شگفتی ماندگار نیروی هوایی ارتش در جنگ هشت ساله

نیروی هوایی ایران تقریبا از آغاز سال ۶۲ تا حدود زیادی با کاهش توان عملیاتی مواجه بود و به جز دوره کوتاه مربوط به ماجرای مک فارلین قادر به تکرار برتری مطلق خود در سال های شروع جنگ نبود.

در عوض عراق در فاصله ی سال های ۶۱ تا ۶۵ نه تنها تمام ضایعات تانک ها و نفربر هایش را جبران کرد بلکه تعداد آنها را نزدیک به دو برابر افزایش داد. در مورد نیروی هوایی هم عراق جنگ را باحدود ۳۰۰ جنگنده شروع کرد در حالی که در پایان جنگ نزدیک به هفتصد جنگنده در اختیار داشت که از لحاظ کیفیت نسبت به مقطع زمانی، پیشرفت قابل ملاحظه ای کرده بودند.

حال اگر سیر تغییرات در زرادخانه های دو طرف را به شکل نمودار ملاحظه کرده و آن را با تاریخ عملیاتی جنگ مقایسه کنید به شدت متعجب خواهید شد.

ایران زمانی که مشغول به دفاع در خاک خود و سپس عملیات تهاجمی در خاک خود است یعنی تا تیر ۶۱ از لحاظ قدرت تسلیحاتی نیروی زمینی و هواییش نسبت به عراق، بسیار قدرتمند تر از دورانی است که بین سال های ۶۱ تا اواخر ۶۶ مشغول به عملیات تهاجمی در خاک عراق است!

در تاریخ جنگ های مدرن و کلاسیک قرن بیستم نمی توان موردی را سراغ گرفت که ارتشی هر چه از لحاظ تجهیزات ضعیف تر شده است از لحاظ عملیاتی تهاجمی تر و بلندپرواز تر شده باشد.

جنگ مدرن که در جنگ دوم جهانی شکل کامل خود را پیدا کرد نسبت به گذشته بسیار پر هزینه تر، ویران گرتر و سریع تر است و به علاوه پس از جنگ دوم نظام بین المللی منسجمی تشکیل شده که اجازه ی تغییر تعادل در مقیاس بزرگ را نمی دهد. به همین دلیل شما در قرن بیستم به غیر از دو جنگ جهانی، نمی توانید موردی را بیابید که دو کشور در یک جنگ کلاسیک بیش از چهار هفته درگیر شده باشند. البته تنها استثنا جنگ ایران و عراق است!

بر اساس اصول کلاسیک نظامی نیروی مهاجم باید از نظر نظامی حجمی دو تا سه برابر نیروی مدافع داشته باشد. در جنگ مدرن برتری در شمار نیروی پیاده صرفا یک فاکتور نه چندان مهم به حساب می آید. پس این "حجم نظامی" ترکیبی از کمیت و کیفیت تجهیزات به علاوه کمیت و کیفیت نیروی انسانی است.

برای مثال یک تانک از لحاظ ارزش نظامی و قدرت آتش برابر یک گروهان پیاده نظام است و یک اسکادران هواپیمای جنگنده در بسیاری از شرایط می تواند قدرت رزمی بالاتری از یک لشکر داشته باشد.

یک نیروی تهاجمی که عمدتا از نیروی پیاده تشکیل می شود یک نیروی "سبک" است و اصولا نمی تواند در برابر یک نیروی دفاعی که عمدتا تشکیل شده از سلاح های سنگین است موفق باشد. تانک که گرانترین و پر ارزش ترین سلاح زمینی به شمار می رود یک سلاح تهاجمی است اما در بیشتر دوران جنگ هشت ساله تانک های پر تعداد عراقی مشغول عملیات دفاعی و ضد حمله در مقابل نیروی پیاده ایران بودند. شما در هیچیک از جنگ های قرن بیستم چنین وضعیتی را سراغ ندارید. مفاهیمی مانند "حمله ی امواج انسانی" و "دفاع زرهی" پس از جنگ ایران و عراق وارد ادبیات علوم نظامی شدند.