گوناگون

چهل نکته در سیر و سلوک

پارسینه: 1- شروع به توبه عملی به نحوی که در اعمال یک شنبه اوّل ذی القعده در مفاتیج الجنان ذکر شده. سالک باید آن را هر سال تکرار کند و هرچند گاهی در اوایل سلوک آن را به جا بیاورد.

۲- همیشه با وضو و طهارت بودن.

۳ - این که سالک نفس خود را هر روز به چهار کار متعهّد کند:(اوّل : مشارطه ؛دوم : مراقبه ؛سوم : محاسبه ؛چهارم : مؤاخذه و کیفر نفس )

۴ - کم گویی، کم خوری و کم خوابی. اینها در نورانیت قلب تأثیر دارد.
۵ - ذکر همیشگی سالک باید یکی از موارد زیر باشد: " لا اله الا الله" ، " الحمدلله"، " یا حَیُّ یَا قَیُّوم"، " لاَ اِلَهَ اِلاَّ اَنتَ سُبحَانَکَ اِنِّی کُنتُ مِنَ الظَّالِمِین" و " اَستَغفِرُ اللهَ رَبِّی وَ اَتُوبُ اِلَیه" . سالک باید به تناسب حال خود یکی از این اذکار را آزمایش کرده انتخاب کند. و امّا ذکر خاص، پس باید آن را استاد به او بدهد.

۶ - سالک باید با خود تمرین سکوت کند تا این که سکوت ملکه نفس او شود.

۷ - سالک باید هنگام خواب رختخواب خود را مثل مرده در قبر یا حالت خوابیدن محتضر، رو به قبله بیندازد. همچنین در نشستن و مطالعه و بقیّه ی کارهایش نیز باید این رو به قبله بودن را به خاطر تأثیر معنوی اش رعایت کند. بهترین حالت در رو به قبله نشستن به شرط این که سالک به آن عادت کند، حالت تشهّد است در نماز؛ چرا که ادب ویژه ای در این حالت ملموس است.
۸ - خواب او باید یک چهارم مجموع ساعت های شبانه روز او باشد، یعنی فقط شش ساعت. کسی که خیلی خسته است می تواند یک ساعت بیشتر بخوابد.

۹ - غذا نخورد مگر این که احساس گرسنگی شدید کند و دست از غذا بکشد در حالی که هنوز اشتها دارد. به عبارت دیگر معده خود را از غذا سنگین نکند و از خوردن تنقّلات مثل تخمه و مانند آن خودداری کند و چیزی مابین وعده های غذایی نخورد.

۱۰ - سالک باید به رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم و ائمّه طاهرین علیهم السّلام توسّل داشته باشد و ایشان را در قلب خود حاضر بداند، خصوصاً امام عصر عجّل الله تعالی فرجه الشّریف را، چرا که او همان وجه خداست که اولیا به او رو می کنند. مداومت بر یاد ایشان موجب پدید آمدن ملکه حضور می شود.
۱۱ - در خوف و رجا میانه رو باشد.

۱۲ - زمانی که در زندگی مشکلاتی به او روی آورد، چه از نوع قَضا و چه از نوع قَدَر باشد و دست خودش نباشد و چه از نوع دیگر، دهان به " چرا و چگونه" نگشاید. نه با زبان این حرف را بزند و نه با دل. چرا که در غیر این صورت اجر و منزلتش از دست خواهد رفت. با تمرین این حالت از مرتبه رضا و تسلیم بهره مند خواهد شد.

۱۳ - سعی کند از موارد شبه انگیز در خوراک، نوشیدنی، لباس، خانه و ... دوری نماید و به آنچه که شکّی در آن ندارد اکتفا نماید.

" رها کن آنچه را شک داری (بگیر) آنچه در آن شک نداری و یقین داری." این مضمون در حدیث آمده. البتّه در موارد ضروری و یا جایی که احتمال گرفتاری به مرض وسواس است. در جایی که شبهه را از غیر شبهه با نور باطن می توان تشخیص داد و یا جایی که دلیل مُتقَنی برای شبهه ناک بودن وجود ندارد و می توان محلّ صحیحی پیدا کرد تسامح و اغماض جایز است.

۱۴ - به تدریج دوستانش را کم کند و از رفت و آمد با اهل غفلت و دنیا پرهیز کند و آنان را با انتخاب برادران دینی و الهی جایگزین کند و با ایشان رفاقت داشته باشد، آن هم به این شرط که به درد یکدیگر بخورند و همدیگر را در راه خدا کمک بدهند.

