبال داخلی است که بخش کوچکی از مقوله وسیع «دیپلماسی ورزش» را دربرمی گیرد. چه کسی به مجری برنامه 90 اختیار و نمایندگی جامعه ورزش ایران را داده تا «دیپلماسی ورزش» را از وزیر امور خارجه پیگیری کند؟ حقیقتا با چه معجون عقلانی این 2 گزاره به یکدیگر چسبانده شده است؟

مساله مخالفت مدیران رسانه ملی به دلیل انتخاباتی بودن این حرکت به نفع حامیان دولت در حالی مطرح می شود که «غلامعلی حدادعادل» یکی از نامزدهای انتخابات مجلس دهم در شب یلدا میهمان ویژه برنامه ای در همان شبکه سوم بود.

به نظر می رسد فشارهای گروه های تندرو در تصمیم صدا و سیما برای پخش نکردن این مصاحبه نقش موثری داشته است. سوال اینجا است که رسانه ای که بودجه اش از بیت المال تامین می شود و بر اساس اساسنامه نباید در خدمت جناحی خاص باشد، چرا باید زیر تاثیر فشارهای بیرونی و در پیچ و خم خواسته گروه های سیاسی کارنامه خود را مخدوش سازد؟

***متانت وزیر و فرافکنی صدا و سیما

پاسخ ظریف به این اقدام صدا و سیما سکوتی معنادار بود. به گزارش سایت خبری تحلیلی «انتخاب» به نقل از منبعی آگاه، ظریف در پاسخ به پیامک فردوسی پور با محتوای اعلام جلوگیری مدیران رسانه ملی از پخش مصاحبه نوشت: شنیدم فشار آوردند، از طرف من هیچ نگران نباشید، پخش نشدن مصاحبه اصلا برای من مهم نیست. بی جهت درگیر نشوید.

امروز هم ظریف در صفحه فیسبوک خود مصرعی (تو با خدای خود انداز کار و دل خوش دار/ که رحم اگر نکند مدعی، خدا بکند) را منتشر کرد که ناظران آن را پاسخ به اقدام های صدا و سیما تعبیر می کنند.

«حسین جابرانصاری» سخنگوی وزارت خارجه اما دیروز (اول دی ماه) در نخستین دیدار رسانه ای خود در خبرگزاری جمهوری اسلامی در پاسخ به پرسشی در این ارتباط، عملکرد صدا و سیما را غیرمسوولانه خواند و گفت: جزییات این موضوع ارتباطی به وزارت امور خارجه ندارد. آنچه به ما مربوط است اینکه ماه ها مسوولان این برنامه تلویزیونی تلاش، پیگیری و سماجت کردند، پی در پی زنگ زدند، آمدند و رفتند تا بتوانند این مصاحبه را انجام دهند. هیچگاه یک تهیه کننده یا یک مجری تلویزیونی برای انجام چنین مصاحبه ای با یک وزیر مهم دولت، خودش اقدام نمی کند. منطق کار این است که از قبل هماهنگی را در مجموعه کاری خود انجام می دهند و بعد این همه پیگیری و سماجت می کنند. این ها را نمی توان فردی تفسیر کرد. بنابر این، از دید ما صدا و سیمای جمهوری اسلامی یا در واقع سیمای جمهوری اسلامی بوده که برای انجام این مصاحبه در چند ماه گذشته اصرار و پیگیری پی در پی کرده است .

جابرانصاری در ادامه گفت: صدا و سیما بخاطر این برخورد غیرمسوولانه باید پاسخگوی افکار عمومی ملت ایران باشد و به سوال ها و ابهام های موجود در این زمینه پاسخ دهد.

در برابر، روابط عمومی صدا و سیما دیشب در پاسخ به گفته های سخنگوی وزارت امور خارجه با انتشار اطلاعیه ای سعی کرد توپ را به زمین فردوسی پور و وزارت امور خارجه بیندازد و آن ها را مقصر اصلی این ماجرا معرفی کند. صدا و سیما در این اطلاعیه ادعا کرده که فردوسی پور بدون هماهنگی با مدیران رسانه ملی و بدون اطلاع و هماهنگی با شبکه به انجام این مصاحبه و اعلام خبر پخش آن اقدام کرده است. روابط عمومی رسانه ملی همچنین خود وزارت امور خارجه را مسوول دانسته و نوشته است: درخصوص اینکه وزارت امور خارجه نامه رسمی از طرف مسوولان سازمان را برای انجام مصاحبه درخواست نکرده، خود باید پاسخگو باشد.

