حرکت غیراخلاقی مستند «ثریا» برای مقابله با تیم مذاکره کننده

پارسینه/فرخ کاشفی: «نزدیکتر از نیویورک» نام قسمت چهارم از مجموعه فیلم ۵ قسمتی موسوم به «ایران هسته‌ای» یا «ثریا» است که پس از مستندهای «از هیروشیما تا لوزان»، «شطرنج با گرگ‌ها» و «سکوت استقلال، فریاد آزادی» ساخته شده است. این مستند پنج شنبه شب از شبکه 1 سیما پخش شد.

مضمون این مستند به روال قسمت های پیشین مجموعه مزبور نقد و تخطئه سیاست دیپلماتیک دولت حسن روحانی و بخصوص تیم مذاکره کننده هسته ای است.

با این حال، مسئله ای که به طور خاص این مستند را از دیگر تولیدات مشابه متمایز می کرد، شیوه ی غیر اخلاقی سازندگان آن برای دستیابی به هدف خود بود؛ مسئله ای که البته تشخیص آن برای مخاطب عام چندان آسان به نظر نمی رسید.

شکی نیست که نقد سیاست های دولت حق هر شهروند است و فضای گفتگو باید برای همگان باز باشد، اما آنچه در این نوشته مد نظر است روشی است که مخالفان دولت در این مستند برای پیشبرد هدف خود در پیش گرفته اند. در این میان به ذکر دو نمونه اکتفا می شود.

اول اینکه این مستند با تاسف فراوان و البته مشابه بسیاری از دیگر مستندهای مشابه، آغاز فیلم را با صحنه هایی از خانواده شهدای عزیز هسته ای و به طور خاص، گفتگوهایی از همسر شهید «داریوش رضایی نژاد» و دختر او «آرمیتا رضایی نژاد» آغاز می کند. صحنه هایی از گریه ی همسران این شهدا بر سر جنازه شهدای هسته ای و نیز گریه های «آرمیتا» از جمله تصاویر این بخش است.

در جایگاه والای شهدای هسته ای و خانواده های داغ دیده شان هیچ شکی نیست، اما سوالی که مطرح می شود این است که پخش این تصاویر عاطفی و احساسی در آغاز یک مستند با موضوع بسیار حساس و استدلالی، آیا این شائبه را ایجاد نمی کند که سازندگان سریال به نوعی از تحریک عواطف مخاطبان به دنبال آسان کردن کار خود و ایجاد یک مسیر میان بر به جای گفتگوهای استدلالی میان موافقان و مخالفان بحث بوده اند؟

نکته ی دیگری که در این فیلم بسیار عیان و انگشت نما بود مربوط به بخش دوم مستند می شود که وارد قضیه تحریم ها و اظهارات مقامات آمریکایی در مورد مذاکرات می شد. نحوه انعکاس مواضع در سوی آمریکا و ایران، نمونه ای علنی از رفتار خلاف اخلاق رسانه ای در این مستند است. از یک سو اظهارات مقامات ارشد آمریکایی همچون «باراک اوباما» و «وندی شرمن» پخش می شود، و در بین این سخنان، مصاحبه هایی با شهروندان ایرانی، به طور مثال با یک دمپایی فروش و یک موبایل فروش، پخش می شود که اظهار می کنند مذاکرات هیچ فایده ای نداشته است.

ممکن است سازندگان سریال در مقابل این انتقاد بگویند حرف مردم مهم است و باید شنیده شود و قس علی هذا. اما انتقاد اصلی این است که وقتی از سوی طرف آمریکایی اظهارات نخبه ترین چهره ها منعکس می شود، آیا اخلاق حرفه ای و رسانه ای اقتضا نمی کند که از سوی ایران نیز اظهارات همتای سیاسی آنها پخش شود؟

در بخشی دیگر از این سریال، با چند تن از مسئولان رده دوم و سوم شرکت کشتی رانی گفتگو می شود که یکی از آنها صریحا می گوید که تحریم ها تاثیر چندانی بر کار ما نگذاشته است و کشتی های ایرانی کار خودشان را می کنند! جالب اینکه تقریبا حتی با یک نفر از چهره های حامی مذاکرات در این مستند گفتگو نشده است تا لااقل این مستند ظاهری حرفه ای تر بیابد.

حال این سوال مطرح می شود که آیا ساخت چنین مستندهایی با چنین شیوه هایی در راستای منویات رهبر معظم انقلاب است یا خیر.