راه هایی برای حفظ شادابی پوست صورت

به گزارش پارسینه ، دكترمحمدعلي نيلفروش زاده؛ متخصص پوست و مو و دانشيار پوست دانشگاه علوم پزشكي تهران در ماهنامه دنیای سلامت نوشت: اگر به دنبال راه هایی برای حفظ شادابی پوست صورت و برطرف کردن مشکلات خود در آن ناحیه هستید این مطلب را مطالعه کنید.

اولين توصيه‌‌هاي مراقبت پوستي

1- مراقبت از آفتاب

2- مراقبت از خشكي پوست

3- عدم مصرف سيگار

4- عدم اسكراب پوستي در پوست داراي ضايعه

5- استفاده از محصولهاي غير كومدوژن در بيماران مبتلا به آكنه.

محصولات مراقبت پوست

محصولات انتخابي براي مراقبت پوست شامل:

1- صابونها و پاك كننده‌‌ها

2- تونرها، قابض‌‌ها، شفاف كننده‌‌ها

3- مرطوب كننده‌‌ها

4- كرمهاي دور چشم

5- ضد آفتاب

6- لايه بردارها

7- ماسك‌‌ها

صابون ها و پاك كننده ها

هدف استفاده از اين تركيبات پاك كردن آرايش، چربي و كثيفي از سطح پوست است كه جهت سرعت بخشيدن به تميز كردن پوست از اين فرآورده‌‌ها استفاده مي‌‌شود.

مدتها صابون به عنوان پاك كننده اصلي بود ولي امروزه پاك كننده‌‌هاي جايگزين صابون استفاده مي‌‌شوند چرا كه رطوبت پوست را بهتر حفظ مي‌‌كنند.

پاك كردن پوست اساس حفظ سلامت پوست است. اين تركيبات در مورد پوست خشك بايد ملايم بوده و صابون همراه با مرطوب كننده باشد.بهتر است علاوه بر شستن صورت از مالش آرام پوست هم استفاده شود و اسكراب هم انجام شود.

پس از خشك كردن پوست ، مالش و اصطكاك شديد آن را تحريك مي‌‌كند و نبايد اينكار انجام شود و خشك كردن توسط يك حوله نرم انجام مي‌‌شود.

آب مورد استفاده جهت شستشوي صورت بايد ولرم باشد و از مصرف آب خيلي سرد يا خيلي گرم جلوگيري شود.

در بعضي از موارد صابون‌‌هاي مخصوص پوست‌هاي جوش‌دار استفاده مي‌‌شود كه حاوي تركيب آنتي باكتريال و يا بنزوئيل پروكسيد است.

بعضي پاك كننده‌‌ها به شكل كرم يا امولسيون هستند كه منفعت بيشتري نسبت به صابون و آب ندارند ولي نبايد به عنوان مرطوب كننده استفاده شود. اين تركيبات براي پاك كردن آرايش چرب كه مقاوم به آب است توصيه مي‌‌شود. اين تركيب براي افراد با پوست ظريف توصيه مي‌‌شود. اگر چه اين مواد بايد با آب شسته شوند.

تونرها و شاداب كننده ها

هدف استفاده از اين تركيبات برطرف كردن چربي و يا باقيمانده صابون است ولي علاوه بر آن اثر نرم كننده نيز بر پوست دارند. در موارديكه شوينده‌‌هاي قليايي استفاده مي‌‌شود شايد مصرف اين تركيبات ضروري به نظر برسد.

در صورتيكه رتينوئيد مصرف مي‌‌كنيد، مصرف اين تركيبات پوست را قرمز، ملتهب و دچار خارش مي‌‌كند. در اين صورت استفاده از تركيبات فاقد الكل مفيد است.

اين تركيبات پوست را خنك و شاداب به نظر مي‌‌رساند و بصورت موقت منافذ پوستي را مي‌‌بندد و چربي لايه خارجي پوست را مي‌‌برد.

شاداب‌كننده‌ها غالباً شامل آلومينيوم يا نمك‌هاي روي هستند كه منافذ پوستي را مي‌‌بندند ولي اين اثر جنبه علمي ندارد. از طرفي اين تركيبات منتول يا كامفور دارند كه پوست را خنك و شاداب مي‌‌كند.

امروزه كه استفاده از صابون‌هاي مدرن رايج شده است، شستشوي صورت با آب براي پاك كردن كامل صابون كافي است و مصرف اين تركيبات غير ضروري است. فرآورده‌‌هاي بعد از اصلاح غالباً شامل اين تركيبات هستند و اين محصولات داراي آب و الكل است.

در صورتيكه بيمار از تركيبات آنتي اكسيدان موضعي استفاده مي‌كند بهتر است فرم ژل يا اسپري استفاده شود.

