.svg)
الگويي براي نظارت و مديريت رسانه ملي
پارسینه: فيلم و سريال، اثرگذارترين و پرمخاطب‌ترين برنامه‌هاي رسانه ملي است كه در فرهنگ‌سازي نقش تراز اول را ايفا مي‌كند. بنابراين فيلم و سريال يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي گزارش را تشكيل داد و تمامي فيلم‌ها و سريال‌ها مورد توجه قرار گرفتند.
سيدمسعود شهيدي در سرمقاله رسالت نوشت:
در سال 1372 مجلس شوراي اسلامي تحقيق و تفحص از صدا و سيما را در دستور كار خود قرار داد و در پنج حوزه مديريت و نيروي انساني، مالي اداري، فني مهندسي، امنيتي، فرهنگي و محتوايي تحقيقات خود را به انجام رساند و روز 15 آبان همان سال گزارش نهايي به وسيله مخبر كميسيون در صحن علني قرائت شد. شايد اين گزارش جامع‌ترين گزارشي است كه در طول سال‌هاي تاسيس سازمان از عملكرد آن تهيه و به مسئولين كشور و افكار عمومي ارائه شده و جاي آن دارد كه به عنوان يك سند ملي مورد توجه رئيس محترم سازمان و دستگاههاي نظارتي قرار گيرد و حداقل، مديران هر يك از حوزه‌هاي فوق، گزارش مربوط به حوزه خود را كه هنوز هم بعد از 20 سال موضوعيت دارد، مورد تجزيه و تحليل قرار دهند.
مرحوم آقاي پرورش عضو كميسيون فرهنگي مجلس مسئوليت تهيه گزارش محتوايي و فرهنگي را به عهده داشت و موفق شد الگويي براي گزارش‌هاي كيفي و محتوايي ارائه كند. ارائه گزارش از كيفيت و معنا و محتوا در قالب اعداد و ارقام كمي كاري بسيار دشوار، پيچيده و بي‌سابقه بود كه به وسيله مرحوم آقاي پرورش به نحوي عالمانه انجام شد و به عنوان يك تجربه موفق به جا ماند و امروز هم مي‌تواند مورد استفاده دستگاههاي نظارتي حوزه فرهنگ قرار گيرد.
متاسفانه در بسياري از گزارش‌هاي مربوط به دستگاههاي فرهنگي، اعداد و ارقام مربوط به كميت فعاليت‌ها، جايگزين گزارش محتوايي آثار مي‌شود و هدف اصلي مورد غفلت قرار مي‌گيرد. گزارش كمي از تعداد شبكه‌ها، تعداد برنامه‌ها، ساعات توليد و پخش برنامه، ميزان بيننده و شنونده، ميزان توسعه كمي كه همه در جاي خود داراي اهميت است جايگزين گزارش كيفي و محتوايي كه بايد درصدر توجه باشد قرار مي‌گيرد. مرحوم آقاي پرورش با دقت و هوشمندي كم نظير خود تحقيقات را بر امر محتواي برنامه‌ها متمركز كرد و سعي نمود به شيوه‌اي دست يابد كه اولا گزارش كيفي و محتوايي در قالب اعداد و ارقام ارائه شود و قابل اندازه‌گيري باشد و ثانيا تصوير ارائه شده از عملكرد سازمان عريض و طويل صدا و سيما، جامع و مطابق با واقع باشد و ثالثا اين گزارش كوتاه وقابل ارائه در صحن علني مجلس و قابل استفاده براي نمايندگان و مسئولان محترم باشد. جمع شدن اين سه ويژگي در يك گزارش، بسيار دشوار است و كساني كه خود مسئوليتي در ارائه گزارش عملكرد از دستگاههاي فرهنگي داشته‌اند بهتر از ديگران به دشواري و پيچيدگي اين امر آگاهي دارند. در ذيل چند ويژگي از گزارش تحقيق و تفحص مجلس در بخش محتوايي و فرهنگي ارائه مي‌شود تا ان‌شاءالله مورد بهره‌برداري مديران جديد رسانه ملي و دستگاههاي نظارتي قرار گيرد.
