گوناگون

بازی برد-برد ایران در نشست وین

پارسینه: نشست دوم «وین» درباره بحران سوریه، با شرکت حدود ١٨ کشور و چند نهاد بین المللی به میزبانی سازمان ملل متحد در حالی روز شنبه، ١٤ نوامبر برگزار شد که روزنه هایی از امید در نشست دو هفته قبل وین در افق آن دیده شده بود.

دعوت از همه بازیگران بین المللی و منطقه ای دخیل در بحران سوریه به کنفرانس وین در دو هفته پیش، در کنار توافق های مقدماتی برای مصالحه و برون رفت از بحران همان چشم اندازی بود که بسیاری از صلح طلبان و ترقی خواهان جهان منتظرش بودند.

از همان ابتدای این راه ناهموار و طولانی کاملا مشخص بود که به دلیل اختلاف های اساسی بین کشورهای شرکت کننده در نشست، انتظارِ نتیجه نهایی، یک مطالبه عبث و ناشدنی است و به همین دلیل پیشرفت گام به گام برای ترسیم یک نقشه راه سیاسی، بهترین نتیجه ای بود که از قبل انتظار می رفت. محور روسیه، ایران، لبنان، عراق و تا حدودی مصر که کشورهای حامی اسد یا حداقل متمایل به مبارزه قاطع و روشن با تروریسم تکفیری هستند در این نشست موفق شدند همتایان غربی، عرب و ترک خود را به پذیرش یک چارچوب منطقی و بدون پیش شرط تکلیف اسد (به عنوان اسم رمز شکست هر مذاکره و راه حل سیاسی) مجبور کنند.

سخنان وزیر امور خارجه آمریکا و همتای روس او در پایان چندین ساعت مذاکره فشرده با حضور دی میستورا، نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه، نشان داد شرکت کنندگان در نشست وین به یک چارچوب مشخص برای اجرائی کردن این پروسه سیاسی دست یافته اند. براساس گزارش های رسمی، در این نشست همه طرفین توافق کردند یک پروسه ١٨ماهه برای مصالحه سیاسی دنبال شود که در شش ماه اول، یک دولت فراگیر وحدت ملی به وجود بیاید و آتش بس برقرار شود، در شش ماه دوم تغییرهای لازم در قانون اساسی و در شش ماه سوم، زمینه برگزاری یک انتخابات آزاد عملیاتی شود.

برخلاف بسیاری از گمانه زنی های قبلی مبنی بر اختلاف بین مسکو و تهران که حامیان دولت دمشق هستند در نشست وین هیأت های نمایندگی این دو کشور در یک هماهنگی قبلی ابتدا موفق شدند موضوع تعیین تکلیف بشار اسد را از متن مذاکرات و توافق ها جدا کنند، سپس با اصرار آنها، پذیرش و تعیین گروه های تروریست که حداقل در فاز اول همین نشست، «جبهه النصره» و زیرشاخه های آن نیز در کنار «داعش»، تروریسم شناخته شدند، دستاوردی بود که آنان کسب کردند.

نشست دوم «وین» درباره بحران سوریه، با شرکت حدود ١٨ کشور و چند نهاد بین المللی به میزبانی سازمان ملل متحد در حالی روز شنبه، ١٤ نوامبر برگزار شد که روزنه هایی از امید در نشست دو هفته قبل وین در افق آن دیده شده بود. دعوت از همه بازیگران بین المللی و منطقه ای دخیل در بحران سوریه به کنفرانس وین در دو هفته پیش، در کنار توافق های مقدماتی برای مصالحه و برون رفت از بحران همان چشم اندازی بود که بسیاری از صلح طلبان و ترقی خواهان جهان منتظرش بودند.

برگزاری نشست از قبل پیش بینی شده دوم در وین نیز نشان داد تقریبا تمامی بازیگران این منازعه زیر فشار افکار عمومی و واقعیت های میدانی بحران سوریه راهی به غیر از ادامه مسیر سیاسی برای حل وفصل یا حداقل کاهش تنش های موجود ندارند. از همان ابتدای این راه ناهموار و طولانی کاملا مشخص بود که به دلیل اختلاف های اساسی بین کشورهای شرکت کننده در نشست، انتظارِ نتیجه نهایی، یک مطالبه عبث و ناشدنی است و به همین دلیل پیشرفت گام به گام برای ترسیم یک نقشه راه سیاسی، بهترین نتیجه ای بود که از قبل انتظار می رفت.

