آتش تنش در روابط مسکو - آنکارا

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز چهارشنبه 4 آذر 1394 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

*** بحران در روابط مسکو -آنکارا

روزنامه ی «ایران» در گزارش خبری نخست خود با عنوان «زورآزمایی اردوغان و پوتین در آسمان سوریه» نوشت: آتش تنش در روابط آنکارا و مسکو شعله ور شد.

این روزنامه افزود: سرنگونی یک فروند جنگنده سوخو 24 روسیه توسط جنگنده های ترکیه، با واکنش شدید ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه مواجه شد. وی این رویداد را خنجر خوردن روسیه به دست حامیان تروریست ها توصیف کرد. همزمان رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در دیدار امنیتی فوق العاده ای با حضور مقامات نظامی و رئیس سازمان امنیت و اطلاعات کشورش شرکت کرد. ناتو نیز به درخواست آنکارا، به عنوان یکی از اعضای این سازمان، نشست ویژه امنیتی برگزار کرد.

روزنامه ی «اعتماد» هم در مطلبی با عنوان «آتش بازی در آسمان» عنوان کرد: پوتین یک جمله مستقیم برای اردوغان داشت؛ «از پشت به ما خنجر زدند»، هشداری قابل پیش بینی درباره «پیامد وخیم این اتفاق غم انگیز» در رابطه ترکیه و روسیه و البته دشمنانش در دو سوی اقیانوس آرام.

به نوشته ی اعتماد، پیام سخنان غضب آلود پوتین، دست کم برای آنها که پشت میزگرد اتحاد پیمان آتلانتیک شمالی می نشینند، آشکار بود؛ اگر ترکیه، یکی از اعضای پیمان ناتوست پس هم پیمانانش نمی توانند در ماجراجویی دوست شان از خود سلب مسوولیت کنند. شرکای اروپایی ترکیه هم خیلی زود اشاره مستقیم تزار شرق را دریافتند که در تمام واکنش های خود از «مقصر جلوه دادن روسیه» و «محق نشان دادن ترکیه» پرهیز کردند.

روزنامه ی «ابتکار» هم در این پیوند می نویسد: پوتین و اردوغان با تهدید به یکدیگر واکنش نشان دادند؛

به نوشته ی این روزنامه، بعد از ظهر روز گذشته جنگنده سخوی 24 روسی توسط نیروی هوایی ترکیه سرنگون شد. طرف ترکی برای این اقدام به نقض حریم هوایی کشورش استناد می کند و طرف روسی چنین امری را محال می داند و می گوید که در زمان سقوط، این جنگنده درعمق یک کیلومتری سوریه قرار داشت.

ابتکار افزود: پوتین در واکنش به این اقدام گفت که بخاطر مبارزه با تروریست از پشت به ما خنجر زدند و این اتفاق عواقب وخیمی را در پی دارد. پوتین گفت در مقابل این جنایت کوتاهی و سهل انگاری نخواهد کرد. جنگ در سوریه به مرحله حساسی رسیده است و هر لحظه امکان گسترش یک جنگ فراگیر وجود دارد. هر چند که نشست وین برای حل بحران سوریه در جریان است و طرفین به توافقاتی دست یافتند، اما تاریخ ثابت کرده که جنگ ادامه دیپلماسی است و سهم خواهی در سوریه می تواند به جنگی تمام عیار تبدیل شود.

«نئو عثمانی ها علیه نئو تزارها» هم عنوان مطلبی در روزنامه ی «قانون» در همین ارتباط است. در این مطلب آمده است: ارد وغان و د ار و د سته اش بعد از انتخابات چند وقت پیش که به هر ضرب و زوری، آرای لازم برای کرسی های پارلمان را به د ست آورد ند ، بد جوری د ور برد اشته اند و کارشان به جایی رسید ه که با روس ها د ر افتاد ه اند و هواپیمای نظامی تزارها را د ر سوریه، منهد م می کنند . د یروز سه شنبه، حوالی ظهر بود که خبر رسید ارتش ترکیه یک جنگند ه روسی را به د لیل نقض حریم هوایی ترکیه هد ف قرار د اد ه و سرنگون کرد ه است. این اتفاق د ر مرز سوریه و ترکیه د ر استان لاذقیه افتاد . مقامات روسیه سرنگونی جنگند ه خود را تأیید کرد ه، اما د ر عین حال اد عای ترکیه مبنی بر نقض حریم هوایی اش را رد کرد ند . طبق اظهارات آنان می توان اثبات کرد که جنگند ه این کشور د ر تمام مد ت د ر حریم هوایی سوریه د ر پرواز بود ه است.

