روحانی در تحقق وعده هایش چه نمره ای می گیرد؟

آنچه باعث ادامه بحث‌ها در این باره شده، خواست انباشته جامعه ایرانی در سال‌های گذشته است. اما علاوه بر جامعه پیگیر و پرسشگر، خود رئیس جمهوری نیز نقش مهمی در زنده نگه داشتن مطالبات و پیگیری وعده‌ها داشته است.
به عبارت دیگر اکنون با رئیس جمهوری مواجه هستیم که بیش و پیش از هر کس دیگری، وعده‌هایی را که به مردم داده است یادآوری کرده و بر پیگیری آنها تا آخرین توان تأکید می‌کند. تقریباً در هر گفت‌و‌گوی تلویزیونی یا نشست خبری یکی از جمله‌های ثابت روحانی یادآوری وعده‌هایی است که به مردم داده است.
آخرین بار در سفر به استان گلستان بود که رئیس جمهوری بر پایبندی به وعده‌های خود تأکید کرد و گفت که «وعده من نجات اقتصاد کشور، احیای اخلاق در جامعه و تعامل سازنده با جهان بود و پای وعده‌ام تا لحظه آخر و با همه توان ایستاده‌ام.» روحانی با یادآوری ماجرای معرفی 5 وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس شورای اسلامی، خطاب به نسل جوان کشور بویژه به دانشجویان این طور گفت که «۵ وزیر علوم به مجلس معرفی کردم و اگر لازم بود ۵۰ وزیر را هم معرفی می‌کردم، اما از راه خود و وعده‌هایی که پارسال داده‌ام باز نخواهم ایستاد.»
روحانی روز یکشنبه، 16 آذر هم طی سخنانی در دانشگاه علوم پزشکی ایران و به مناسبت روز دانشجو تأکیدکرد که راه وزارت علوم تغییر نکرده و دکتر فرهادی (وزیر جدید علوم) ادامه دهنده راه دکتر فرجی‌دانا خواهد بود.

چالشهایی که روحانی در استیضاح و سپس معرفی وزرای علوم با آن روبه رو بوده است، موانعی بوده که دولت در تلاش برای تحقق وعدههای خود و مطالبات دانشگاهیان از پیش رو برداشته است. باوجود این نمیتوان از تحقق تمام و کمال وعدهها در دانشگاه سخن گفت. در زمینه اقتصاد نیز دولت توانسته است دو مشکل کلان، یعنی رکود و تورم را چاره کرده و از سر کشور بگذراند. مثبت شدن رشد اقتصادی و کاهش بیش از 20 درصدی نرخ تورم دستاوردهای بزرگی بوده است که دستیابی به آنها در 17ماه فعالیت دولت، حتی تحسین ناظران بینالمللی را نیز به همراه داشته است.
در عین حال موانعی به نام تحریم و مشکلات ساختاری برجای مانده از گذشته مانع بازگشت اقتصاد کشور به ریل اصلی خود شده است. در زمینه سیاست خارجی نیز نزدیکی بیش از همیشه به حل مسأله هستهای ایران و مقابله با چالشهایی چون ایران هراسی و اسلام هراسی، نشان میدهد که دولت در سیاست خارجی توانسته است موفقیتهای چشمگیری به دست بیاورد. توجه به حل مسأله هستهای و پیگیری مذاکرات با 1+5 به گونهای است که برخی معتقدند دولت همه توان خود را بر سیاست خارجی متمرکز کرده و حل سایر مشکلات را به عبور از این مانع موکول کرده است. اما رونق فعالیت احزاب و گرم شدن بازار برگزاری کنگرهها، نشان میدهد که دولت گوشه چشمی نیز به سیاست داخلی و رفع نگاه امنیتی به این حوزه داشته است. این مرور کوتاه بر حوزههای مختلف نشان میدهد که موفقیت دولت در زمینههایی چون اقتصاد، دیپلماسی و سیاست داخلی، نسبی بوده است و هنوز راههایی هست که دولت روحانی برای پیمودن آنها باید تدبیرهای ویژهای به کار ببندد.
