آیا دانشگاههای پیام نور و آزاد اسلامی در پایان راه هستند؟

پارسینه: قبل از انقلاب اسلامی، ایران 150 هزار دانشجو داشت با جمعیت حدود 35 ملیون نفر که کمتر از یک درصد جمعیت کشور، دانشجو بودند، از طرف دیگر از سال 1313(سال تاسیس دانشگاه تهران) تا سال 1370 ینی در 57 سال، تعداد فارغ التخصیلان همه دانشگاهها در کشور حدود یک میلیون نفر بوده است ولی بعد از دهه هفتاد شمسی و مخصوصا در اواخر دهه هشتاد و سالهای اخیر تعداد دانشجویان کشور به بیش از سی برابر(حدود 4و نیم میلیون) ولی جمعیت کشور تنها اندکی بیش از دو برابر شده است.

با این حساب تعداد دانشجویان کشور به خدود شش درصد جمعیت رسیده است که البته شاخص قابل قبولی از تظر درصد دانشجویان و تربیت منابع انسانی است و کشورهای پیشرفته مثل ژاپن یا آلمان، اندکی از این درصد بالاتر دارند.

در این میان نقش دانشگاههای پیام نور و آزاد اسلامی در جذب متقاضیان ورود به دانشگاهها بسیار چشمگیر بود،به حدی که در اوج درخواست برای پذیرش دانشجو، برخی سالها این دو دانشگاه، بیش از یک میلیون نفر ورودی داشتند!

البته این مساله بیشتر مربوط به دولت نهم و دهم بود که در فاصله سالهای 84 تا 92 متاسفانه بدون افزایش کیقیت و تجهیزات پذیرش دانشجو بخصوص در دانشگاه پیام نور به صورت تصاعدی بالا رفت و بعد از سالهای میانه و اواخر دهه هشتاد که اوج داوطلبان ورود به دانشگاهها بود به حدود یک و نیم میلیون نفر رسید که این تعداد در سال جاری تقریبا به نصف کاهش یافته است.

این به آن معنا است که اگر ظرفیت دانشگاههای دولتی روزانه را که حدود 120 هزار نفر است و دانشگاه آزاد اسلامی همراه با پیام نور در مجموع شاید به 600 هزار نفر هم نرسد که هرکدام حدود سیصد هزار نفر ورودی جدید دارند.

دانشگاه پیام نور با حدود بیش از 500 مرکز و واحد و دانشگاه آزاد اسلامی با حدود 100 واحد در اقصی نقاط کشور چه وضعی را در آینده تجربه خواهند کرد؟

به نظر می رسد آینده دانشگاههای غیرانتفاعی(با زقم عجیب ولی واقعی 300 دانشگاه) که بیشتر آنها در استان های شمالی کشور و استان های اطراف تهران واقع شده اند و همچنین دانشگاههای پیام نور و آزاد تیره و تار به نظر می رسد زیرا ورودی آنها سال به سال، کمتر می شود و لذا تغییراتی در ساخنار و سازماندهی آنها ضروری به نظر می رسد کما اینکه دانشگاه آزاد اسلامی اخیرا به پیشواز این تغییرات ساختاری رفته و با اذغام معاونت ها و مدیریت ها پیشدستی کرده تا با کاستن از هزینه ها، خود را سرپا نگه دارند؛ اما در دانشگاه پیام نور به نظر می رسد با گسترش بی رویه سالهای پیش و دولتی بودن آن با کمبود بودجه مواجه است(دانشگاه پیام نور علاوه بر اخذ شهریه دارای ردیف بودجه دولتی هم است)

به گزارش پارسینه، به نظر می رسد اذعام و استفاده بهینه از ساختمان ها و تاسیسات این دانشگاهها راهکار خوبی برای این معضل باشد تا بتوان از این ثروت عظیمی که در سی سال گذشته انباشته شده، استفاده بهینه کرد.

از طرف دیگر رشد ناچیز جمعیت کشور که در حال حاضر حدود 2 درصد است و علیرغم توصیه ها و تسهیلاتی که حاکمیت فراهم نموده،طبق برخی سناریوهای پیش بینی شده تا سی سال آینده جمعیت کشور از حدود 90 میلیون نفر بیشتر نخواهد شد و لذا جمعیت به سرعت رو به سالمندی می رود و در نتیجه کاهش سالانه ورودی های داوطلب به دانشگاههای کشور به خصوص دانشگاه پیام نور و آزاد اسلامی رو به کاهش خواهد رفت.

این وضعیت، مهمترین چالش آموزش عالی در سالهای آینده چه از نظر پرسنل موجود،هزینه ها و وضعیت بازنشستگان و تاسیسات و ساختمان های بلااستفاده و...کشور خواهد بود.