۱۵ - كار خير را به خاطر مرسوم و متعارف بودنش يا بر اساس تقليد و يا عادتي از عادات عرفي انجام ندهد طوري كه خود را براي انجام دادن آن كار به خاطر رسومات اجتماعي و يا سنّت هاي ساختگي خانوادگي و قومي و خويشاوندي مجبور ببيند. و در صورت لزوم اين قبيل كارها را به مقدار اضطرار و با نيّت خالص براي خدا انجام دهد. سيّد بحر العلوم رحمه الله در رساله‌اش آورده ترك عادات و رسوم، يكي از منازل سلوك است.

۱۶ - سالك بايد از اهل غفلت دوري كند. اهل غفلت ممكن است شامل خويشاوندان و زن و بچّه نيز باشد. لذا بايد در اداي حقوق ايشان به مقدار لازم از معاشرت اكتفا كرد.

۱۷ - با غفلت و نيّات بد به وسيله‌ي تذكّر هميشگي و به وسيله‌ي ايجاد قلبي از رذايل با كسب فضايل پاك و سليم شده، بجنگد. و امّا به دست آوردن اخلاق حميده و دوري از اخلاق ناپسند نيز نقش مهم در تذكيه و تهذيب نفس دارد كه قبل از وارد شدن به ميدان عرفان و سلوك باطني مي باشد.

۱۸ - بر حسن اخلاق و معاشرت خود با پدر و مادر، خانواده، همسايه‌ها و كسي كه با او به سببي برخورد دارد محافظت نمايد. (منظور خوش برخوردي با مردم است.)
۱۹ - در سختي‌هاي راه، به خدا و استادش اعتراض نكند.

۲۰ - در حضور و غياب استاد احترام او را كاملاً نگه دارد و ارتباط روحي خود را با او حفظ كند و در غياب او وي را دعا نمايد ، هرچند كه غيبت او به طول بينجامد و در سرزمين ديگري باشد.

۲۱ - خدمت به استاد، رفقا و فقرا ، تمام كارها را آسان مي كند.

۲۲ - مدارا كردن با نفس خود در جميع مراحل سير و سلوك و شناخت اين كه سير مراحل تدريجي است و يك دفعه انجام نخواهد شد. درك اين مطلب امري ضروري است و سالك نبايد از آن غافل شود.

۲۳ - با ذرّيه ي رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم با بزرگي و كرامت برخورد كند و در حدّ توان خود در برآوردن حاجات ايشان بكوشد.

۲۴ - قبل از خواب آيه الكرسي و برخي از سوره‌هاي قرآن را بخواند، خصوصاً مسبّحات شش‌گانه را، يعني سوره‌هاي حديد، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلي.

۲۵ - وقتي را براي تفكّر در نشانه‌هاي آفاقي و انفسي عالم هستي اختصاص دهد.

۲۶ - سجده يونسّيه را كه طولاني هم هست بجا بياورد، به اين ترتيب كه ذكر " لاَ اِلَهَ اِلاَّ اَنتَ سُبحَانَكَ اِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِين" را اَقلاًّ چهارصد مرتبه در سجده بگويد، گرچه بيشتر از اين نيز مي توان گفت. سالك بايد در بيرون آمدنش از ظلمات نفس به خدا ملتجي شود و در آغاز عمل كردن به اين سجده بايد يك سال به آن مداومت بورزد.

۲۷ - در شب جمعه و عصر جمعه سوره‌ي قدر را صد مرتبه بخواند.

۲۸ - دست راست خود را بعد از نماز صبح روي سينه خود بگذارد و هفتاد بار بگويد "يا فَتَّاح" و با آن فتوحات قلبي را براي خود نيّت كند.

۲۹ - انگشتر عقيق و فيروزه در دست راست كند.

۳۰ - بعضي اعمال مستحبّي مانند صدقه و نماز نافله شب مخصوصاً نماز شب را انجام دهد. زيرا محال است كه سالك بدون تهجّد و نماز شب و بيدار بودن در آخر شب و مناجات و تلاوت قرآن و تفكّر عرفاني مفيد و چيزهايي از اين قبيل كه انجامش آسان باشد، به جايي از مقامات عرفان برسد.

۳۱ - قرائت سوره "يس" در هر صبح و قرائت سوره "واقعه" در هر شب. بهترين وقت تلاوت سوره واقعه ركعت اوّل نافله عشاء مي‌باشد.

۳۲ - مداومت بر خواندن زيارات و ادعيه ذيل:
"زيارت جامعه كبيره" در شب يا روز جمعه.
"زيارت عاشورا" در هر روز چنان چه امكان دارد.

"زيارت آل ياسين" ويژه امام مهدي عجّل الله تعالی فرجه الشّریف، هر صبح جمعه به همراه دعاي ندبه.
"دعاي سِمات" قبل از غروب روز جمعه.