شاید همین نسبیت و موانع باقی مانده است که روحانی را وا میدارد هر بار یادآوری کند که به وعدههای خویش پایبند بوده و آنها را از یاد نبرده است. کارشناسان و فعالان سیاسی و دانشگاهی نیز در گفتوگو با «ایران» بر این نکته تأکید کردهاند که دولت تاکنون موفقیتهای خوبی کسب کرده است و اگر کاستی ای هست، ناشی از تلاش گسترده مخالفان و سنگاندازیهای آنان است. آنان این نکته را یادآوری میکنند که بیش از این موفقیتها، تلاش دولتمردان بویژه شخص روحانی برای تحقق وعدهها نکته مثبتی است که در هر ارزیابی از عملکرد دولت، باید به آن توجه ویژه داشت. نظرات کارشناسان درباره میزان تحقق وعدههای روحانی در ادامه آمده است:
ë محمــد امین قانعی راد، جامعه شناس و استاد دانشگاه
در ارزیابی میزان موفقیت روحانی در تحقق وعده هایش، باید دید فضای سیاسی پیرامون دولت چقدر اجازه میدهد که وعدهها محقق شود. در برخی موارد تحت فشارهای موجود پارهای عقب نشینیها هم دیده میشود. اما بیشتر تمایل داریم این عقب نشینیها را نه ناشی از اراده خود روحانی، بلکه ناشی از موانع پیرامونی ببینیم. خود ایشان کم و بیش به این باور رسیدهاند که باید تغییراتی در فضای کلی فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایران ایجاد کند.
اما فشار رقبا و کسانی که در انتخابات شکست خوردند روی دولت و شخص روحانی زیاد است. رئیس جمهوری سعی میکند در این میانه حرکت کند برای همین میبینیم که در مواردی وعدهها محقق شده، در مواردی به تأخیر انداخته و در مواردی به دلیل فشارهایی که هست، شاید روحانی از تحقق آنها منصرف شده است. توجه به این نکته نیز ضروری است که نمیشود رفتارهای سیاسی دولت را تنها تحت تأثیر اراده دولت تبیین کرد و باید نقش گروههای فشار را در نظر داشت، فشارهایی که در معرفی وزیر علوم مشهود بود. من در مجموع به روحانی نمره 14 میدهم، ضمن اینکه برای دانشجوی دوره دکترا نمره 14 به بالا قبولی محسوب میشود، میتوان گفت ایشان نمره قبولی گرفته است.
ë محسن بیگلری، نماینده اصولگرای مجلس
آقای روحانی بر اساس وعدههای خود از مردم رأی گرفت. به عنوان مثال ایشان در جریان انتخابات با توجه به محرومیتها و تنوع قومی و مذهبی کردستان، بیانیه شماره 3 را صادر کردند که در آن به استفاده از ظرفیتهای مردم کردستان و تشکیل کمیته رفع محرومیت تأکید شده بود. گرچه 82 درصد مردم استان به ایشان رأی دادند و سایر نامزدها فقط 18درصد آرا را کسب کردند، اما تاکنون مطالبات مردم استان برآورده نشده است.
غیر از این جنبههای استانی، در زمینههای ملی نیز دولت توانسته است با تلاشهای خود در عرصه سیاست خارجی، آرامشی را در مردم ایجاد کند. روابط ما با کشورهای جهان بهتر شده و هتلهای ما پر از گردشگر است و سرمایهگذاران بیشتری به طرف ایران میآیند، اما باید برای جذب این سرمایهگذاران نیز برنامه داشت. باوجود این دستاوردها، باید توجه داشت که نباید هرچیزی را به تحریمها و مذاکرات هستهای ربط داد.