مرطوب كننده ها

اين تركيبات براي حفظ سد پوستي لازم است و بعلاوه اثرات ضد پيري نيز دارد. بعضي از بيماران دچار آكنه عنوان مي‌‌كنند كه چون پوست ما داراي ضايعه است مجبوريم پوست را خيلي خشك نگه داريم. در حاليكه در اين افراد استفاده از فرم محلول يا شكل كرم بدون چربي مناسب است و اين تركيبات بايد در اين افراد داراي خاصيت غير كومدوژن باشند. در صورتيكه بدن خشك نباشد استفاده از مرطوب كننده لازم نيست ولي در بعضي افراد مرطوب كردن بدن نيز لازم است.

مهمترين فاكتور در انتخاب نوع مرطوب كننده تعيين نوع پوست است.

پوست خشك: فاقد درخشندگي است. منافذ به سختي قابل تشخيص است و اين افراد معمولاً پوستهاي روشنتري دارند. در افراد با پوست بسيار خشك گاهي پوسته پوسته شدن و ترك پوستي قابل شهود است.

پوست چرب: اين پوست براق به نظر مي‌‌رسد خصوصاً در ناحيه پيشاني، بيني، چانه، در لمس چرب است. منافذ پوستي بزرگ قابل مشاهده است اين افراد مستعد آكنه در بلوغ هستند.

پوست نرمال: حالتي بين خشك و چرب است. نه براق و نه چرب در لمس هستند. به نظر مرطوب مي‌‌رسد. منافذ پوستي بزرگ نيستند.

پوست تركيبي: T-Zore اين پوستها كه شامل پيشاني، پل بيني، مركز چانه است فعاليت غدد سبابه شديدتر است. در اين نواحي چرب مي‌‌باشد.

در پوستهاي خشك استفاده از مرطوب كننده چرب لازم است.

در پوستهاي چرب يا متمايل به چرب نياز به مرطوب كننده نيست به جز مواقعي كه پوست خشك‌تر مي‌‌شود مثلاً در معرض هواي سرد و خصوصاً در افراد با پوست مستعد آكنه نبايد از مرطوب كننده معمولي استفاده شود.

در پوستهاي نرمال يا نزديك به نرمال بايد از مرطوب كننده‌‌هايي كه حداقل چربي را دارند استفاده كرد. در پوستهاي تركيبي نبايد از مرطوب كننده در نواحي T-zone استفاده كرد و بايد از تركيبات فاقد چربي استفاده كرد.

تيپ پوستي همچنين در تعيين تكرار استفاده از مرطوب كننده نيز موثر است. در پوستهاي خشك تر، دفعات تكرار بايد بيشتر شود. مرطوب كننده‌‌ها بايستي بصورت كامل بر روي پوست ماليده و بعد با آب شسته شود.

كرم هاي دور چشم

هدف در واقع شبيه كاربرد مرطوب كننده‌‌ها است. البته اين تركيبات بسيار گران تر هستند. بدليل اينكه ماده فعال مرطوب كننده‌‌ها براي دور چشم مي‌‌تواند تحريك كننده باشند. اين تركيبات بايد براي پوست نازك اطراف چشم قابل تحمل باشند و ميزان رطوبت مورد نياز نيز در استفاده از اين تركيبات يك ملاك است.

ضد آفتاب ها

جزء موارد ضروري براي مراقبت پوستي هستند. بيماران بايد مراقبت كامل از اشعه UVB,UVA داشته باشند هر چقدر پوست فرد روشن تر باشد احتمال آسيب بيشتر است.

نكات ضروري با آفتاب

1- در ساعات اوج گرما بيرون از منزل نباشد (ساعت 9 صبح تا 4 بعدازظهر)

2- در طي ساعات فعاليت خارج از منزل از كلاه يا نقاب يا لباس مناسب استفاده كنيد چرا كه امواج خورشيد از سطح آب شن و برف ساتع مي‌‌شود. امواج خورشيد از هر سطح قابل رفلكس، بازتاب مي‌‌شود.

3- روزهاي ابري كه به نظر خنك تر مي‌‌رسد، نيز مانند ساير روزها است و حفاظت از آفتاب كاملاً ضروري است.

4- در روزهاي برفي، احتمال سوختگي بسيار شديد است پس حفاظت از صورت و گوشها ضروري است.

5- SPF لباسهاي پوشش حدود 4 يا بيشتر است كه بسته به نوع لباس متفاوت است. افرادي كه لباسهاي نازك يا تي شرت سفيد مي‌‌پوشند حدود 20درصد از امواج خورشيد را جذب مي‌‌كنند و بقيه را عبور مي‌‌دهند. پوشيدن لباس خيس حفاظت آن را در برابر نور آفتاب 30-40درصد كاهش مي‌‌دهد.