***نگاه ناظران و افکار عمومی

هر چند صدا و سیما تلاش دارد تا اقدام خود را توجیه کند، این افکار عمومی است که در خصوص عملکرد این نهاد قضاوت خواهد کرد. در 2 روز گذشته شبکه های اجتماعی و رسانه ها پر بوده از یادداشت ها و تحلیل هایی که به تفسیر رفتار صدا و سیما پرداخته و می پردازند.

بسیاری عملکرد این سازمان را از منظر رفتار دوگانه و نگاه جناحی- سیاسی رسانه ملی و در چارچوب رقابت های انتخاباتی تفسیر می کنند. از این منظر، این صدا و سیما است که رفتاری سیاسی دارد و در آستانه انتخابات تریبون خود را از جناح حامیان دولت دریغ کرده و در اختیار گروه های اقلیت تندرو قرار داده است. چنانکه «علی مطهری» نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در صفحه اینستاگرام خود نوشت: منطق این نامه (نامه روزنامه وطن امروز به رییس رسانه ملی) این بود که چون آقای ظریف نماد یک جریان سیاسی است و برنامه نود بینندگان زیادی دارد، پخش این مصاحبه در روند انتخابات آینده تاثیر خواهد گذاشت پس نباید پخش شود، که ضمنا توهین به شعور مخاطبان برنامه نود نیز هست، چون معتقد است مخاطبان این برنامه با دیدن یک مصاحبه گرایش سیاسی خود را تغییر می دهند. با خود فکر کردم که در این صورت وزرا و سایر مسوولان دولتی تا پایان انتخابات نباید در برنامه های پربیننده صدا و سیما شرکت کنند در حالی که کاندیدا هم نیستند. از آن طرف دیدم قبل از برنامه نود، آقای حدادعادل که کاندیدای انتخابات مجلس است، در وقت کافی درباره شب یلدا صحبت کرد و به شعرخوانی پرداخت. این یعنی سیاست یک بام و دو هوا و منطق دوگانه. اگر این کار اشکالی ندارد - که به نظر من چندان اشکالی هم ندارد- پس چرا جلو پخش مصاحبه آقای ظریف که کاندیدا هم نیست گرفته شد.

همچنین «صادق زیباکلام» استاد دانشگاه تهران در یادداشتی امروزش در روزنامه «آرمان» صدا و سیما را نماینده جناحی خاص دانست که بر طبل مخالفت با دولت می کوبند. به نوشته زیباکلام : مدیران این سازمان در طول سالیان اخیر رویکردهای سیاسی خود را نشان داده اند و عملکرد برخی از آنها طوری است که گویی این سازمان همه اقشار و لایه های جامعه را نمایندگی نمی کند. متاسفانه خط فکری، برنامه ها و سیاست های مدیران رسانه ملی بیشتر با یک خط فکری خاص هم جهت شده است و این رسانه ها بیشتر در خدمت جریان فکری است که در طول مذاکرات هسته ای همواره ساز مخالف می زدند. این جریان با تمام وجود دنبال این است که آیت ا... هاشمی رفسنجانی و آیت ا... سیدحسن خمینی در خبرگان رهبری و اصلاح طلبان در مجلس شورای اسلامی پذیرفته نشوند. این جریان همفکر همان چهار میلیونی است که به دکترسعید جلیلی رای دادند و تنها هشت درصد از واجدین شرایط شرکت کننده در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 بودند.

فرجام سخن اینکه رفتار غیر حرفه ای، عملکردهای جناحی و یک سویه صدا و سیما و غلبه نگاه سیاسی تقلیل گرایانه حتی بر برنامه های غیرسیاسی این رسانه، مدت ها است آن را با بحران مخاطب مواجه کرده است. این در حالی است که رسانه ای که عنوان ملی را یدک می کشد و بودجه خود را از محل بیت المال دریافت می کند باید آیینه همه جناح ها و گروه های سیاسی و اجتماعی و در سطحی وسیعتر همه ایرانیان باشد.

رفتارهای اینچنینی صدا و سیما، به بی اعتمادی مردم به رسانه ای دامن می زند که از ظرفیت های قابل توجهی در ایجاد انسجام و وحدت برخوردار است و آن ها را بیش از پیش به سوی رسانه های خارجی سوق خواهد داد.