بیمار چقدر زنده مي‌ماند؟

هدف از این مراقبت، آسایش بیمار است. برای این بیماران، داروها و درمان‌هایی تجویز مي‌شود که درد آنها و علائم بیماری، مثل یبوست، حالت تهوع و نفس‌تنگی را تخفيف دهد.

برخی بیماران این دوره را در خانه خود مي‌گذرانند و عده‌اي در بیمارستان‌ها یا مراکز دیگر. در هر صورت، امکان ارائه خدمات پزشکی، روانشناختی و مسائل معنوی در رابطه با مرگ، وجود دارد.

در آسایشگاه معمولاً این خدمات ارائه مي‌شود. دوره پایان زندگی برای هر فردی متفاوت است. هر كس دارای نیازهای ویژه‌ای در رابطه با اطلاعات و حمایت است. سؤال‌ها و نگرانی‌های بیمار در مورد پایان زندگی در گروه پزشکی مطرح مي‌شود و مورد بررسی قرار مي‌گیرد.

اطلاعاتی که در زیر در مورد پایان حیات ارائه شده است مي‌تواند پاسخ‌گوی سؤال‌هاي بسیاری از بیماران، خانواده‌هایشان و مراقبت کنندگان آنها باشد.

1. بیمار چقدر زنده مي‌ماند؟

بیماران و خانواده‌هایشان اغلب مي‌خواهند بدانند که تا پايان زندگی چقدر فرصت باقی مانده است. پاسخ به این سؤال دشوار است. عـواملی مانند محـل سرطان و بیمـاری‌های احتمـالی دیـگر بيمار مي‌تواند بر طول عمر او تأثیر گذارد. با اینکه شاید پزشک بتواند براساس اطلاعاتش در مورد بیمار، زمانی را تخمین بزند، ولی معمولاً میلی به این کار ندارد. زیرا فکر مي‌کند شاید در تعیین این مدت دچار اشتباه شود. پزشک نگران است که بیمار امید واهی پیدا کند یا به‌طور کلی امیدش را از دست دهد.

2. در مورد بیمارانی که در خانه بستری هستند، مراقبت‌کنندگان از بیمار چه زماني باید از متخصصین درخواست کمک کنند؟

گاهی كساني كه از بیماری که در خانه بستری است مراقبت مي‌كنند نیاز به کمک گروه پزشکی او پيدا مي‌كنند. آنها مي‌تواند در شرایط زیر از پزشک یا پرستار بیمار درخواست کمک کند.

بیمار درد دارد و داروهای مسکن، به میزان تجویز شده، او را تسکین نمي‌دهد.
بیمار ناراحت است و ناله مي‌کند.
بیمار دچار مشکلات تنفسی است و پریشان به‌نظر مي‌رسد.
بیمار در ادرار کردن یا تخلیه روده دچار مشکل است.
بیمار زمین خورده است.
بیمار بسیار افسرده است و به خودکشی فکر مي‌کند.
مراقب بیمار در دادن داروها به بیمار دچار مشکل است.
مراقب بیمار بسیار خسته است یا از همراهی با بیمار مي‌ترسد.
شرایطی پيش‌ آمده که مراقب بیمار نمي‌داند چه باید بکند.

3. مراقب بیمار به چه روش‌هایی مي‌تواند از نظر عاطفي به بیمار آرامش دهد؟

آدم‌ها دارای نیازهای متفاوتي هستند، ولی پاره‌اي احساسات در بیماران در حال مرگ در همه يكسان و رایج‌تر است. این احساسات شامل ترس از رها شدن و ترس از باری بر دوش دیگران بودن است. گروهي از بیماران نگران از دست دادن کنترل بر خود و در نتیجه از دست رفتن آبرویشان هستند.

مراقب بیمار مي‌تواند به روش‌های زیر به بیمار آرامش دهد:

با بیمار همراهی کنید، با او حرف بزنید، فیلم ببینید، مطلب بخوانید یا فقط همراهش باشید.

اجازه دهید بیمار ترس‌ها و نگرانی‌هایش را در مورد مردن بیان کند. این ترس مي‌تواند نسبت به ترک خانواده یا دوستان باشد، برای شنيدن آماده باشید.

نسبت به گفت‌وگو در مورد زندگی بیمار اشتیاق نشان دهید.