6- استفاده از ضد آفتاب‌‌ها با SPF حداقل 15.

انواع ضد آفتاب

ضد آفتابها 2 نوع فيزيكي و شيمايي دارند :

ضد آفتاب فيزيكي: با ايجاد نور خورشيد عمل مي‌‌كنند و اين كار را با كاربرد موادي مشابه تالك مثل تيتانيوم دي اكسايد عمل مي‌كند.

ضد آفتاب شيمايي: امواج خورشيد را جذب مي‌‌كنند.

ميزان جذب به مواد اختصاصي موجود در محصول و غلظت اين مواد بستگي دارد. مواد اصلي موجود در اين ضد آفتابها شامل اكسي بنزون، بنزوفنون و پارا آمينوبنزوئيك اسيد (PABA) هستند.

بيشتر ضد آفتابهاي شيمايي 95درصد اشعه UVB را جذب مي‌‌كنند ولي اغلب آنها UVA را جذب نمي كنند. ضد آفتابهاي شيميايي از گروه بنزوفنون كه مثل ضد آفتابهاي فيزيكي امواج ماوراء بنفش را تقريباً بطور كامل بلوك مي‌‌كنند، SPF معادل 15 دارند. بطور كلي ضد آفتاب ايده آل هر دو فاكتور شيمايي و فيزيكي را بطور تركيبي دارا است.

spf: بر اساس FDA درجه حفاظت از امواج نورماوراء بنفش كه توسط پوست با ضد آفتاب در مقايسه با پوست بدون ضد آفتاب را نشان مي‌‌دهد.ميزان اثربخشي كه در SPF تعريف مي‌‌شود با بروز قرمزي كه در پوست در معرض آفتاب مشخص مي‌‌شود كه به اريتم معروف است. بروز حداقل دوز ايجاد كننده اريتم يعني حداقل ميزان تابشي كه باعث بروز قرمزي پوست مي‌‌شود و اين ميزان تابش از فردي تا فرد ديگر متفاوت است. به عنوان مثال اگر فرد بدون هيچ ضد آفتابي 10 دقيقه طول بكشد تا دچار اريتم شود، تماس با همان تابش با ضد آفتاب با SPF 15، 150 دقيقه طول مي‌‌كشد (15 ×10).

محصولات مقاوم به آب (Water-resistant): محافظت از پوست را تا 40 دقيقه پس از تماس با آب تازه انجام مي‌‌دهد.

محصولات ضد آب (Waterproof): محافظت از پوست را تا 80 دقيقه پس از تماس با آب تازه انجام مي‌‌دهد.

محصولي كه بيش از 25درصد اثربخشي خود را پس از 40 دقيقه شناكردن از دست ندهد به عنوان Water resistant است.

محصولي كه بيش از 25درصد اثر بخشي خود را پس از 40 دقيقه شنا كردن از دست بدهند، مقاوم به آب نيستند و بايد بطور مكرر از آنها حين شنا كردن استفاده كرد.

حساسيت پوستي: اين مشكل بيشتر در برخورد با ضد آفتابهاي شيمايي ديده مي‌‌شود. در گذشته PABA كه در بيشتر ضد آفتابها وجود داشت، ايجاد حساسيت مي‌‌كرد ولي در سالهاي اخير اكسي بنزون و گروه بنزوفنون تحريك پوستي كمتري ايجاد مي‌‌كند و جايگزين PABA شده اند.

ضد آفتابهاي فيزيكي باعث واكنش پوستي نمي‌شود. در بيشتر موارد علت حساسيت پوستي به ضد آفتاب بدليل ساير مشتقات آنها مثل عطر يا نگهدارنده‌‌هاست و نه به دليل خود ضد آفتاب.

بهترين SPF بايد 15 و بالاتر باشد. براي افراد با تيپ پوستي 1 يا 2 و افراد high risk مثل افراديكه در ريسك خطر تومور پوستي هستند SPF 30 يا بيشتر لازم است.

SPF توصيه شده نه تنها به تيپ پوستي فرد بلكه به ميزان زمان تابش نور آفتاب نيز بستگي دارد.

نكاتي در مورد ضد آفتاب ها

بيني بيشترين تماس با نور خورشيد را دارد و در ريسك بالاتري از آسيب ناشي از نور آفتاب است. بعلاوه بيشتر تومورهاي سرطاني پوست بر روي بيني ديده مي‌‌شود. بنابراين استفاده مكرر از ضد آفتاب روي بيني لازم است.

استفاده از ضد آفتاب بايد بصورت دائمي باشد.

استفاده از عينك آفتابي همانگونه كه از چشم محافظت مي‌‌كند، از پوست نيز محافظت مي‌‌كند و بايد بگونه اي باشد كه 100درصد امواج ماوراء بنفش را جذب كند. چرا كه تماس با نور خورشيد چين‌‌هاي پوستي اطراف چشم را مشخص تر مي‌‌كند. بهتر است عينك آفتابي فرم چشم را داشته باشد (فرم Elliptical) و يا لبه‌‌هاي وسيع‌تري داشته باشد كه از امواج رسيده به چشم جلوگيري كند.

استفاده از كلاه نيز مي‌‌تواند SPF حدود 3 داشته باشد. البته در صورتي كه لبه‌‌هاي پهني داشته باشد. البته به تنهايي كفايت نمي كند و ضد آفتاب با SPF مناسب نيز لازم است.

حفاظت از لبها: ضد آفتاب بايستي بر روي لب هم زده شود. ديده شده كه تومورهاي لب در مردان شايع‌تر است. به اين خاطر كه خانمها غالباً از lipStick استفاده مي‌‌كنند كه به عنوان فيلتري اشعه خورشيد را بلوك مي‌‌كند. درست مثل ضد آفتابهاي فيزيكي و از نفوذ اشعه خورشيد و بروز تومور پوستي جلوگيري مي‌‌كند.

سايه‌بان يا نورگير شيشه ماشين نيز از موارد ضروري است چرا كه بيشتر امواج مضر خورشيد از شيشه عبور مي‌‌كند و مي‌تواند اثرات تخريبي تجمعي داشته باشد

لايه بردارها

اين تركيبات لايه استراتوم كورنئوم (لايه شاخي) را تخريب مي‌‌كند. Scrub يا مالش بر اساس عمل فيزيكي لايه بردارها پايه گذاري شده است.

البته مصرف اين تركيبات امروزه خيلي زياد شده است. و در بعضي از موارد باعث بروز مشكلاتي شده است مثلاً Acne excoriate در افراديكه از Scrub زياد و نادرست استفاده مي‌‌كنند، ديده مي‌‌شود.

شايعترين تركيباتي كه به عنوان لايه بردار به كار مي‌‌روند، آلفاهيدروكسي اسيد (AHA)، بوتيلتيد هيدروكسي آنيزول (BHA) و رتينوئيدها هستند.

با استفاده از اين تركيبات بازسازي پوست انجام مي‌‌شود و پوست نرم تر و شفافت تر به نظر مي‌‌رسد.

استفاده از ميكرودرم ابريژن به اين روند كمك بيشتري مي‌‌كند. از جمله در بيماران كه Acne excoriate دارند، انجام ميكرودرم ابريژن با جلسات كنترل شده مي‌‌تواند احساس رضايت در بيماران ايجاد كند.

ماسك ها

ماسك‌‌ها يك سيستم انتقالي هستند و بيماران معمولاً اين فرآورده‌‌ها را براي سفت كردن پوست، پاك كردن عمقي منافذ پوستي و مرطوب كردن پوست استفاده مي‌‌كنند. بيشتر افراد براي كاربرد اين فرآورده‌‌ها رغبت نشان مي‌‌دهند چرا كه در مدت زمان كوتاهي انواع متفاوتي از محصولات را بر روي صورت مي‌‌گذارند و حس ماسك گذاشتن را دوست دارند ولي بايد به بيماران توضيح داد كه منافع اين فرآورده‌‌ها فقط تا زماني است كه بر روي پوست قرار دارند. بهتر است اين محصولات هفته‌اي يكبار بر روي پوست بكار روند. بعضي از اين محصولات با اثرات درماني به عنوان ماسك مشابه به كار مي‌روند.

مراقبت هاي پوستي

به سن، جنس، تيپ پوستي بيمار، حساس بودن، چرب بودن و .... يا روش زندگي (كار در خارج از منزل يا خانه‌داري) و سيل كار در روز يا شب بستگي دارد.

فاكتور ديگر نژاد است به عنوان مثال استفاده از تركيبات ضد آفتاب حاوي روي ميكرونيزه يا تيتانيوم در افراد با پوست سبزه يا سياه ظاهر ماسكه‌اي ايجاد مي‌‌كند.

بطور كلي 3 كلمه اصلي در مراقبت از پوست:

1- تميز كردن

2- درمان كردن

3- حفاظت كردن

اقدامات بهداشت و مراقبت پوست باعث:

1- محدود كردن آسيب‌هاي ناشي از تماس با نور آفتاب

2- آبرساني را تقويت مي‌‌كند.

3- حفاظت سد ليپيدي را باعث مي‌‌شود.

از طرفي شيوه زندگي هم به اندازه مراقبت روزانه مهم است. حفاظت از تابش اشعه آفتاب با استفاده از ضد آفتاب، كلاه و... سيگار نكشيدن هم اهميتي به اندازه مراقبت روزانه دارد.