1- گزارش فعاليت هشت ساله يك رسانه صوتي تصويري كه اصلي‌ترين و گسترده‌ترين مسئوليت رسانه‌اي در سطح كشور و خارج كشور را به عهده دارد مي‌تواند شامل حجم انبوهي از اطلاعات و آمار و ارقامي باشد كه گزارش‌دهنده و گزارش‌گيرنده را در خود غرق مي‌كند و امكان درك عملكرد واقعي را از ميان مي‌برد. براي گريز از اين معضل آقاي پرورش روش نمونه‌برداري را انتخاب كرد. از آنجا كه در رسانه‌ملي جدول پخش برنامه‌ها، هر هفته تكرار مي‌شود چنانچه كه در يك هفته به طور كامل همه برنامه‌ها مورد بررسي قرار گيرد مي‌تواند به عنوان نمونه، تصويري قابل قبول از عملكرد كلي ارائه نمايد. نمونه‌برداري، شيوه‌اي است كه در تحقيقات ميداني به رسميت شناخته شده و در همه حوزه‌هاي تحقيقاتي اجتماعي مورد استفاده است و از اعتبار علمي بالا برخوردار مي‌باشد.
2- ارائه گزارش از عملكرد يك دستگاه اگر چه اطلاعات ارزشمندي به مخاطب مي‌دهد ولي گوياي سير حركت آن دستگاه نيست و نمي‌تواند روشن كند كه دستگاه مورد نظر در سير صعودي حركت مي‌كند يا در سير نزولي، در حالي كه اصلي‌ترين دغدغه هر مسئولي، فهم اين واقعيت است كه تا به كجا مي‌رويم. به منظور دستيابي به اين بخش از عملكرد، مرحوم آقاي پرورش گزارش عملكرد محتواي يك دوره هفت روزه سال 63 را با گزارش عملكرد محتواي يك دوره هفت روزه مشابه از سال 71 تطبيق دادند تا با مقايسه اين دو گزارش به روشني معلوم شود در بعد محتوا، صدا و سيما طي هشت سال سير صعودي طي كرده است يا سير نزولي و در صورت ادامه وضع موجود در سال‌هاي بعد به كجا خواهيم رسيد.
3- معمولا در گزارش‌هاي عملكرد اطلاعات اصلي در ميان انبوهي از اطلاعات فرعي قرار مي‌گيرند و كمرنگ مي شوند و امكان تمركز بر روي آنها از ميان مي‌رود. در گزارش محتوايي و فرهنگي مجلس با هوشياري از اين اشتباه رايج پرهيز شد. از آنجا كه در وقت محدود مجلس امكان ارائه گزارش از كليه مسائل اصلي و كليه مسائل فرعي وجود نداشت، مهم‌ترين موضوعات اصلي شناسايي شد و در گزارش مورد توجه و تاكيد قرار گرفت و از موضوعات فرعي كه از اهميت كمتري برخوردار بود و حتي از مسائل اصلي كه كم اهميت‌تر بود صرف‌نظر شد. فيلم و سريال، اثرگذارترين و پرمخاطب‌ترين برنامه‌هاي رسانه ملي است كه در فرهنگ‌سازي نقش تراز اول را ايفا مي‌كند. بنابراين فيلم و سريال يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي گزارش را تشكيل داد و تمامي فيلم‌ها و سريال‌ها مورد توجه قرار گرفتند. برنامه‌هاي كودك پس از فيلم و سريال پرمخاطب‌ترين برنامه‌هاي رسانه ملي هستند كه هرروز مسئوليت تعليم و تربيت ميليون‌ها كودك و نوجوان ايراني را به عهده دارند. برنامه‌هاي كودك صدا و سيما نقش مهم‌تر از مدرسه را ايفا مي‌كنند. در گزارش مجلس، برنامه‌هاي كودك نيز به عنوان يكي از اصلي‌ترين بخش‌هاي گزارش محتوايي مورد تاكيد قرار گرفته است.
4- در گزارش‌هاي عملكرد حتي آنجاكه به محتوا توجه مي‌شود و آمار و ارقامي از برنامه‌هايي با محتواي اسلامي و ارزشي ارائه مي‌شود گاه بي‌توجهي شده و برنامه‌هايي كم‌اثر و كم مخاطب به برنامه‌هاي پر اثر و پرمخاطب اضافه مي‌شود و مخاطب گزارش را دچار اشتباه مي‌كند. در گزارش مجلس براي پرهيز از اين خطا برنامه‌هاي صدا و سيما از نظر ميزان اثرگذاري و ميزان جذب مخاطب به سه گروه ضعيف، متوسط و قوي تفكيك شد تا اگر مثلا ادعا شد صد ساعت برنامه با ارزش‌هاي انقلاب و اسلام توليد شده بتوان فهميد چه بخشي از اين برنامه‌ها كم‌اثر و ضعيف بوده و چه بخشي قوي و پرمخاطب. همه مي‌دانند كه هدف پر كردن ساعت و پر كردن آنتن و پركردن جدول پخش نيست بلكه اثرگذاري بر فرهنگ عمومي است پس با آمار و ارقام برنامه‌هاي ضعيف كه به مراتب بيشتر از برنامه‌هاي قوي است نبايد عدد و رقم گزارش عملكرد را افزايش داد و مخاطب گزارش را دچار خطا كرد.