قانون افزود: از امروز چهارشنبه، قطعا روابط مسکو و آنکارا مثل گذشته نیست و احتمالاً پوتین، تد بیری د رست و د رمان برای عثمانی بازی های ارد وغان می اند یشد . باید کمی صبور باشیم و منتظر بمانیم که کرملین، چه اقد ام تلافی جویانه ای را د ر نظر می گیرد . هرچه هست اما ، ارد وغان اشتباه بزرگی کرد ؛ اشتباهی خیلی بزرگ.

روزنامه ی «تجارت» هم در این زمینه در مطلبی از تنش جدید در خاورمیانه با سقوط جت روسی سخن گفت و آینده ی همکاری های اقتصادی مسکو - آنکارا در هاله ای از ابهام دانست.

روزنامه ی «جوان» هم با انتشار تیتر درشت «خنجر ناتو به مبارزان با داعش» نوشت: کارشناسان پیش بینی می کنند روسیه سرنگونی جنگنده خود را با اقدام متقابل پاسخ دهد.

این روزنامه در گفت و گو با کارشناس مسایل خاورمیانه از 2 سناریوی احتمالی سخن گفت و نوشت: سناریوی اول، این است که روسیه در مقابل ترکیه و سازمان ناتو اقدام انفعالی انجام خواهد داد و با عقب نشینی در مقابل ناتو حملات موشکی و هوایی خود در سوریه، به ویژه در مرز با ترکیه را محدود خواهد کرد. سناریوی دوم، روسیه به این اقدام واکنش شدیدی نشان خواهد داد و ممکن است روس ها اقدام متقابلی انجام دهند و هواپیماهای ترکیه را در منطقه مرزی با سوریه مورد هدف قرار دهند.

*** پیام های اقتصادی و سیاسی حضور «پوتین» در ایران

به دنبال سفر «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه به تهران و دیدار وی با رهبر معظم انقلاب، روزنامه های امروز نگاهی به روابط تهران و مسکو انداختند.

روزنامه ی «خراسان» از توافق های مهم اقتصادی ایران و روسیه سخن گفت و نوشت: ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، پس از ملاقات با رهبر انقلاب و شرکت در اجلاس سران مجمع کشورهای صادر کننده گاز، شامگاه دوشنبه در نشستی مشترک با روحانی، رئیس جمهور کشورمان، از توافقات اقتصادی ایران و روسیه خبر داد. توافقاتی که به گفته وی استفاده از ارز ملی در مبادلات تجاری دو جانبه، ایجاد منطقه آزاد تجاری بین دو کشور و همکاری برای 25 پروژه اولویت دار را شامل می شود.

روزنامه ی ایران هم در یادداشتی در ستون «اول دفتر» خود با عنوان «عوامل جهش در مناسبات تهران- مسکو» نوشت: رئیس جمهوری روسیه در حالی به تهران سفر کرد و تحکیم مناسبات دوجانبه و تقویت همکاری های منطقه ای با ایران را مورد تأکید قرار داد که روابط اقتصادی و تجاری تهران- مسکو طی سال های گذشته به دلیل فشار قطعنامه های تحریم ایران دچار افول شده بود. اما این شرایط طی دو سال گذشته با روی کار آمدن دولت روحانی متحول شد و ارتقای روابط دوجانبه به شکل جدی تری در دستور کار طرفین قرار گرفت. در همین راستا رئیس جمهوری روسیه با علاقه و اراده بیشتری از گسترش همکاری ها با دولت روحانی استقبال کرده است.

ایران افزود: با وجود عزم طرفین، مناسبات تجاری ایران و روسیه هنوز با موانع و مشکلاتی رو به رو است که در ملاقات های اخیر پوتین با مقامات عالی کشورمان و توافق های جانبی که در حاشیه این ملاقات ها نهایی شد، راهکارهای تازه ای برای ایجاد جهش و افزایش جدی روابط دوجانبه مورد توجه قرار گرفت.

