تغییر استراتژی غرب در برابر سوریه/معاذالخطیب نخست‌وزیر ائتلافی سوریه؟

در روزهای اخیر شایعات و گمانه‌هایی مطرح بود که گویا آمریکا قصد تغییر استراتژی خود در سوریه را دارد و زدن همزمان رژیم اسد نیز به جزیی از استراتژی واشنگتن در مقابله با داعش بدل می‌شود (+) این گمانه‌ها کمتر به این سوال پاسخ می‌دادند که خلاء سیاسی ناشی از براندازی نظامی رژیم اسد در دمشق چگونه پر خواهد شد و آیا نیروهای افراطی سودبر این ماجرا نخواهند بود.

به هر روی مقام‌های آمریکایی، از جمله چاک هیگل و دمپسی این شایعات را تایید نکرده‌اند.گ

همزمان اما هم روزنامه هاآرتص اسرائیل (+) و هم االاخبار لبنان (+) گزارش داده‌اند که روسیه در همکاری با مصر و موافقت آمریکا در صدد پیشبرد طرحی هستند که به موجب آن دولتی ائتلافی متشکل از بخشی از اپوزیسیون سوریه که حاضر با مذاکره با رژیم است شکل خواهد گرفت.

به رغم ماندن فرماندهی ارتش و نیروهای امنیتی در دست اسد، نخست‌وزیر این دولت از اختیارات گسترده‌ای برخوردار خواهد بود، برای تدوین قانون اساسی جدید مجلس موسسان فراخواهد خواند و ظرف دو سال انتخابات مجلس و دیرتر انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد کرد که حق اسد برای نامزدی در آن هم سلب نخواهد شد.

نکته شگفت در این ماجرا این است که یکی از طرف‌های مذاکراه در صفوف اپوزیسیون احمد معاذالخطیب، خطیب معروف دمشق است که سال ۲۰۱۲ به اپوزیسیون پیوست و مدتی ریاست ائتلاف ملی سوریه را به عهده داشت.

او که پدرش از مخالفان حافظ اسد بود خود نیز در یکی دو سال اخیر در سخنرانی‌هایش غرب را به خاطر عدم جدیت در سرنگونی رژیم اسد به باد انتقاد می‌گرفت.

با این همه معاذالخطیب تا کنون بحث‌های مطرح در باره نقش متفاوت او در طرح جدید و سفری که در این رابطه به مسکو داشته را تکذیب نکرده، و حتی در فیسبوکش نوشته که تندروها او را به خاطر این تلاش‌ها تهدید به مرگ کرده‌اند.

هاآرتص نوشته است که دیدار چهره‌های اپوزیسیون سوریه و مقام‌های دولت این کشور در مسکو، در دیدار کری و لاوروف در پکن مورد بحث قرار گرفته و نسبت به آن ابراز خشنودی شده است.

ظرف سه سال گذشته طرح‌های مختلفی برای برقراری صلح در دمشق و پایان دادن به جنگ داخلی مطرح شده‌اند که اغلب بر سر نحوه رویکرد به موجودیت رژیم کنونی به بن‌بست خورده‌اند و موفقیتی نداشته‌اند. طرح کنونی گرچه درصدد کنارگذاشتن این مشکل است، اما به نظر نمی‌رسد که بر سر اختیارات اسد حرف آخر زده شده باشد.

ضمن این که عملی‌شدن این طرح زمانی واقعی‌تر خواهد شد که کشورهای عمده منطقه (ایران، عربستان، ترکیه و قطر) که اینک بیش از قدرت‌های بین‌المللی در جنگ سوریه با هم زورآزمایی می‌کنند از در حمایت از آن درآیند. صداهایی که از ریاض و تهران و آنکارا شنیده می‌شود دستکم هنوز بستری برای پیشرفت چنین طرحی فراهم نمی‌کنند و کماکان صریح و غیرصریح شعار «بجنگ تا بجنگیم» راهنمای آنهاست، هنوز.

حبیب حسینی فرد