محور روسیه، ایران، لبنان، عراق و تا حدودی مصر که کشورهای حامی اسد یا حداقل متمایل به مبارزه قاطع و روشن با تروریسم تکفیری هستند در این نشست موفق شدند همتایان غربی، عرب و ترک خود را به پذیرش یک چارچوب منطقی و بدون پیش شرط تکلیف اسد (به عنوان اسم رمز شکست هر مذاکره و راه حل سیاسی) مجبور کنند.

پاسخ به این سؤال که چرا نشست وین ٢ یک موفقیت نسبی و قابل قبول تلقی می شود، دقیقا در این چارچوب است که موضوع مبارزه با تروریسم جهادگرا در سوریه به درستی از موضوع اسد به عنوان بهانه مخالفان برای ادامه بحران جدا شده است. و بحث برقراری آتش بس در کنار تعیین گروه های تروریستی که باید با آنها مبارزه شود، به رسمیت شناخته می شود. از آنجا که مواضع مسکو و تهران از قبل با دولت دمشق هماهنگ شده و هرگونه توافق اجرائی برای برقراری آتش بس، با نظارت یک نهاد بین المللی مانند نیروهای «حافظ صلح» سازمان ملل متحد از طرف اسد به راحتی می تواند انجام شود، محور تهران- مسکو در آینده دچار مشکل نخواهد شد.

درهم تنیدگی تروریسم بنیادگرای کنونی در ایدئولوژی وهابی و ضدیت اصولی آن با ایران همان نقطه قوتی است که دیپلماسی ایرانی در صورت اتخاذ یک سیاست سازنده می تواند در این هنگامه آشوب و تقابل جوامع غربی با این تروریسم برای تثبیت موقعیت ژئوپلیتیک و کسب منافع ملی، نهایت استفاده را از آن ببرد. همین موضوع دقیقا برای طرف مقابل بزرگ ترین چالش موجود خواهد بود. در شرایطی که غرب به دلیل اقدامات تروریستی بنیادگرایان و افراط گرایان سنی در پاریس، به شدت تهدید می شود، فقط می تواند نیروهایی را از درون به اصطلاح «ارتش آزاد سوریه» و مخالفان سکولار اسد حمایت کند.

این در حالی است که جبهه عربی- ترکی در این سال ها بیشترین سرمایه گذاری را روی داعش، النصره و دیگر گروه های بنیادگرای اسلامی انجام داده اند و به همین دلیل زمان آن فرا رسیده است که شکم «اسب تروای» جنگجویان تروریست در روز روشن در میدان مرکزی شهر گشوده شود. در خوش بینانه ترین حالت اگر عربستان، قطر و ترکیه زیر فشار متحدان غربی خود مجبور به تغییر مواضع مخرب کنونی خود شوند و دست از حمایت گروه های بنیادگرای تروریست در سوریه بکشند، بزرگ ترین پیروزی برای صلح و ثبات منطقه به دست خواهد آمد.

سوختن بزرگ ترین برگ قمار فعلی که تا به امروز آس داعش و النصره در جنگ های داخلی سوریه بوده است، با توجه به واقعیت قدرت و متصرفات این گروه ها، نقشه مناطق تحت تسلط تروریست ها را کاملا مشخص می کند و به دلیل تمکین نکردن بسیاری از دیگر جریانات تروریستی حاضر در بحران سوریه از آتش بس، می تواند مواضع آنان را اهدافی مشروع برای سرکوب و حذف فیزیکی قرار دهد.

چنانچه توافقات وین ٢ به درستی اجرا و رعایت شود هرچند باید شاهد تغییرات اساسی در عرصه سیاسی این کشور بود، اما بازندگان اصلی این معادله بدون شک تروریسم بنیادگرای سنی و حامیان منطقه ای و بین المللی آن خواهند بود.

*منبع: روزنامه شرق