5- همه رسانه‌هاي صوتي و تصويري از توليدات خارجي هم استفاده مي‌كنند ولي در گزارش عملكرد محتوايي نبايد برنامه‌هاي توليد داخل با برنامه‌هاي خريداري شده از خارج كشور جمع شده و يكجا به عنوان عملكرد سازمان به حساب آيد. ترديد نيست كه كشورهاي غربي كه اصلي‌ترين تامين‌كنندگان برنامه‌هاي خارجي صدا و سيما هستند از طريق برنامه‌هايي كه توليد مي‌كنند و به دنيا صادر مي‌كنند، فرهنگ و ارزش‌ها و سبك زندگي خود را ترويج مي‌كنند و اگر چه رسانه ملي ناگزير از استفاده از برنامه‌هاي خارجي است ولي بايد ميزان آن و ميزان افزايش يا كاهش آن در هر سال مورد نظر و مورد توجه برنامه‌ريزان و دستگاههاي نظارتي باشد. مرحوم آقاي پرورش به اين مسئله مهم پرداخته و آمار و ارقام حيرت‌انگيزي ارائه كردند كه مسئولان و مديران صدا و سيما را هم كه هرگز فرصت جمع‌بندي عملكرد محتوايي خود را نداشته‌اند دچار تعجب كرد. مقايسه برنامه‌هاي توليد داخل با برنامه‌هاي خريداري شده از خارج بويژه در حوزه فيلم و سريال و كارتون‌هاي مربوط به برنامه كودك و اينكه واردات و صادرات ما به هيچ‌وجه با هم تناسبي ندارد و مشخص شدن اينكه اصلي‌ترين برنامه‌هاي فرهنگ‌ساز رسانه ملي برنامه‌هاي خارجي مروج سبك زندگي غربي است و اين روند رو به گسترش است، براي مسئولان كشور و براي مسئولان رسانه ملي مي‌تواند هشداردهنده باشد و اين سئوال را ايجاد كند كه اين فرآيند تا دو دهه ديگر به كجا خواهد انجاميد.
6- وقتي حجم عظيمي از برنامه‌هاي پرمخاطب و پراثر و فرهنگ‌ساز رسانه ملي، خارجي هستند، بايد همه توجه گزارش نظارتي متوجه كيفيت توليدات داخلي باشد. بودجه محدود و امكانات محدودسازمان صرف توليد محصولات داخلي مي‌شود و آمار و ارقام آن نيز در گزارش‌هاي سالانه براي دريافت بودجه ارائه مي‌شود. ولي آيا اين توليدات از نظر كيفيت و محتوا قابل قبول است. اگر حجم انبوه فيلم و سريال‌هاي خارجي سبك زندگي غربي را با قدرت و كيفيت بالا ترويج مي‌كند آيا توليدات داخلي در صدد مقابله با آن جريان عظيم فرهنگي هستند. گزارش مجلس، توليدات داخلي را از نظر محتوا به سه گروه مثبت، منفي و خنثي تقسيم كرد. اگر رئيس سازمان صدا و سيما به طور منظم چنين گزارش‌هايي را در اختيار داشته باشد و متوجه شود كه بخش قابل توجهي از توليدات داخلي خنثي و ضعيف است و بخشي نيز مثل آثار خارجي فرهنگ غربي را به مخاطب انتقال مي‌دهد و بويژه آنكه در يابد اين‌گونه توليدات رو به افزايش است، قطعا اجازه نخواهد داد اين روند ادامه يابد.