اگر بیماران دارند از مسائل مشکل و پیچیده حرف مي‌زنند آنها را متوقف نکنید. اکثر بیماران ترجیح مي‌دهند در مباحث مربوط به مواردی که برایشان اهمیت دارند شرکت کنند.

به بیمار بگويید که نسبت به تهیه اسناد لازم توسط او مانند تهیه وصیت‌نامه ارزش زیادی قائل هستید.

از او بپرسید آیا کاری هست که برایش انجام دهید.
به نیاز او برای حفظ حريم خصوصی‌اش احترام گذارید.

4. نشانه‌های نزدیک شدن زمان مرگ چیست؟ مراقب چگونه مي‌تواند آسایش بیمار را فراهم کند؟

مراقب بیمار مي‌تواند براساس نشانه‌ها و علائمي، ‌نزديکي زمان مرگ را پیش‌بینی کند. در زیر این نشانه‌ها و توصیه‌هایی برای برخورد با آن ارائه شده است. لازم به ذکر است که همه بیماران گرفتار علائم زیر نمي‌شوند. علاوه براین، وجود یک یا چند نشانه لزوماً به معنای نزدیک شدن زمان مرگ نیست. اعضاي گروه پزشکی بیمار مي‌تواند اطلاعات بیش‌تری در این زمینه در اختیار مراقبین بیمار قرار دهند.

خواب‌آلودگی، خواب زیاد و یا بدون واکنش (بر اثر بروز تغییر در سوخت‌وساز در بدن بیمار).

مراقب بیمار و خانواده او مي‌توانند زمانی‌که بیمار هشیار است با او گفت‌وگو و فعالیت‌هایی را برایش برنامه‌ریزی كنند. حتی اگر بیمار پاسخ نمي‌دهد باید به‌طور مستقیم با او حرف زد.

اکثر بیماران حتی وقتي كه نمي‌توانند حرف بزنند قادر به شنیدن هستند، اگر بیمار واکنش نشان ندهد، نباید او را تکان داد.

گیج شدن نسبت به زمان و مکان و یا شناسایی عزیزان. بی‌قراری، دیدن صحنه‌ها و كساني که وجود ندارند، کشیدن لباس یا ملحفه‌ها (تا حدودی بر اثر تغییرات در سوخت‌وساز در بدن بیمار). به آرامي ‌زمان، تاریخ و آنها که در کنار بیمار هستند به یاد او بیاورید. اگر بیمار مشوش است، سعی در مهار او نداشته باشید، آرام باشید، آرامش‌بخش رفتار کنید. صحبت کردن آرام با بیمار مي‌تواند در آگاهی دوباره بیمار به پیرامونش مؤثر باشد.

عدم برقراری ارتباط و کناره‌گیری (بر اثر کاهش اکسیژن در مغز، کاهش فشار خون و آمادگی ذهنی برای مرگ).

با بیمار به‌طور مستقیم صحبت کنید، بگذارید بیمار متوجه حضور شما بشود، ممکن است بیمار هشیار باشد و بشنود ولي قادر به پاسخ دادن نباشد. از نظر متخصصین بسیار مفید است که به بیمار اجازه «رها شدن» بدهید.

کاهش نیاز به غذا و مایعات و کاهش اشتها (بر اثر نیاز بدن به حفظ انرژی و کاهش توانایی آن در مصرف غذا و مایعات به‌طور مناسب).

بگذارید بیمار هر وقت مي‌خواهد بخورد یا بیاشامد. خرده‌های یخ، آب و آبمیوه، در صورتی‌که بیمار قادر به فرو دادن باشد مفید است. لب و دهـان بیمار را با چیزهایی مثل گلیسیرین و پماد لب مرطوب نگاه دارید.

عدم کنترل بر مثانه و روده (ناشی از شُل شدن عضلات در ناحیه لگن). تا حد امکان بیمار را تمیز، خشک و راحت نگاه دارید. زیر بیمار زیرانداز بیاندازید و اگر کثیف شد آن را به سرعت عوض کنید.
ادرار تیره یا کاهش میزان ادرار (بر اثر کاهش عملکرد کلیه و یا کاهش مصرف مایعات). بهداران مي‌توانند با یکی از اعضاي گروه پزشکی بیمار در مورد استفاده از سوند برای جلوگیری از انسداد مجاري ادرار مشورت کنند. اعضاي گروه پزشکی بیمار مي‌توانند طریقه استفاده از سوند را به بهداران آموزش دهند.

سرد شدن بدن به‌خصوص در ناحیه دستها و پاها. گاهی رنگ بدن به‌خصوص در بخش‌های زیرین کبود مي‌شود. (بر اثر کاهش جریان خون)

بیمار را با پتو گرم نگه دارید، با اينكه بدن بیمار سرد است، معمولاً فرد سرما را احساس نمي‌کند. مراقبین بیمار نباید برای گرم کردن بیمـار از پتوی برقی استفـاده کنـند زیـرا ممکن است موجب سوختـگی او شود.

صدای خرخر در هنگام تنفس، که ممکن است بلند باشد. تنفس نامنظم و سطحی؛ کاهش تعداد نفس‌ها در دقیقه، تنفس کند و تند به‌طور متناوب (بر اثر احتقان ناشی از کاهش مصرف مایعات، تجمع مواد زائد در بدن و یا کاهش جریان خون در اعضا).

برای اینکه تنفس بیمار ساده‌تر شود او را به پهلو بخوابانید و زیر سر و پشتش بالش بگذارید، با اینکه صدای تنفس سنگین مي‌تواند برای مراقبین بیمار بسیار ناراحت‌کننده باشد ولی این صداها باعث نـاراحتی بیـمار نیست. استفاده از دستگاه اکسیژن مي‌تواند برای برخی از بیماران مفید باشد. اگر بیمار قادر به فرو دادن است خرده‌های یخ مي‌تواند مفید باشد. علاوه براین رطوبت ساز خنک نیز به تنفس بیمار کمک مي‌کند.

قرار دادن سر به‌سوی نور (بر اثر کاهش دید).

اتاق باید از نور ملایم و غیرمستقیم برخوردار باشد.

مشکل شدید در کنترل درد (ناشی از پیشرفت بیماری)

مصرف داروهای مسکن طبق تجویز پزشك بسیار مهم است. اگر میزان ارائه شده کافی به‌نظر نمي‌رسد مراقب بیمار باید با پزشک تماس گیرد. مراقب بیمار مي‌تواند به کمک گروه پزشکی از روش‌هایی مثل ماساژ یا روش‌های آرام‌سازی برای کاهش درد کمک بگیرد.

حرکات ناخودآگاه (که میوکلونس1 (Myoclonus) نامیده مي‌شود)، تغییر در ضربان قلب، کاهش واکنش در پاها و دست‌ها نیز از نشانه‌های نزدیک شدن مرگ است.

5. نشانه‌های مرگ بیمار چیست؟

توقف تنفس و ضربان قلب.
عدم حرکت چشم یا پلک زدن وگشاد شدن مردمک‌ها، ممکن است پلک‌ها کمي ‌باز بماند.
رها شدن استخوان فک و باز ماندن اندک دهان.
تخلیه محتوای مثانه و روده.
عدم واکنش نسبت به لمس یا صحبت‌ها.

6. چه اقداماتی باید پس از مرگ بیمار صورت گیرد؟

پس از مرگ بیمار لزومي‌ ندارد برای انجام کارها عجله کنيد. گاهی افراد خانواده یا مراقبین بیمار دوست دارند کنار بیمار بنشینند، صحبت کنند و یا دعا کنند. هنگامي‌که خانواده آمادگی پیدا کرد مي‌توانند اقدامات زیر را صورت دهند:

جسد را به پشت بخوابانید و بالشی زیرش قرار دهید، در صورت لزوم و تمایل خانواده دندان مصنوعی یا دیگر بخش‌های مصنوعی بیمار را در جاي خود بگذارید.

اگر بیمار در برنامه آسایشگاهی شرکت داشته است، از راه‌کارهای ارائه شده توسط آسایشگاه پیروی کنید. مراقب بیمار یا یکی از اعضاي خانواده مي‌تواند از پرستار آسایشگاه برای تأیید مرگ بیمار کمک بگیرد.

با مقامات مورد نظر طبق قوانین محلی تماس بگیرید.
با پزشک بیمار و مرکز مربوط به تشییع جنازه تماس بگیرید.
هنگامي‌که خانواده بیمار آماده بودند با دیگر اعضاي خانواده و دوستان و در صورت لزوم با فردی روحانی تماس بگیرید.

خانواده و دوستان بیمار را تسلی دهید.