پیام نشست غیرمنتظره کرملین به غرب

در این گزارش که بخش نخست آن در شماره پنجشنبه 14 آبان 1394 هجری خورشیدی به چاپ رسید، آمده است: چند روز پیش خبری روی خروجی رسانه های مهم منطقه و جهان مخابره شد که توجه همه فعالان و صاحب نظران سیاسی را به خود جلب کرد: اسد به مسکو رفت و با پوتین دیدار کرد. رسانه های رسمی روسیه و سوریه نیز جزئیات کامل دیدار بشار اسد رئیس جمهوری سوریه و ولادیمیر پوتین همتای روس وی را منتشر کردند. ادامه عملیات نظامی علیه تروریسم در سوریه و مسائل مربوط به جنگ با گروه های تروریستی افراطی و مسائل مرتبط با روند عملیات هوایی روسیه و پشتیبانی در عملیات نیروهای مسلح سوریه و همچنین ابعاد مختلف روابط دوجانبه میان دمشق و مسکو از جمله مسائلی بود که در دیدار پوتین و اسد مورد بررسی قرار گرفت .تأکید سران روسیه و سوریه بر این مسئله که حرف نهایی را بدون شک ملت سوریه خواهند زد از نقاط قابل توجه درباره این دیدار است.

اسد در دیدار با پوتین، وی را در جریان اوضاع سوریه و طرح های ارتش عربی سوریه و روند عملیات نظامی در سوریه قرار داد و تقدیر و تشکر ملت سوریه از پشتیبانی روسیه در این زمینه را به پوتین ابلاغ کرد .مهمترین محورهای سخنان اسد در این دیدار به این شرح است : تروریسم، مانعی در برابر حل سیاسی (بحران) به شمار می رود و گام ها و اقدامات سیاسی باید پس از هرگونه تحرک نظامی انجام شود، ضرورت توقف تمام اشکال حمایت ها از گروه های تروریستی و فراهم شدن زمینه این که ملت سوریه خود برای تعیین آینده خود تصمیم بگیرد، هدف از عملیات نظامی، سرکوب و نابودی تروریسمی است که مانع حل سیاسی شده است و مشارکت نیروی هوایی روسیه در عملیات ضد تروریسم در سوریه به توقف گسترش و توسعه طلبی گروه های تروریستی کمک کرده است. عملیات هوایی روسیه در سوریه در چارچوب قانون بین الملل صورت می گیرد .اسد همچنین ابراز امیدواری کرد که همکاری میان دو کشور (روسیه و سوریه) برای بازسازی سوریه در زمینه های مختلف ادامه یابد.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز در این دیدار آمادگی خود را برای کمک به عملیات های نظامی و سیاسی در سوریه اعلام و تأکید کرد: با قدرت های بین المللی دیگر برای یافتن راه های دستیابی به حل سیاسی بحران همزمان با مبارزه با تروریسم تماس خواهد گرفت.پوتین گفت:در نهایت دستیابی به حل سیاسی طولانی مدت بر اساس عملیات سیاسی خواهد بود که تمامی گروه های سیاسی دینی و قومی در آن شرکت کنند.

رئیس جمهوری روسیه تصریح کرد: حرف آخر را در این زمینه فقط باید ملت سوریه بزند. قطعاً سوریه، کشور دوست روسیه است و ما آماده ایم نه تنها در عملیات نظامی علیه تروریسم بلکه در عملیات سیاسی هم به این کشور کمک کنیم.

در همین رابطه،حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل درباره دیدار غیرمنتظره بشار اسد از روسیه به تسنیم گفت:دیدار بشار اسد رئیس جمهوری سوریه با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در مسکو، سرانجام به اتخاذ یک تصمیم نهایی برای ریشه کنی گروهک های تروریستی در سوریه منجر می شود.

از آنجا که ائتلاف شکلی و ظاهری آمریکا و همپیمانان منطقه ای این کشور علیه داعش هیچگونه دستاوردی به همراه نداشت، بنابراین، روسیه پس از گذشت یک سال از تشکیل این ائتلاف به این نتیجه رسید که آمریکا برای مقابله با داعش جدی نیست. از نظر مسکو، آمریکا ممکن است در یک فرایند زمانی مشخص، از گروهک های تروریستی موجود در سوریه علیه منافع ملی روسیه استفاده کند .

این کارشناس ابراز عقیده می کند: با توجه به اینکه بیش از 8000 نفر از اعضای گروهک داعش را عوامل تروریستی مربوط به آسیای میانه از جمله چچن تشکیل می دهند، لذا آمریکا در آینده ممکن است، از این گروهک علیه روسیه استفاده کند.به اعتقاد این کارشناس، از سوی دیگر، در صورت سرنگونی دولت سوریه، منافع روسیه در شرق دریای مدیترانه مورد تهدید قرار می گیرد، بنابراین دولت روسیه به این نتیجه رسیده است که باید گروهک های تروریستی را در خاک سوریه سرکوب کرد.

تصمیم پوتین برای مقابله جدی با گروهک های تروریستی در سوریه، اقدامی کاملاً برگرفته از نگاه استراتژیک روسیه به دولت بشار اسد است به همین دلیل در جریان ملاقات بشار اسد رئیس جمهوری سوریه و ولادیمیر پوتین، مسئله شکل گیری ائتلافی جدید علیه گروهک های تروریستی موجود در سوریه به طور جدی مورد بحث قرار گرفت، ائتلافی که با حضور روسیه، سوریه، عراق و ایران شکل گرفته است.

این کارشناس در ادامه می گوید بر اساس گزارش های موجود، پس از گذشت چند هفته از حضور نیروی هوایی روسیه در سوریه، تا کنون نزدیک به 1500 نفر از اعضای گروه تروریستی داعش و جبهه النصره به هلاکت رسیده اند و ضربات مهلکی به آنها وارد شده است و این امر نشان می دهد اوضاع بحرانی سوریه به سمت و سویی حرکت می کند که در آن نقش تأثیرگذار روسیه و ایران کاملاً پررنگ خواهد بود. هانی زاده تصریح کرد: طبیعی است که دیدار اسد و پوتین، سران سوریه و روسیه، موجب خواهد شد تا آینده خاورمیانه بر اساس راهکارهای مشترک روسیه، ایران و سوریه رقم بخورد و توطئه های مشترک آمریکا،عربستان و قطر در آینده نقش بر آب شود. این دیدار در نهایت به روند حل بحران سوریه در سطح سیاسی و ریشه کنی تروریسم هم در سطح نظامی با ائتلاف چهارجانبه کمک خواهد کرد.

**شکسته شدن محاصره سیاسی سوریه

می توان گفت یکی از پیام های این دیدار در سطح داخلی این است که سوریه به یک ثبات نسبی رسیده است که رئیس جمهوری آن می تواند به راحتی از فرودگاه دمشق به کشورهای دیگر سفر کند، دیگر پیام آن این است که دو کشور سوریه و روسیه عزم جدی دارند که پرونده تروریسم را هرچه زودتر یکسره کرده و ببندند و در سطح سیاسی هم بحران پیچیده این کشور را حل و فصل کنند که این نکته در اظهارات دو رئیس جمهوری مورد تأکید قرار گرفت که در صورت تحقق این امر، ائتلاف چهارگانه اخیر هم تقویت خواهد شد که در موضوع مبارزه با تروریسم بسیار جدی است به خلاف آمریکا و متحدانش که ائتلاف صوری آنها بیشتر به تقویت و گسترش داعش منجر شده است تا تضعیف آن.

از سوی دیگر بر اساس شواهد و قرائن و همچنین اظهارات مقامات رسمی سوریه و حتی برخی مقامات عراقی، ائتلاف آمریکا در نبرد با داعش تأثیرگذار نبوده است و حتی در این راستا با انتخاب نخست وزیر جدید کانادا، این کشور بلافاصله خروج خود از ائتلاف آمریکایی علیه داعش را اعلام کرد.