7- دستگاههاي راديويي و تلويزيوني در همه كشورهاي دنيا هدفي براي نفوذ عوامل بيگانه براي اثرگذاري بر محتواي برنامه‌ها هستند و كشور ما كه با انقلابي بزرگ از سلطه قدرت‌هاي جهاني آزاد شده بيش از هر كشور ديگر در معرض چنين توطئه‌اي است. مرحوم آقاي پرورش با حساسيت بالايي كه بر روي اين موضوع داشت سعي كرد با رصد كردن برنامه‌ها جاي پاي عوامل دشمن و ضدانقلاب و گروهك‌ها را در برنامه‌هاي صدا و سيما بيابد و در گزارش خود ميزان اين نفوذ را به نمايندگان ملت گزارش كند. شكايت‌ها و اعتراض‌هاي پراكنده در مورد وجود انحراف در برخي برنامه‌ها از سوي افراد مختلف به مديران سازمان مي‌رسد و اكثرا حمل بر بي‌انصافي انتقاد كننده مي‌شود وقتي همه جمع‌آوري شود و با بررسي مجدد در يك گزارش تجميع گردد، رئيس سازمان صدا و سيما را هم وحشت‌زده مي‌كند. ميزان اين‌گونه برنامه‌ها كه ترويج كننده انديشه‌هاي دشمن بوده و توجه به سير آن كه رو به گسترش است يا كاهش از وظايف اصلي دستگاههاي نظارتي است.
8- در گزارش‌هاي عملكرد معمولا به ميزان جذب نيروي انساني متخصص به عنوان يك نقطه قوت براي گرفتن بودجه اشاره مي‌شود ولي عموما در اين گزارش‌هاي كمي، توجهي به كيفيت وجود ندارد. در حالي كه نيروي انساني متخصص ولي فاقد كيفيت و كارايي نه تنها نقطه قوت نيست بلكه باري بر دوش سازمان‌ها است. درحوزه‌هاي فرهنگي، نيروي انساني مسئوليت توليد آثار فرهنگي و اثر گذاري فرهنگي بر جامعه را به عهده دارد پس نمي‌توان عملكرد فرهنگي و محتوايي يك سازمان را بررسي كرد ولي از فرهنگ نيروي انساني غفلت نمود. مرحوم آقاي پرورش در گزارش خود به نيروي انساني سازمان و فرهنگ آن توجه كرد. اگر رئيس سازمان صدا و سيما براساس گزارش‌هاي منظمي كه وضعيت فكري و فرهنگي نيروي انساني را منعكس مي‌كند دريابد كه بخشي از نيروها بدون داشتن تخصص و تعهد و صلاحيت لازم و تنها از طريق روابط جذب سازمان شده و بودجه محدود سازمان صرف حقوق و مزاياي آنها مي‌شود و برنامه‌هاي ضعيف، بي‌محتوا و فاقد استاندارد عمدتا محصول كار آنهاست براي اصلاح فرآيند جذب نيرو و شناسايي جوانان متخصص و متعهد و توانمند، تمهيدات جدي‌تري خواهد انديشيد.
بندهاي فوق محورهاي اصلي گزارش محتوايي مرحوم آقاي پرورش بود كه با عدد و رقم و همراه با مستندات و مدارك لازم به مجلس تقديم شد و امروز ديگر از خاطره‌ها رفته است ولي اين الگو هنوز هم مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. چه اشكالي دارد كه رئيس سازمان صدا و سيما كه قطعا نمي‌تواند حتي يك هزارم از برنامه‌هاي رسانه ملي را كه از بيش از صد شبكه در داخل و خارج كشور پخش مي‌شود، مشاهده كند گروهي از همكاران خود را مامور كند كه از روي الگوي گزارش تحقيق و تفحص مجلس و با توجه به محورهايي كه در آن گزارش به عنوان دغدغه‌هاي اصلي مردم و مسئولين مورد تاكيد قرار گرفته و با كامل كردن آن يك الگوي تحقيق محتوايي طراحي كنند و در قالب آن الگو هر ماه و هر سال گزارش عملكرد محتوايي رسانه ملي را در اختيار او بگذارند. رئيس رسانه ملي بايد بداند در اين سازمان عريض و طويل چه مي‌گذرد و اين خوراك فرهنگي كه به ملت ارائه مي‌شود چه نقاط ضعف و قوتي دارد. رئيس سازمان صدا و سيما و دستگاههاي نظارتي اگر خود را از غرق شدن در درياي آمار و ارقام و اطلاعات پراكنده، انبوه و غيرقابل استفاده و حجم عظيم گزارش‌هاي وقت‌گير و خسته كننده و فاقد كارايي نجات دهند و به الگويي كه جامع ولي خلاصه و مختصر و شامل اصلي‌ترين موضوعات حياتي باشد دست يابند، مي‌توان اميدوار بود كه مشكلات اصلي را درصدر توجه خود قرار داده و تمام توان خود را براي حل آنها به كار برند.
