قوانین جدید به رفع محرومیت غایبان از خدمت کمک می‌کند؟

به گزارش پارسینه، از طرفی این تجربه هم به درد زندگی آینده‌شان می‌خورد. در کشورهای دیگر بویژه کشورهای غربی افراد پس از فارغ‌التحصیل شدن از کالج یعنی پایان 18سالگی می‌توانند به دفاتر ارتش مراجعه و اعلام استخدام سربازی کنند که حقوق پایه‌ای بین هزار تا2 هزار دلار برایشان با توجه به نوع مأموریت درنظر گرفته می‌شود و این نیروها برای مدت مشخصی به انجام وظیفه مشغول می‌شوند. ولی این روند در کشورمان با این وضعیت امکان پذیر نیست و تعداد بسیار کمی برای خدمت داوطلبانه مراجعه خواهند کرد.
وی عنوان می‌کند: اگر برای سربازان حرفه‌ای حقوقی به اندازه حقوق پرسنل کادر پرداخت شود شاید استقبال خوبی صورت بگیرد ولی باتوجه به مشکلات منابع مالی این امکان وجود ندارد که یک میلیون نفر را به استخدام درآورد و رقم نهایی سرسام‌آور خواهد بود. غنی‌لو می‌گوید: پلیس و نیروهای نظامی پیشنهاد داده‌اند که خدمت سربازی همانند گذشته به صورت اجباری ادامه پیدا کند ولی با شرایط بهتر. به عنوان مثال سربازانی که متأهل هستند حقوق بیشتری دریافت کنند یا سربازان در استان‌های محل تولدشان به‌کار گرفته شوند و در رشته تحصیلی یا حرفه‌ای که با آن آشنایی دارند مشغول انجام وظیفه شوند، سربازی که مکانیک است در قسمت‌های فنی، سربازی که مهندس عمران است در قسمت مهندسی و... خدمت کنند.
به گفته غنی‌لو با شرایط فعلی نمی‌توان سربازی را با سربازی کشورهای دیگر تطبیق داد زیرا شرایط محیطی، فرهنگی و زیرساختی ما با آنان تفاوت دارد ولی در آینده اگر مشکلات اقتصادی برطرف شود می‌توان به سربازان مانند کارمندان و درجه‌داران حقوق پرداخت کرد تا انگیزه آنها برای خدمت بالا برود. اگر بتوانیم با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابزارآلات نوین در حراست از مرزها از نیرو محوری به سوی تکنولوژی محوری گام برداریم، می‌توان با آموزش نظامی یک ماهه توان اطلاعات دفاعی افراد را بالا ببریم و سپس با توجه به نظارت و کنترل مرزها به آنها اجازه بدهیم به ادامه تحصیل، کار و تشکیل خانواده بپردازند.


«گرفتار است نه برای شغلی که دارد بلکه به خاطر افکاری که مدام در سرش می‌چرخند.» دنبال راه فرار است ولی به قول خودش به هر دری که می‌زند بسته است. روی موتورش نشسته و با خودش حرف می‌زند، حسین جوانی 28 ساله که خدمت نرفته و حالا که زن و بچه‌دار شده نمی‌تواند به زندگی‌اش سر و سامان بدهد چون کارت پایان خدمت ندارد.
می‌پرسم چرا آنقدر به کارت پایان خدمت فکر می‌کند و چرا اصلاً به خدمت نرفته است؟ می‌گوید بدون کارت یک دنیا مشکل جلوی پایت سبز می‌شود. می‌خواستم خدمت کنم ولی باید کار می‌کردم. درسم را کنار گذاشتم و رفتم سرکار و هر پولی که به دست می‌آوردم خرج خانواده می‌شد. دوسال است ازدواج کرده‌ام و برای زندگی کردن می‌جنگم، حتی نمی‌توانم بروم گواهینامه بگیرم. وقتی پایان خدمت نداشته باشی هیچ چیزی به تو تعلق نمی‌گیرد. نه می‌توانی درس بخوانی، نه گواهینامه بگیری، نه بیمه شوی، نه... حالا نمی‌دانم چه کنم؟
اما این تنها مشکل حسین نیست و کم نیستند آنهایی که بر سر دوراهی انتخاب این یا آن رسیده و به ناچار همان راهی را انتخاب کرده‌اند که حالا نتیجه‌اش محرومیت از همه حقوق شهروندی است.