در زمینه سیاست داخلی نیز انتظار از آقای روحانی بیشتر است، گرچه وضعیت احزاب مثبت و رو به جلو است و فضای سیاسی نسبت به گذشته بازتر شده و نقدها آزادتر شده است. در این مدت آزادی بیان هم بیشتر شده، اما ساختارشکنیهایی هم دیده میشود که زیبنده ملت ایران نیست. نباید فضای باز سیاسی خراب شود و باید به همه طرفها احترام گذاشته شود. نکته دیگر اینکه گرچه آقای روحانی مجلس را خانه اول خود میداند و احترام بسیاری برای مجلس قائل است، اما وزیران دولت ایشان زیاد اهل جلسه و تعامل با مجلس نیستند. انتظار ما از دولت این است که ارتباط خود را با مجلس بیشتر کند.
ë صادق زیباکلام، استاد دانشگاه
در حوزه دیپلماسی و بازکردن گره کور هستهای به دکتر روحانی نمره بسیار ممتازی میدهم؛ یعنی 18 و 19 و در حوزه اقتصاد به ایشان نمره 14 میدهم و در حوزه جامعه مدنی و توسعه سیاسی ایشان می توانست بسیار بهتر از این ها کار کند.
در عین حال به ایشان شانس امتحان دوباره را هم میدهم، چون فکر میکنم در این مدت بخش عمدهای از دغدغه ایشان معطوف به مذاکرات هستهای شده است. امیدوارم با رفتن به سمت حل و فصل نهایی مذاکرات هستهای در این 7 ماه، ایشان بتواند فرصت بیشتری بیابد و در خصوص مسائل جامعه مدنی و دموکراسی خواهی گامهایی را بردارد.
چون ایشان در این وادی چندان حرکت نکرده است و آنچه به دست آمده، در نتیجه شور و هیجان و اشتیاق ناشی از انتخابات 24 خرداد بود. یعنی مثبت شدن فضای دانشگاهها ارتباط چندانی با تلاشهای روحانی ندارد، بلکه ناشی از فضایی بوده که بعد انتخابات در کل کشور ایجاد شده است. در مجموع توجه به مسائل مدنی و اجتماعی به نفع آقای روحانی است.
ë ایرج ندیمی، نماینده مجلس
در ارزیابی موفقیت یا ناکامی دولت باید به چند کلمه یا عامل توجه داشت. عواملی چون وظایف، اختیارات، منابع، امکانات، اعتبارات و انتظارات. ارزیابی دقیق میزان تحقق وعدهها وقتی ممکن است که این پارامترها نیز بررسی شود. در مجموع دولت مایل است مسأله هستهای و تحریمها را حل کند.
در این مسیر دولت تمام تلاش خود را انجام داده و تهمتها و مخالفتها را به جان خریده و پایمردی کرده تا مذاکرات به نتیجه برسد. اما شرایط جدیدی پیش آمد مانند خطوط قرمزی که باید در نظر گرفته شود و هزینههایی که کشورهایی چون عربستان انجام دادند تا مذاکرات به شکست منتهی شود. در چنین شرایطی نمیتوان گفت دولت در مذاکرات هستهای ناموفق بوده است. انتظار دیگر مردم از دولت، حل مسائل اقتصادی است که بخشی از آن به تحریمها برمیگردد.
در مسائل سیاسی نیز مشاهده میشود که دولت تلاشهای بسیاری انجام داده، هرچند ممکن است موفقیتها در این زمینه در حد انتظار نبوده باشد. فرهنگ هم عرصهای نیست که با بخشنامه اصلاح شود و به زمان و پیگیری بیشتری نیاز دارد. با توجه به این شرایط میتوان گفت دولت در مسائل سیاسی بویژه سیاست خارجی توفیق نسبی داشته است، حل بسیاری از مسائل اقتصادی هم خارج از توان دولت است، در زمینه فرهنگ نیز خواسته دولت و مردم در این زمان اندک سپری شده محقق شدنی نیست، اما در مسائل اجتماعی و امنیتی دولت موفقتر بوده است و به نظر میرسد توانسته رأی خود را تاکنون حفظ کند.