در سال 1372 مجلس شوراي اسلامي تحقيق و تفحص از صدا و سيما را در دستور كار خود قرار داد و در پنج حوزه مديريت و نيروي انساني، مالي اداري، فني مهندسي، امنيتي، فرهنگي و محتوايي تحقيقات خود را به انجام رساند و روز 15 آبان همان سال گزارش نهايي به وسيله مخبر كميسيون در صحن علني قرائت شد. شايد اين گزارش جامع‌ترين گزارشي است كه در طول سال‌هاي تاسيس سازمان از عملكرد آن تهيه و به مسئولين كشور و افكار عمومي ارائه شده و جاي آن دارد كه به عنوان يك سند ملي مورد توجه رئيس محترم سازمان و دستگاههاي نظارتي قرار گيرد و حداقل، مديران هر يك از حوزه‌هاي فوق، گزارش مربوط به حوزه خود را كه هنوز هم بعد از 20 سال موضوعيت دارد، مورد تجزيه و تحليل قرار دهند.
مرحوم آقاي پرورش عضو كميسيون فرهنگي مجلس مسئوليت تهيه گزارش محتوايي و فرهنگي را به عهده داشت و موفق شد الگويي براي گزارش‌هاي كيفي و محتوايي ارائه كند. ارائه گزارش از كيفيت و معنا و محتوا در قالب اعداد و ارقام كمي كاري بسيار دشوار، پيچيده و بي‌سابقه بود كه به وسيله مرحوم آقاي پرورش به نحوي عالمانه انجام شد و به عنوان يك تجربه موفق به جا ماند و امروز هم مي‌تواند مورد استفاده دستگاههاي نظارتي حوزه فرهنگ قرار گيرد.
متاسفانه در بسياري از گزارش‌هاي مربوط به دستگاههاي فرهنگي، اعداد و ارقام مربوط به كميت فعاليت‌ها، جايگزين گزارش محتوايي آثار مي‌شود و هدف اصلي مورد غفلت قرار مي‌گيرد. گزارش كمي از تعداد شبكه‌ها، تعداد برنامه‌ها، ساعات توليد و پخش برنامه، ميزان بيننده و شنونده، ميزان توسعه كمي كه همه در جاي خود داراي اهميت است جايگزين گزارش كيفي و محتوايي كه بايد درصدر توجه باشد قرار مي‌گيرد. مرحوم آقاي پرورش با دقت و هوشمندي كم نظير خود تحقيقات را بر امر محتواي برنامه‌ها متمركز كرد و سعي نمود به شيوه‌اي دست يابد كه اولا گزارش كيفي و محتوايي در قالب اعداد و ارقام ارائه شود و قابل اندازه‌گيري باشد و ثانيا تصوير ارائه شده از عملكرد سازمان عريض و طويل صدا و سيما، جامع و مطابق با واقع باشد و ثالثا اين گزارش كوتاه وقابل ارائه در صحن علني مجلس و قابل استفاده براي نمايندگان و مسئولان محترم باشد. جمع شدن اين سه ويژگي در يك گزارش، بسيار دشوار است و كساني كه خود مسئوليتي در ارائه گزارش عملكرد از دستگاههاي فرهنگي داشته‌اند بهتر از ديگران به دشواري و پيچيدگي اين امر آگاهي دارند. در ذيل چند ويژگي از گزارش تحقيق و تفحص مجلس در بخش محتوايي و فرهنگي ارائه مي‌شود تا ان‌شاءالله مورد بهره‌برداري مديران جديد رسانه ملي و دستگاههاي نظارتي قرار گيرد.