روزنامه ی «آرمان» هم در سرمقاله ی خود با عنوان «فصل جدید روابط ایران و روسیه» نوشت: اجلاس کشورهای تولیدکننده گاز در تهران بهترین فرصت برای پوتین بود تا بتواند ایران را متقاعد کند گاز خود را به اروپا صادر نکند تا خود به صورت انحصاری با تحریم های اروپایی ها مقابله و بتواند بازار خود را حفظ کند. این حفظ بازار هم از جهت قیمت است و هم از جهت ابزار کنترلی برای مقابله با تحریم های اروپایی و تنظیم روابط با آنان. تنها کشوری که می تواند این انحصار را بر هم بزند ایران است.

روزنامه ی «کیهان» هم از بازتاب گسترده ی دیدار رهبر انقلاب و پوتین در رسانه های جهان خبر داد و نوشت: پوتین برای مقابله با توطئه های آمریکا به ایران روی آورد.

کیهان به نقل از روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» نوشت: سفر پوتین به ایران با گذشت 8 سال در جهت مستحکم کردن روابط سیاسی، اقتصادی بین دو کشوری است که با داشتن زمینه های مشترک علیه گروه های شورشی در سوریه می جنگند. این کشور همچنین از ارکان اصلی مذاکرات هسته ای بود که در اوائل ماه جاری از ارسال سامانه موشکی «اس 300» به ایران خبر داد.»

*** روابط ایران و عراق در نگاه رهبر انقلاب

حضرت آیت الله «علی خامنه ای» رهبر معظم انقلاب، صبح دیروز،سه شنبه 3 آبان، در دیدار «فواد معصوم» رییس جمهوری عراق و هیات همراه وی بر عمق روابط 2 کشور و ملت ایران و عراق تاکید کرد. این بیانات بازتاب گسترده یی در روزنامه ها داشت.

روزنامه های «آفتاب یزد»، «ابرار»، «جام جم»، «تعادل» و «تفاهم» به نقل از ایشان در عنوان خبری خود نوشتند: نباید اجازه داد آمریکایی ها جرأت صحبت کردن درباره تجزیه عراق را پیدا کنند.

همچنین روزنامه های آرمان در گزارش خود عنوان های «تاکید رهبر انقلاب بر مقابله عملی با تروریسم» و «ایران از هر کس که مقابل زورگویی ایستادگی کند، حمایت می کند» به عنوان تیتر برگزید.

روزنامه ی «افکار» هم به نقل از رهبری در تیتر نوشت: جوانان بیدار و قدرتمند عراق زیر سلطه آمریکا نخواهند رفت.

روزنامه ی «بهار» بخشی از بیانات رهبری مبنی بر اینکه ایران اولین کشوری بود که از سیطره آمریکا بیرون آمد را در تیتر خبری خود برجسته کرد.

*** بایسته های رفتار انتخاباتی

برخی روزنامه های امروز با توجه به نزدیکی انتخابات مجلس دهم و حاشیه های آن، نگاهی به ملزومات رفتاری کاندیداها و رای دهندگان در انتخابات انداختند.

روزنامه ی «شرق» در یادداشتی با عنوان «انتخابات اجماع نخبگان و انتخابات اسفند» به اهمیت مشارکت حداکثری مردم در انتخابات اشاره کرد و نوشت: تجربه های تاریخی نشان داده است مشارکت های حداکثری در بیشتر موارد باعث تغییر رویکردهای اساسی در گفتمان ها می شود. تاریخ معاصر کشورمان نیز حاکی از آن است که در بزنگاه های مختلف تاریخی، مشارکت حداکثری مردم، دولت های وقت را ملزم به تبعیت از الگوی یاد شده کرده است. نگاه دقیق تر به این تاریخ نشان می دهد اگرچه مشارکت فعالانه حداکثری در تغییر رویکرد دولت بسیار مؤثر بوده، اما این تغییر رویکردها به متغیرهای دیگری نیز وابسته بوده است؛ از جمله مهم ترین این متغیرها، میزان اجماع نخبگان سیاسی برای پیگیری مطالبات مردم است. مشارکت فعال مردم در حوزه عمومی، محتوای اصلی مفهوم شهروندی را تشکیل می دهد، در واقع وجه تمایز رعیت و شهروند در همین توانایی تأثیرگذاری بر حوزه های عمومی و رسمی است.

شرق افزود: هر چه توان تأثیرگذاری شهروندان افزایش یابد فاصله نخبگان سیاسی و شهروندان کاهش پیدا می کند و این به معنای گسترش وجه مردم سالاری نظام سیاسی است. بی شک مشارکت شهروندان در حوزه عمومی، از حقوق سیاسی آنهاست و از این حق می توانند به صورت امتناع از مشارکت استفاده کرد؛ اما تجربه نشان داده استفاده از حق امتناع از شرکت در امور مدنی ممکن است در کوتاه مدت، نمایشی از قدرت آن بخش از جامعه ای باشد که انتقاداتشان به مناسبات موجود چنان گسترده است که حاضر به بازی در این زمین نیستند، اما در بلندمدت نه تنها به زیان خود، بلکه به زیان تمامی گروه هایی بوده است که به هر شکل خواهان اصلاح وضع موجود بودند.

روزنامه ی «اطلاعات» هم در یادداشتی با عنوان «اخلاق سیاسی در انتخابات!» نوشت: برخی از نظرپردازان سیاسی، انتخابات را امکان تجدیدنظر در تائید یا رد از سوی مردم دانسته اند! تائید در ادامه راهی که «موفق» بوده است و «رد» برای تصحیح گذشته با انتخاب افراد و یا برنامه های جدیدی که نیازهای روز جامعه و حل مشکلات مسیر نو را می طلبد. انتخابات سالم و مردمی در عمل کلاس آموزش اخلاق سیاسی در جامعه است.

اطلاعات افزود: مقدمه آزادی در انتخابات فراهم بودن میدان معرفی نظرها و افکار متفاوت است که از طریق نشست های انتخاباتی باید انجام پذیرد. به هم ریختن فضای رقابتی انتخابات و به هم زدن نشست های سیاسی از طریق «خشونت ورزی» نه تنها چهره انتخابات در کشور را مخدوش می سازد، بلکه به اصل انتخابات در قانون اساسی ضربه مستقیم می زند.

به نوشته ی اطلاعات، دولت وظیفه اجرایی انتخابات را به عهده دارد. دو قوه مجریه و قضائیه باید ضامن امنیت برگزاری انتخاباتی سالم، مردمی و عاری از خشونت ورزی باشند باید از این کارها به هر بهانه ای از سوی هر جریان یا افرادی که می خواهند با خشونت ورزی، چهره انتخابات را مخدوش سازند، ممانعت قانونی به عمل آید.

*** راهکارهای کاهش پیامدهای نامطلوب سوانح طبیعی در تهران

روزنامه ی «شهروند» امروز در مطلبی با عنوان «نقشه ریسک می خواهیم» به گفت و گو با «مهدی زارع» استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، در خصوص پیامدهای نامطلوب سوانح طبیعی پرداخت.

این کارشناس درارزیابی وضعیت تهران برای برخورد با سوانح گفت: اقلیم شناسان می گویند تهران از نظر اقتضائات و موقعیت طبیعی و فضای موجود، شهری است که امکاناتش برای عده ای در حدود ٤ تا ٥ میلیون نفر، مناسب است.

زارع در خصوص برنامه ریزی های ضروری برای کاهش ریسک پذیری ناشی از سوانح طبیعی در تهران، به موارد زیر اشاره کرد: ١- ممانعت از آمدن جمعیت بیشتر به تهران، ٢- درنظر گرفتن برنامه های جایگزین برای تمرکززدایی یا از نظر من انتقال پایتخت. ما می توانیم یک پایتخت مدرن و خوب در جای دیگری داشته باشیم، مثل آنچه در قزاقستان یا ترکیه یا مالزی اتفاق افتاد. حال اگر انتقال پایتخت هم ممکن نباشد، لازم است تمرکززدایی مانند پاریس انجام شود که به تدریج بسیاری از ادارات و سازمان ها را بیرون از پایتخت مستقر کرده اند، ٣- توزیع امکانات در کشور و بعد اجرای کار اصولی و درست روی شهر تهران، به صورت حذف تدریجی بافت های فرسوده و ایجاد بافت ها و زیرساخت های تاب آور و مناسب، ٤- حذف مناطقی که دارای ساخت وساز خطرناک و آسیب زا - هم برای خودشان و هم برای کل شهر- هستند، ٥- اعمال قوانین سختگیرانه، یعنی اگر قانون نداریم، وضع کنیم، به شکلی که تخطی از این قوانین عملا غیرممکن باشد.