باتوجه به آنچه گفته شد، به نظر من نمره دولت در تحقق وعدهها و انتظارات در سیاست خارجی 15، در اقتصاد 12، در فرهنگ 10، در بعد اجتماعی 12 و در زمینه امنیتی نیز 17 است.
ë محمدرضا راه چمنی، فعال سیاسی
17 ماه زمان زیادی نیست که بتوان براساس آن میزان موفقیت رئیس جمهوری و دولت را ارزیابی کرد. اما در مجموع عملکرد دولت در این مدت مثبت بوده است، همچنان که باید شرایط را هم در نظر گرفت.
دولت روحانی وارث قوه مجریهای شد که با یک تحریم ظالمانه روبه رو بود، درآمد دولت نسبت به 700 میلیارد دلار دوره گذشته بسیار پایین بود و امکان تبادل ارزی وجود نداشت و واردات بشدت افزایش یافته بود و نرخ تورم بالا و نرخ رشد منفی بود.
دولت روحانی که با چنین مشکلاتی دولت را تحویل گرفت، توانست این فضا را از بین ببرد، تورم را کاهش دهد و در مجموع امید و نشاط را به جامعه تزریق کند.
در زمینه سیاسی نیز اساساً شرایط با زمان دولت قبل قابل قیاس نیست. دولت دهم قائل به این نبود که احزاب نقش فعالی در اداره کشور داشته باشند، اما اکنون وزارت کشور نظر مشورتی احزاب را در تدوین لوایح مربوط به احزاب از آنان اخذ میکند.
فضای مطبوعاتی نیز بسیار بهتر از گذشته شده است و در دانشگاه تحرکات دانشجویی و سیاسی بروز یافته است. تعامل میان قوا و توجه به قوانین افزایش یافته و میشود گفت دولت قانونمند است.
منکر این نیستیم که دولت به همه انتظارات پاسخ مثبت نداده، اما جهتگیری دولت در جهت پاسخگویی به انتظارهای مردم و تحقق وعده هاست، همچنان که نمیتوان انتظار داشت دولت در کوتاه مدت همه مشکلات را حل کند.
ë احمد حکیمیپور، فعال سیاسی
با توجه به شرایطی که روحانی دولت را تحویل گرفت، بویژه موقعیتی که ایران داشت و گرفتاریهایی که کشور از لحاظ ارزی و کمبود منابع با آن روبهرو بود، من کارنامه آقای روحانی را مثبت ارزیابی میکنم. آقای روحانی در این مدتی که سکان را در دست گرفت، توانست در سیاست داخلی و خارجی گامهای مثبتی بردارد و امید و آرامش را به جامعه برگرداند که این سرمایه بزرگی برای دولت و کشور محسوب میشود. اما کمبودها و موانعی وجود دارد، بویژه مشکلاتی که برای دولت به ارث رسید، یا کارشکنیها و سنگاندازیهای جریان افراطی که همچنان چوب لای چرخ دولت میگذارند و میخواهند دولت را به فرسایش بکشانند که البته دولت وارد این تله نشده است.
اما جریان افراطی تلاش دارد مردم را به سمت ناامیدی و یأس سوق دهد. درمجموع در سیاست داخلی برای غلبه بر بیکاری و اشتغال، انتظار جامعه بیشتر از وضعیت فعلی بوده است و امیدوارم دولت بر این مشکلات نیز فائق شود.
در زمینه سیاسی وضعیت نسبت به دولت قبل بسیار بهتر شده، زیرا در گذشته اساساً امکان برگزاری تجمع وجود نداشت و کنگرههای احزاب برگزار نمیشد، اما اکنون خانه احزاب دوباره فعال شد و ما شاهد بازگشت نشاط سیاسی به جامعه و نقد و نظارت جامعه مطبوعات هستیم. من به آقای روحانی نمره نمیدهم، اما در مجموع عملکرد ایشان را مثبت میدانم.
ایران