1- گزارش فعاليت هشت ساله يك رسانه صوتي تصويري كه اصلي‌ترين و گسترده‌ترين مسئوليت رسانه‌اي در سطح كشور و خارج كشور را به عهده دارد مي‌تواند شامل حجم انبوهي از اطلاعات و آمار و ارقامي باشد كه گزارش‌دهنده و گزارش‌گيرنده را در خود غرق مي‌كند و امكان درك عملكرد واقعي را از ميان مي‌برد. براي گريز از اين معضل آقاي پرورش روش نمونه‌برداري را انتخاب كرد. از آنجا كه در رسانه‌ملي جدول پخش برنامه‌ها، هر هفته تكرار مي‌شود چنانچه كه در يك هفته به طور كامل همه برنامه‌ها مورد بررسي قرار گيرد مي‌تواند به عنوان نمونه، تصويري قابل قبول از عملكرد كلي ارائه نمايد. نمونه‌برداري، شيوه‌اي است كه در تحقيقات ميداني به رسميت شناخته شده و در همه حوزه‌هاي تحقيقاتي اجتماعي مورد استفاده است و از اعتبار علمي بالا برخوردار مي‌باشد.
2- ارائه گزارش از عملكرد يك دستگاه اگر چه اطلاعات ارزشمندي به مخاطب مي‌دهد ولي گوياي سير حركت آن دستگاه نيست و نمي‌تواند روشن كند كه دستگاه مورد نظر در سير صعودي حركت مي‌كند يا در سير نزولي، در حالي كه اصلي‌ترين دغدغه هر مسئولي، فهم اين واقعيت است كه تا به كجا مي‌رويم. به منظور دستيابي به اين بخش از عملكرد، مرحوم آقاي پرورش گزارش عملكرد محتواي يك دوره هفت روزه سال 63 را با گزارش عملكرد محتواي يك دوره هفت روزه مشابه از سال 71 تطبيق دادند تا با مقايسه اين دو گزارش به روشني معلوم شود در بعد محتوا، صدا و سيما طي هشت سال سير صعودي طي كرده است يا سير نزولي و در صورت ادامه وضع موجود در سال‌هاي بعد به كجا خواهيم رسيد.
3- معمولا در گزارش‌هاي عملكرد اطلاعات اصلي در ميان انبوهي از اطلاعات فرعي قرار مي‌گيرند و كمرنگ مي شوند و امكان تمركز بر روي آنها از ميان مي‌رود. در گزارش محتوايي و فرهنگي مجلس با هوشياري از اين اشتباه رايج پرهيز شد. از آنجا كه در وقت محدود مجلس امكان ارائه گزارش از كليه مسائل اصلي و كليه مسائل فرعي وجود نداشت، مهم‌ترين موضوعات اصلي شناسايي شد و در گزارش مورد توجه و تاكيد قرار گرفت و از موضوعات فرعي كه از اهميت كمتري برخوردار بود و حتي از مسائل اصلي كه كم اهميت‌تر بود صرف‌نظر شد. فيلم و سريال، اثرگذارترين و پرمخاطب‌ترين برنامه‌هاي رسانه ملي است كه در فرهنگ‌سازي نقش تراز اول را ايفا مي‌كند. بنابراين فيلم و سريال يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي گزارش را تشكيل داد و تمامي فيلم‌ها و سريال‌ها مورد توجه قرار گرفتند. برنامه‌هاي كودك پس از فيلم و سريال پرمخاطب‌ترين برنامه‌هاي رسانه ملي هستند كه هرروز مسئوليت تعليم و تربيت ميليون‌ها كودك و نوجوان ايراني را به عهده دارند. برنامه‌هاي كودك صدا و سيما نقش مهم‌تر از مدرسه را ايفا مي‌كنند. در گزارش مجلس، برنامه‌هاي كودك نيز به عنوان يكي از اصلي‌ترين بخش‌هاي گزارش محتوايي مورد تاكيد قرار گرفته است.
4- در گزارش‌هاي عملكرد حتي آنجاكه به محتوا توجه مي‌شود و آمار و ارقامي از برنامه‌هايي با محتواي اسلامي و ارزشي ارائه مي‌شود گاه بي‌توجهي شده و برنامه‌هايي كم‌اثر و كم مخاطب به برنامه‌هاي پر اثر و پرمخاطب اضافه مي‌شود و مخاطب گزارش را دچار اشتباه مي‌كند. در گزارش مجلس براي پرهيز از اين خطا برنامه‌هاي صدا و سيما از نظر ميزان اثرگذاري و ميزان جذب مخاطب به سه گروه ضعيف، متوسط و قوي تفكيك شد تا اگر مثلا ادعا شد صد ساعت برنامه با ارزش‌هاي انقلاب و اسلام توليد شده بتوان فهميد چه بخشي از اين برنامه‌ها كم‌اثر و ضعيف بوده و چه بخشي قوي و پرمخاطب. همه مي‌دانند كه هدف پر كردن ساعت و پر كردن آنتن و پركردن جدول پخش نيست بلكه اثرگذاري بر فرهنگ عمومي است پس با آمار و ارقام برنامه‌هاي ضعيف كه به مراتب بيشتر از برنامه‌هاي قوي است نبايد عدد و رقم گزارش عملكرد را افزايش داد و مخاطب گزارش را دچار خطا كرد.
5- همه رسانه‌هاي صوتي و تصويري از توليدات خارجي هم استفاده مي‌كنند ولي در گزارش عملكرد محتوايي نبايد برنامه‌هاي توليد داخل با برنامه‌هاي خريداري شده از خارج كشور جمع شده و يكجا به عنوان عملكرد سازمان به حساب آيد. ترديد نيست كه كشورهاي غربي كه اصلي‌ترين تامين‌كنندگان برنامه‌هاي خارجي صدا و سيما هستند از طريق برنامه‌هايي كه توليد مي‌كنند و به دنيا صادر مي‌كنند، فرهنگ و ارزش‌ها و سبك زندگي خود را ترويج مي‌كنند و اگر چه رسانه ملي ناگزير از استفاده از برنامه‌هاي خارجي است ولي بايد ميزان آن و ميزان افزايش يا كاهش آن در هر سال مورد نظر و مورد توجه برنامه‌ريزان و دستگاههاي نظارتي باشد. مرحوم آقاي پرورش به اين مسئله مهم پرداخته و آمار و ارقام حيرت‌انگيزي ارائه كردند كه مسئولان و مديران صدا و سيما را هم كه هرگز فرصت جمع‌بندي عملكرد محتوايي خود را نداشته‌اند دچار تعجب كرد. مقايسه برنامه‌هاي توليد داخل با برنامه‌هاي خريداري شده از خارج بويژه در حوزه فيلم و سريال و كارتون‌هاي مربوط به برنامه كودك و اينكه واردات و صادرات ما به هيچ‌وجه با هم تناسبي ندارد و مشخص شدن اينكه اصلي‌ترين برنامه‌هاي فرهنگ‌ساز رسانه ملي برنامه‌هاي خارجي مروج سبك زندگي غربي است و اين روند رو به گسترش است، براي مسئولان كشور و براي مسئولان رسانه ملي مي‌تواند هشداردهنده باشد و اين سئوال را ايجاد كند كه اين فرآيند تا دو دهه ديگر به كجا خواهد انجاميد.
6- وقتي حجم عظيمي از برنامه‌هاي پرمخاطب و پراثر و فرهنگ‌ساز رسانه ملي، خارجي هستند، بايد همه توجه گزارش نظارتي متوجه كيفيت توليدات داخلي باشد. بودجه محدود و امكانات محدودسازمان صرف توليد محصولات داخلي مي‌شود و آمار و ارقام آن نيز در گزارش‌هاي سالانه براي دريافت بودجه ارائه مي‌شود. ولي آيا اين توليدات از نظر كيفيت و محتوا قابل قبول است. اگر حجم انبوه فيلم و سريال‌هاي خارجي سبك زندگي غربي را با قدرت و كيفيت بالا ترويج مي‌كند آيا توليدات داخلي در صدد مقابله با آن جريان عظيم فرهنگي هستند. گزارش مجلس، توليدات داخلي را از نظر محتوا به سه گروه مثبت، منفي و خنثي تقسيم كرد. اگر رئيس سازمان صدا و سيما به طور منظم چنين گزارش‌هايي را در اختيار داشته باشد و متوجه شود كه بخش قابل توجهي از توليدات داخلي خنثي و ضعيف است و بخشي نيز مثل آثار خارجي فرهنگ غربي را به مخاطب انتقال مي‌دهد و بويژه آنكه در يابد اين‌گونه توليدات رو به افزايش است، قطعا اجازه نخواهد داد اين روند ادامه يابد.