آمارها نشان می‌دهد حدود 2 میلیون نفر به سربازی نرفته‌اند. افرادی که به هر دلیل از زیر این وظیفه شانه خالی کرده‌اند و اکنون نه تنها نمی‌توانند وارد هیچ فعالیت دولتی شوند بلکه از بسیاری امکانات و امتیازات اجتماعی نیز مثل گرفتن گواهینامه، ادامه تحصیل، گرفتن وام و... محروم مانده‌اند.
برای نخستین بار در سال 78 فروش خدمت سربازی در سراسر کشور به اجرا در آمد و هرکسی که می‌توانست و پولش می‌رسید خدمتش را می‌خرید و کسانی که از نظر مالی ضعیف‌تر بودند چاره‌ای جز خدمت نداشتند. به هر حال این طرح پس از یک سال به پایان خط رسید و پرونده آن به دلیل مخالفان بسیاری که داشت بسته شد.
موضوع فروش خدمت سربازی و نیز پرداخت جریمه غیبت، بار دیگر از سوی دولت یازدهم به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد شد که در نهایت بخش فروش آن در کمیسیون تلفیق رأی نیاورد. دولت تلاش داشت با توجه به افزایش تعداد کسانی که تمایل به خدمت سربازی ندارند و نیز کاستن از محرومیت‌های اجتماعی این بخش از جامعه، موضوع شکل قانونی به خود بگیرد. از سویی کسانی که پیش از سن خدمت سربازی از کشور خارج شده و حالا پس از سال‌ها فعالیت اقتصادی یا علمی خواهان بازگشت به کشور هستند، عملاً با پرداخت مبلغی به عنوان جریمه این امکان میسر شود. پنجم بهمن ماه امسال غلامعلی جعفرزاده عضو کمیسیون تلفیق بودجه مجلس در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها عنوان کرد: «دولت در لایحه بودجه پیشنهاد داده بود، خدمت سربازی فروخته شود و در گذشته نیز در مقطعی امکان خرید آن وجود داشت، این پیشنهاد رأی نیاورد و بحث جریمه برای افراد فراری‌ از خدمت جایگزین آن شد.»
به گفته وی بر این اساس غایبان سربازی به ازای هر سال سن خود یک میلیون تومان جریمه می‌شوند و در ازای آن از بخشی از تسهیلات شهروندی مثل انجام کار اقتصادی، داشتن دفترچه بیمه و برخی مسائل اینچنینی استفاده کنند اما حتی درصورت پرداخت جریمه از برخی حقوق دیگر مثل کاندیداتوری شورای شهر، نمایندگی مجلس و استخدام دولتی محروم خواهند بود.
قاعدتاً این قانون می‌تواند بخشی از مشکلات را رفع کند اما آیا همه چنان سرمایه‌ای دارند که بتوانند از عهده جریمه برآیند یا خیر؟
این موضوع را در نظر داشته باشیم که بسیاری از آنان به دلیل مشکلات اقتصادی خانواده مجبور به چنین تصمیمی شده‌اند. غلامعلی جعفرزاده به این موضوع هم اشاره می‌کند: «این‌طور نیست که همه کسانی که سربازی نرفته‌اند سرمایه‌دار بوده‌اند، برخی هم اقشار متوسط و پایین هستند و بعضی از آنها زود ازدواج کرده‌اند و...» و در نهایت اینکه به گفته وی به دلیل همین مشکلات و نیز بالا رفتن سن «به درد نظام وظیفه نمی‌خورند».