"دعاي عهد" ويژه حضرت حجّت عجّل الله تعالي فرجه الشّريف و دعاي "صَباح" امام علي علیه السّلام در هر صبحگاه.

مناجات "خمس عشره ( امام علی بن الحسین علیهما السّلام)" و " مناجات امام علي علیه السّلام (در مسجد کوفه) و دعاي "حزين" كه بعد از نماز شب خوانده مي شود و دعاي "مكارم اخلاق" و برخي از ادعيه صحيفه سجّاديّه كه با حال و وقت سالك مناسبت دارد.

و دعاي " اَللَّهُمَّ عَرِّفنِي نَفسَكَ" بعد از نمازها و دعاي " يَا مَن تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ المَكَارِه" و دعاي " اعددت لك هول لا اله الا الله". نيز بايد سالك قبل از شروع دعا و زيارت و يا همزمان با خواندن آنها خاشعانه و خاضعانه و با حضور قلب و توجّه معني، سعي در توجّه و تفكّر و مطالعه همراه با مدارا و طمأنينه داشته باشد و در به دست آوردن اين معني در محل و منزل و هوا و مكان مناسب و در آماده كردن اسباب و ملزومات آن كوشش نمايد. و الله هو الموّفق المعين.

۳۳ - روزه مستحبي بگيرد. چنان چه در ايّام البيض هر ماه و ايّام خاصّ در طي سال وارد شده است. البتّه هر وقت كه برايش امكان داشته باشد و با سلامتي مزاجش نيز سازگاري داشته باشد.

۳۴ - به زيارت اهل قبور و امام زاده‌ها و مرقد علما و بزرگان برود ولو هفته‌اي يكبار در شب‌هاي جمعه (عصر پنج شنبه) بين قبور بنشيند و در مرگ تفكّر كند و از آن عبرت بگيرد.
۳۵ - به زيارت مؤمنين و علماي ربّاني و پيران كهنسال برود كه در مجالست با ايشان و نگاه كردن به چهره ايشان به ياد خدا و آخرت مي افتد و تحت تأثير موعظه‌ها و نشست و برخاست با ايشان قرار مي‌گيرد.

۳۶ - به زيارت مشاهد شريفه و عتبات مقدّسه و حج عمره برود و همه اينها را نه مانند مردمي انجام دهد كه براي ثواب و برآوردن حاجات به زيارت مي روند. بلكه زيارت سالك بايد بر مبناي معرفت، نور، بصيرت، حب، عشق و تقويت حالت حضور هميشگي بايد. كما اين كه نماز عارف و حالات عرفاني اش مقيّد به زمان اداي فريضه نيست بلكه در همه اوقات متذكّر خداي سبحان است و حالت نماز دارد.

۳۷ - مطالعه احوال عرفا و کلمات و وصایای ایشان از کتب معتبری مثل " تذکره المتّقین" نوشته شیخ محمّد بهاری همدانی و " المراقبات" تألیف مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی و دو کتاب معروف دیگرش " رساله لقاء الله و اسرار الصّلاه" و " جامع السّعادات" علاّمه نراقی و " معراج السّعاده" پسر ایشان و کتاب های علاّمه تهرانی و خصوصاً کتاب " لُبُّ اللُباب" و " روح مجرّد" و دیوان اشعار مرحوم ابن فارض مصری و همچنین حافظ شیراز و مثنوی مولوی.

۳۸ - مطالعه هفتگي حديث عِنوان بصري كه در كتاب روح مجرّد نيز ذكر شده است.

۳۹ - سالك بايد خود را هر روز به تلاوت قرآن ملزم كند و اقلاً پنجاه آيه بخواند.
۴۰ - نسبت به حضور در جلسات هفتگي كه در محضر استاد و رفقايش تشكيل مي شود مداومت كند البتّه اگر چنين مجالسي برقرار باشد.

ارسال نظر

  • جانباز

    خیلی عالی بودن خوشم امد از این سایت که چنین مطالب باارزشی را می گذارد موفق باشین

  • ناشناس

    حال ميده این اعمال در اوين

  • سرخپوست مسلمان

    منبع؟

  • علی

    سلام به همه عزیزان .
    عالی مرسی بابت این مقاله زیبا.
    بهترین مسیر برای یک انسان همین (به سمت خدا حرکت کنه)
    و بنده به این یقین رسیدم که تا توفیقشو بهت ندن هرگز و هرگز نمیتونی حتی یه صلوات بفرسی انشاالله که خداوند توفیقشو به همه ما عنایت کنه و مارو به سمت خودش ببره به حق

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار