اقدامات روحانی در بازسازی چهره دیپلماسی ایرانی

رئیس دولت تدبیر و امید، وارث فضایی در دیپلماسی بین الملل ایران شد که آکنده از ابرهای سیاه بود. محمود احمدی نژاد در سیاست خارجی خود رفتاری تهاجمی را ارائه داده بود که در نتیجه آن، ایران در انزوای دیپلماتیک قرار گرفت و کشورهایی مثل کومور، بنین و اوگاندا مقصد سفرهای مقام های ایرانی قرار گرفت و ونزوئلا به عنوان یار استراتژیک ایران مطرح شد.

شیخ دیپلمات اما از زمانی که سکان هدایت ریاست جمهوری را در پاستور به دست گرفت، بهبود فضای دیپلماسی ایران را به عنوان یکی از اصلی ترین سیاست های خود برگزید. ادامه مذاکرات هسته ای - این بار نه به صورت فرسایشی که به گونه ای هدفمند و با همت ویژه برای به نتیجه رساندن آن - و تعامل و همکاری با کشورهای جهان به ویژه کشورهای منطقه و همسایگان دو محور اصلی برنامه های دولت یازدهم در سیاست خارجی بود. روحانی این موضوع را در سخنرانی های خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به خوبی نشان داده است. اولین حضور وی با ارائه طرح «جهان عاری از خشونت و افراطی گری» و تصویب آن در مجمع عمومی همراه بود و یاد و خاطره طرح هایی که از سوی احمدی نژاد مطرح می شد و حتی مورد توجه قرار نمی گرفت را به فراموشی سپرد و در عوض، در کنار رئیس دولت اصلاحات ایستاد که طرح «گفت وگوی تمدن ها»یش چندی پیش 17 سالگی خود را تجربه کرد.

روحانی اولین بار در آغاز دولت خود و رویکرد جدید در سیاست خارجی و مذاکرات هسته ای به نیویورک رفت و دومین بار نیز در اثنای این مذاکرات به سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد پرداخت.

سومین حضور او اما پس از یک موفقیت بزرگ در رسیدن به توافق هسته ای انجام شد و در واقع سه گانه بازسازی چهره ایران در فضای بین الملل را تکمیل کرد. رئیس دولت یازدهم این بار از موضع کشوری حرف می زد که هم رویکرد خود در تعامل و گفت وگو با جهان را به همگان ثابت کرده بود و هم در جایگاه ثبات و قدرت به عنوان کشوری که با 6 ابرقدرت جهانی به مذاکره نشست و به اذعان بسیاری نه تنها شکست نخورد که حتی به تعابیری شاید پیروز هم شد.

سخنرانی روحانی که این بار با انتقادهای صریح از عربستان در موضوع فاجعه منا سخنان خود را شروع کرد، در سخنرانی خود هم به تصمیم ایران در ادامه فضای تعامل و گفت وگو با جهان اشاره داشت، هم از سیاست های آمریکایی ها انتقاد کرد، هم از نیروهای مقاومت دفاع کرد و هم با تاکید مجدد بر گفته های پیشینش درباره لزوم برخورد جهانی با خشونت، افراطی گری و تروریسم، برای رفع بحران هایی مثل عراق، سوریه و یمن راهکار ارائه داد. روحانی به درستی برجام را آغازی برای صلح نامید و در عین حال به لزوم تدوین برجامی برای ایجاد «جبهه متحد مبارزه با افراط گرایی و خشونت» تاکید کرد.

سخنرانی سوم روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شاید به شاخصی دو سخنرانی پیشین او نبود، اما در واقع هم راستا با اهدافی که برای دیپلماسی خارجی دولت یازدهم در نظر گرفته شده است، رویکرد ایران را در این مسیر تثبیت کرد.

این روزها روحانی فارغ از چالشی که با عربستان در ماجرای فاجعه منا خواهد داشت، سه فضای جدید را پیش روی سیاست خارجی خود می بیند.

پیگیری اجرای برجام به عنوان آزمونی برای کشورهایی همچون ایالات متحده آمریکا در وفای به تعهدات، علاقه کشورهای مهم جهان به تعامل با ایران که با دعوت از رئیس جمهوری ایران به فرانسه و ایتالیا در فضای پسابرجام وارد فاز جدیدی خواهد شد و در نهایت علاقه کشورهای عربی به گفت وگو با ایران - که با پیشنهاد امیر قطر و داوطلبی دوحه برای میزبانی آن به اجرایی شدن نزدیک می شود - فضاهایی هستند که در تقویت ایران در فضای دیپلماتیک موثر است.

ایران اکنون نه تنها در منطقه که در تمامی دنیا به یک مهره موثر تبدیل شده است و می تواند در صورت تقویت و تثبیت این جایگاه، در سال های آینده حتی در میان رتبه های برتر اثرگذاری قرار گیرد و به عنوان مثال خود را در شورای امنیت به عنوان یک عضو اصلی جای دهد. دولت یازدهم باید این فضا را مغتنم شمارد و در عین حال جریان های سیاسی ایران نیز با یک نگاه ملی و فراجناحی، موفقیت در این فضا را ادامه پیروزی های ایران - و نه یک جریان سیاسی خاص - ببینند و به جای سنگ اندازی در راه آن، همراهی کنند.

منبع: روزنامه ابتکار