آیا نمی‌شود بدون تحمیل محرومیت‌های اجتماعی به شکل دیگری این افراد را تنبیه کرد. آیا اساساً نمی‌توان به شکل دیگری موضوع نظام وظیفه را اجرایی کرد؟ به اعتقاد دکتر عباسعلی منصوری آرانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، قریب به ۲میلیون غایب از خدمت با غیبت بیش از ۱۰سال وجود دارد که این جمع از بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی محروم هستند. وی عنوان می‌کند: «البته دنیا در حال حاضر از سربازی اجباری فاصله گرفته و سراغ سربازی داوطلبی رفته یا همان سرباز حرفه‌ای که این مطلوب‌تر است. منتها چون در حال حاضر قوانین ما معتقد به سربازی اجباری است، باید به قانون احترام بگذاریم.
حال این ۲ میلیون نفر کسانی هستند که محرومیت‌هایی مثل نداشتن گواهینامه یا گرفتن وام و استخدام شدن دارند؛ مالکیت و نقل و انتقال محضری نمی‌توانند انجام بدهند و در آینده هم در هیچ کدام از نهادهایی مثل شورا یا مجلس نمی‌توانند کاندیدا شوند. بسیاری از این جمعیت ازدواج کرده‌اند یا مثلاً از این تعداد یک و نیم میلیون نفرشان حتماً بدون گواهینامه پشت فرمان می‌نشینند که خطر
بزرگی است.»
خدمت سربازی به دوره‌ سازندگی یک جوان و حس مردانگی و مسئولیت‌پذیری او اطلاق می‌شود و گذشته از این یک سرباز برای حراست و کمک به امنیت داخلی و خارجی کشورش انجام وظیفه می‌کند که در نوع خود تجربه ارزشمندی است و حتی می‌تواند آینده فرد را به کلی تحت تأثیر قرار دهد هرچند اختلاف نظرهایی درباره رفتن به خدمت در بین جوان‌ها وجود دارد؛ برخی احساس می‌کنند وقتشان 2سال هدر می‌رود.
برخی معتقدند که چاره‌ای جز خدمت ندارند چون از خدمات اجتماعی محروم خواهند ماند و عده‌ای با رضایت این بخش از زندگی را می‌پذیرند اما همه این گروه‌ها در صورت پایان خدمت به یک حس مشترک می‌رسند و آن اینکه سربازی یکی از خاطره‌انگیزترین سال‌های عمرشان بوده است.
سربازی حرفه‌ای یکی از اشکال سربازی است و تحقیقات کارشناسان حوزه نظامی نشان می‌دهد پیش رفتن به سوی سربازی حرفه‌ای گذشته از اینکه نیروهای با انگیزه، باسواد و با تجربه‌ای را تربیت می‌کند از سویی در بسیاری از هزینه‌ها نیز صرفه‌جویی خواهد شد.
دکتر منصوری آرانی در این زمینه عنوان می‌کند: «سرباز حرفه‌ای به این معناست که به عنوان مثال ازبین ۵۰۰- ۴۰۰ هزار نفری که برای سربازی مراجعه می‌کنند ۱۰۰هزار نفر را انتخاب می‌کنید با آنها قرارداد 5 ساله می‌بندید که ماهانه حقوق بگیرند.
با دریافت حقوق، تصوری که الان وجود دارد و اینکه می‌گویند سربازی یک نیروی کار مجانی است، از بین می‌رود. وقتی نیروی کار مجانی باشد و فرد مجبور است بیاید سعی نمی‌کنیم تعداد را کم کنیم.
اما وقتی تعداد کم است، افراد به معنای واقعی آموزش دیده و مردجنگی می‌شوند که به اندازه چندین سرباز اجباری انگیزه، تسلط و توان دارند.» البته اشکال و الگوهای دیگری از خدمت نظام وظیفه در دنیا وجود دارد که به نظر می‌رسد باید به آنها نیز اندیشید.
ایران