**قدرت نمایی محور مقاومت در کرملین

سفر «بشار اسد» به روسیه در حالی که سوریه کانون بزرگترین توطئه غربی- عربی برای براندازی وی است نشان از استحکام جبهه مقاومت در برابر توطئه های چهار سال گذشته دارد.

عبدالحمید بیاتی در خبرگزاری مهر نوشت: کاخ کرملین در بیانیه ای از سفر رئیس جمهوری سوریه به مسکو خبر داد و اعلام کرد، در دیدار بشار اسد و پوتین ادامه مبارزه با گروه های تروریستی مورد بحث قرار گرفت.این سفر در حالی انجام شده که روسیه از ماه گذشته میلادی حملات خود به مواضع تروریست های حاضر در سوریه را آغاز کرده و ارتش سوریه نیز اخیرا موفقیت های زیادی را کسب کرده است.

سفر خارجی عالیترین مقام کشوری که تروریست هایی از اغلب کشورهای جهان در آن فعال هستند و از جانب کشورهای غربی و عربی نیز حمایت می شوند نشان می دهد اقداماتی که در این مدت علیه وی انجام شده راه به جایی نبرده و او از بقای حکومت خود مطمئن است.

سوریه از سال 2011 میلادی گرفتار ناآرامی شد. این ناآرامی ها با مداخله کشورهای غربی و عربی و حمایت آنها از گروه های شورشی خیلی زود تبدیل به یک بحران شد و گسیل شدن تروریست های دیگر کشورها به سمت سوریه موجب شد تا این بحران شکل پیچیده ای به خود بگیرد. از سال 2011 تا کنون کشورهای حامی تروریست ها و گروه های شورشی از هیچ تلاشی برای ساقط کردن حکومت قانونی سوریه دریغ نکردند و در این راه حتی با تشکیل گروهی با نام ائتلاف ضد داعش اعلام کردند ، قصد مبارزه با تروریست ها را دارند،اما این ائتلاف به جای آنکه بلای جان تروریست ها باشد،عاملی شد تا این گروه ها حضور خود در سوریه و عراق را گسترش دهند.

در اصل هدف ائتلاف ضد داعش آن بود که قدرت ارتش سوریه و گروه های تروریستی را متعادل سازد تا این منطقه همچنان صحنه ناآرامی باشد و بدین وسیله هم بهانه حضور آنها در خاورمیانه فراهم شود و هم با فشار آوردن بر یک دولت ضعیف شده منافع بیشتری را در خاورمیانه بدست بیاورند،اما در این میان محور مقاومت که پیشتر در جریان جنگ 33 روزه لبنان قدرت خود را به رخ رژیم صهیونیستی کشیده بود نشان داد که توطئه های غربی و عربی در سوریه راه به جایی نخواهد برد.

این محور در سوریه تا کنون قدرت خود را به خوبی به رخ دشمنان کشیده است. یکی در سال 2013 زمانیکه کشورهای غربی و عربی با بهانه قرار دادن حمله شیمیایی در سوریه و مسئول معرفی کردن دولت سوریه در این حمله در حال آماده کردن مقدمات حمله آمریکا به این کشور عربی بودند. در آن زمان محور مقاومت وارد عمل و با پیشنهاد خارج کردن تسلیحات شیمیایی از سوریه و انهدام آنها موجب شد تا این دسیسه نقش بر آب شود.

مورد دیگر نیز در ماه های اخیر رخ داد زمانیکه آمریکا و متحدانش به بهانه تقویت گروه های شورشی به اصطلاح میانه رو در حال تجهیز تروریست های حاضر در سوریه به سلاح های سنگین بودند محور مقاومت متشکل از ایران، روسیه، عراق و سوریه خبر از توافقی نظامی دادند و متعاقب آن حملات هوایی روسیه به مواضع تروریست های حاضر در سوریه آغاز شد.همزمان با این حملات ارتش سوریه نیز عملیات های زمینی جدیدی را علیه مناطق تحت اشغال تروریست ها آغاز کرد و به پیروزی های چشمگیری در این رابطه رسید.

این موفقیت ها در حالی به ثبت رسید که از چندی قبل کشورهای خواهان براندازی اسد موضع قبلی خود را تغییر داده و همگی از تشکیل دولت انتقالی با حضور اسد به عنوان راه حلی برای پایان بحران سوریه موافقت کرده اند.سفر بشار اسد به روسیه در حالی که کشورهای حامی تروریست ها تمامی رفت و آمدها در سوریه و همچنین فعالیت های روسیه در این کشور عربی را زیر نظر دارند نشان از توان بالای نظامی محور مقاومت دارد. ایران و روسیه پس از حصول توافق هسته ای حرکت مشترکی در مورد سوریه آغاز کرده اند که این حرکت در حال نتیجه دادن است و سفر بشار اسد به روسیه نیز نشان می دهد اوضاع سوریه با وجود توطئه های غربی- عربی رو به بهبود است و همین امر موجب افزایش امیدها برای پایان بحران سوریه شده است .

**روسیه؛ پیروز نشست چهارجانبه وین

نشست چهارجانبه وین که با حضور وزرای خارجه روسیه، آمریکا، ترکیه و عربستان برگزار شد و دو ساعت به طول انجامید به مهمترین نتیجه یعنی رسیدن به توافق بر سر آینده بشار اسد منجر نشد.

به گزارش ایسنا، عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه مستقل رای الیوم در تحلیلی درباره نشست چهارجانبه وزرای خارجه ترکیه، روسیه، عربستان و آمریکا درباره سوریه در وین نوشت: آمریکا، ترکیه و عربستان می خواهند به همان نتیجه ای دست یابند که در عراق، لیبی و یمن به آن رسیده اند یعنی تغییر نظام سوریه چه با جنگ و چه با صلح، جنگ از طریق مداخله نظامی یا اشغال و صلح از طریق روند سیاسی که منجر به کناره گیری از قدرت شود مثل آنچه که در یمن رخ داده است.اما نتایج رخدادهای عراق، یمن و لیبی برای مردم فاجعه بار بود و بی ثباتی و تروریسم را برای همسایگانشان به بار آورد.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه زمانی که از نشست خارج شد مهمترین رمز ورود را داد با این حرف که مردم سوریه همان کسانی هستند که سرنوشت بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور را تعیین می کنند؛ در حالی که عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان این بار سیاسی تر عمل کرد زمانی که گفت نشست وین نبود موضع مشترکی درباره سرنوشت بشار اسد را تایید کرد.پیش از نشست وین گزارش هایی منتشر شد که خبر از وجود طرحی شامل آغاز مرحله انتقالی در سوریه به مدت شش ماه می داد طوری که طی این مرحله بشار اسد به شرط وجود تضمین هایی مبنی بر برکناری وی در پایان دوره، در قدرت باقی بماند.

سفر سریع و از پیش اعلام نشده اسد به مسکو و دیدار وی با رهبران روسیه پیش بینی های زیادی را درباره وجود مصداقی برای این طرح نشان داد. برخی مخالفان و افراد دیگر گفتند که هدف از این سفر آگاه کردن اسد از این طرح بوده است اما دیمیتری پسکوف، سخنگوی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه اعلام کرد: کرملین از این طرح هیچ اطلاعی ندارد.تحول مهمی که در نشست وین شاهد آن بودیم موفقیت رهبران روسیه در ایجاد شکاف میان ائتلاف کشورهای عربی مخالف بشار اسد است که می توان به سه نکته درباره این مساله اشاره کرد:

اول: خارج کردن اردن از ائتلاف عربستان و ترکیه به طور کلی یا جزئی و وارد کردن آن به ائتلاف روسیه، سوریه و ایران. این مساله خود را در سخنان لاوروف با ناصر جوده، همتای اردنی اش نشان می دهد طوری که دو طرف با هماهنگی عملیات هوایی و نظامی در سوریه به توافق رسیدند. این توافق به معنای تشکیل اتاق عملیات مشترک افسران و نظامیان دو طرف به عنوان مقدمه ای برای از بین بردن «مقر» مخالفان سوری در درعا است.

دوم: پافشاری لاوروف بر گسترش دامنه کشورهایی است که دنبال حل بحران سوریه هستند. لاوروف بر مشارکت ایران و مصر در مذاکرات بعدی و عدم منحصر کردن مذاکرات به چهار کشور عربستان، آمریکا، روسیه و ترکیه تاکید کرده است.

سوم: موفقیت دیپلماسی روسیه در «به حاشیه راندن» نقش قطر در پرونده سوریه حداقل در سطح تلاش های سیاسی است. این مساله خود را در لغو سفر تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر به مسکو به عنوان یک اقدام اعتراضی نشان می دهد.وی پیشتر اعلام کرده بود که قصد دارد به مسکو سفر کند.

مساله مهم این است که مسکو به هیچ وجه واکنشی به این مساله نداشته ، این در حالی است که قطر از آغاز بحران سوریه نقش سیاسی، نظامی و رسانه ای اصلی را بازی کرده است.می توان از مسائل فوق این نتیجه را گرفت که روسیه همچنان به بشار اسد پایبند است و دعوت وی برای سفر به مسکو برای تقویت این موضع بوده است. این مساله به اخبار و گزارش هایی پایان می دهد که عکس آن را می گویند. همچنین نشان داد که این اخبار و گزارش ها صرف «خیال و رویاست» نه بیشتر و نه کمتر. حتی دیمیتری مدودف، نخست وزیر روسیه در صفحه شخصی خود در فیس بوک نوشت: اسد مثل پنج سال پیش که با وی دیدار کردیم آرام و باوقار بود.سئوالی که اینجا مطرح می شود این است که پس از فروپاشی نشست وین و پایبندی روسیه به اسد ائتلاف عربستان و هم پیمانانش چه اقدامی اتخاذ خواهند کرد؟ برای جواب دادن به این سئوال باید به دو مساله اساسی پرداخت:

یکی سفر عبدالرحمان بن صالح البنیان، رئیس ستاد ارتش عربستان به ترکیه برای مقدمه چینی برای حمایت نظامی گسترده ریاض از مخالفان مسلح سوری است. نواف عبید، مشاور سفارت عربستان در واشنگتن در صفحه خود در توییتر نوشت که موشک های ضدزره تاو که در اختیار مخالفان مسلح سوری است از عربستان به دست این مخالفان رسیده است و ریاض 13795 موشک را به قیمت 900 میلیون دلار از آمریکا خریداری کرده است.

دوم اظهارات خالد العطیه، وزیر خارجه قطر در گفتگو با شبکه خبری سی ان ان است که در آن تاکید کرد قطر از موضع عربستان درباره سوریه استقبال می کند. وی تهدید کرد که قطر به گزینه نظامی در سوریه متوسل خواهد شد.العطیه گفت: قطر گزینه نظامی را برای حمایت از مردم سوریه در برابر اقدامات نظام بعید نمی داند. ما به این گزینه پاسخ مثبت می دهیم و راه های زیادی برای حمایت از مخالفان وجود دارد.آیا فعالیت ائتلاف «توفان قاطع» را تهدید و توفان قاطع دومی را در سوریه به راه خواهد انداخت؟

این احتمال با توجه به تهدیدات عربستان وارد است، اما اگر گزینه نظامی را انتخاب کنند این گزینه فقط علیه نظام سوریه نخواهد بود بلکه علیه روسیه و همپیمانانش نیز خواهد بود. اگر توفان قاطع اول در یمن با سختی های زیادی مواجه شده است آیا توفان قاطع دوم در سوریه و در مقابله با روس ها، جنگنده ها و موشک های آنها و پوتین بیشترین شانس را خواهد داشت؟ جواب دادن به این سئوال به تحولات روزها و ماه های آینده بستگی دارد.

*منبع: روزنامه اطلاعات