7- دستگاههاي راديويي و تلويزيوني در همه كشورهاي دنيا هدفي براي نفوذ عوامل بيگانه براي اثرگذاري بر محتواي برنامه‌ها هستند و كشور ما كه با انقلابي بزرگ از سلطه قدرت‌هاي جهاني آزاد شده بيش از هر كشور ديگر در معرض چنين توطئه‌اي است. مرحوم آقاي پرورش با حساسيت بالايي كه بر روي اين موضوع داشت سعي كرد با رصد كردن برنامه‌ها جاي پاي عوامل دشمن و ضدانقلاب و گروهك‌ها را در برنامه‌هاي صدا و سيما بيابد و در گزارش خود ميزان اين نفوذ را به نمايندگان ملت گزارش كند. شكايت‌ها و اعتراض‌هاي پراكنده در مورد وجود انحراف در برخي برنامه‌ها از سوي افراد مختلف به مديران سازمان مي‌رسد و اكثرا حمل بر بي‌انصافي انتقاد كننده مي‌شود وقتي همه جمع‌آوري شود و با بررسي مجدد در يك گزارش تجميع گردد، رئيس سازمان صدا و سيما را هم وحشت‌زده مي‌كند. ميزان اين‌گونه برنامه‌ها كه ترويج كننده انديشه‌هاي دشمن بوده و توجه به سير آن كه رو به گسترش است يا كاهش از وظايف اصلي دستگاههاي نظارتي است.
8- در گزارش‌هاي عملكرد معمولا به ميزان جذب نيروي انساني متخصص به عنوان يك نقطه قوت براي گرفتن بودجه اشاره مي‌شود ولي عموما در اين گزارش‌هاي كمي، توجهي به كيفيت وجود ندارد. در حالي كه نيروي انساني متخصص ولي فاقد كيفيت و كارايي نه تنها نقطه قوت نيست بلكه باري بر دوش سازمان‌ها است. درحوزه‌هاي فرهنگي، نيروي انساني مسئوليت توليد آثار فرهنگي و اثر گذاري فرهنگي بر جامعه را به عهده دارد پس نمي‌توان عملكرد فرهنگي و محتوايي يك سازمان را بررسي كرد ولي از فرهنگ نيروي انساني غفلت نمود. مرحوم آقاي پرورش در گزارش خود به نيروي انساني سازمان و فرهنگ آن توجه كرد. اگر رئيس سازمان صدا و سيما براساس گزارش‌هاي منظمي كه وضعيت فكري و فرهنگي نيروي انساني را منعكس مي‌كند دريابد كه بخشي از نيروها بدون داشتن تخصص و تعهد و صلاحيت لازم و تنها از طريق روابط جذب سازمان شده و بودجه محدود سازمان صرف حقوق و مزاياي آنها مي‌شود و برنامه‌هاي ضعيف، بي‌محتوا و فاقد استاندارد عمدتا محصول كار آنهاست براي اصلاح فرآيند جذب نيرو و شناسايي جوانان متخصص و متعهد و توانمند، تمهيدات جدي‌تري خواهد انديشيد.
بندهاي فوق محورهاي اصلي گزارش محتوايي مرحوم آقاي پرورش بود كه با عدد و رقم و همراه با مستندات و مدارك لازم به مجلس تقديم شد و امروز ديگر از خاطره‌ها رفته است ولي اين الگو هنوز هم مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. چه اشكالي دارد كه رئيس سازمان صدا و سيما كه قطعا نمي‌تواند حتي يك هزارم از برنامه‌هاي رسانه ملي را كه از بيش از صد شبكه در داخل و خارج كشور پخش مي‌شود، مشاهده كند گروهي از همكاران خود را مامور كند كه از روي الگوي گزارش تحقيق و تفحص مجلس و با توجه به محورهايي كه در آن گزارش به عنوان دغدغه‌هاي اصلي مردم و مسئولين مورد تاكيد قرار گرفته و با كامل كردن آن يك الگوي تحقيق محتوايي طراحي كنند و در قالب آن الگو هر ماه و هر سال گزارش عملكرد محتوايي رسانه ملي را در اختيار او بگذارند. رئيس رسانه ملي بايد بداند در اين سازمان عريض و طويل چه مي‌گذرد و اين خوراك فرهنگي كه به ملت ارائه مي‌شود چه نقاط ضعف و قوتي دارد. رئيس سازمان صدا و سيما و دستگاههاي نظارتي اگر خود را از غرق شدن در درياي آمار و ارقام و اطلاعات پراكنده، انبوه و غيرقابل استفاده و حجم عظيم گزارش‌هاي وقت‌گير و خسته كننده و فاقد كارايي نجات دهند و به الگويي كه جامع ولي خلاصه و مختصر و شامل اصلي‌ترين موضوعات حياتي باشد دست يابند، مي‌توان اميدوار بود كه مشكلات اصلي را درصدر توجه خود قرار داده و تمام توان خود را براي حل آنها به كار برند.
ارسال نظر