عرضه چای کهنه و فاسد به بازار، چه کسی پاسخگوست؟

پارسینه: حدود 54 هزار تن از چای سنواتی که در اختیار سازمان چای قرار داشت در هجدهم بهمن 92 به اشخاص حقیقی فروخته شد ده هزار تن دیگر از این چای نیز اسفند سال گذشته فروخته شد، که این کار درواقع به غیر از پراکنده کردن محصول فاسد شده در بازار داخلی حاصل دیگری ندارد

فروش بخش اعظمی از چای سنواتی موجود در انبارها طی سال گذشته، در حالی روزنه امیدی را به روی چایکاران و بخش چای کشور گشوده بود که اخیرا زمزمه‌هایی مبنی بر ورود چای سنواتی غیرقابل مصرف، به صورت فرآوری شده به ایران و با عنوان چای خارجی مطرح شده است؛ اتفاقی که این بار نه تنها ضررش به چایکاران می‌رسد، بلکه سلامت مردم را نیز تهدید می‌کند.

به گزارش جام جم، صنعت چای کشور طی ده سال اخیر با مشکلات متعددی مواجه شده است، به طوری که بسیاری از چایکاران در سال های اخیر جز ضرر و زیان چیزی برداشت نکرده اند و مجبور به ترک شغل و تغییر کاربری اراضی خود شدند. یکی از بزرگ ترین مشکلات این حوزه وجود بیش از ده ها هزار تن چای سنواتی تولید داخل با عمری بیش از ده سال است که دیگر قابلیت مصرف انسانی ندارد و در انبارهای سازمان تعاون روستایی و سازمان چای بلاتکلیف مانده و راهکاری درست برای استفاده بهینه از آن اعمال نمی شود. کارشناسان بخش چای معتقدند در وهله نخست دولت باید این چای سنواتی را به کمپوست و کود گیاهی تبدیل کند و اگر به هر دلیل امکان این کار برایش فراهم نیست، آن را تحت نظارت کامل خود و تشکل های بخش خصوصی به عنوان مصارف صنعتی و غیرانسانی به کشورهای دیگر صادر کند تا لطمه ای به اعتبار چای ایرانی در بازارهای داخلی و خارجی وارد نشود.

البته در عمل چنین اتفاقی نیفتاد، صادق حسنی، مدیر اجرایی سندیکای کارخانجات چای شمال چندی پیش در گفت وگو با ایسنا اعلام کرد حدود 54 هزار تن از چای سنواتی که در اختیار سازمان چای قرار داشت در هجدهم بهمن 92 به اشخاص حقیقی فروخته شد ده هزار تن دیگر از این چای نیز اسفند سال گذشته فروخته شد، که این کار درواقع به غیر از پراکنده کردن محصول فاسد شده در بازار داخلی حاصل دیگری ندارد. ظاهرا پیش بینی این مقام مسئول درست از آب درآمده است، زیرا اکنون از گوشه و کنار خبر می رسد که این چای سنواتی به فروش رسیده در بازار داخلی، پس از فرآوری مجدد در کارخانه های کشورهای عربی همسایه با عنوان چای خارجی مرغوب دوباره به ایران بازگشته است.

در همین حال یک فعال حوزه چای نیز اخیرا دراین باره به ایلنا اعلام کرد که چای تاریخ گذشته ایرانی (سنواتی) توسط برخی افراد سودجو به امارات و سایر کشورها صادر شده و پس از افزودن اسانس و عطر در کارگاه های موجود در آن کشورها، دوباره با نام چای خارجی به ایران وارد می شود.

به گفته امیری، این افراد سودجو فقط ۱۵۰۰ تومان در هر کیلو برای خرید و فرآوری مجدد این نوع از چای هزینه می کردند، در حالی که نیم کیلو از آن را ۱۵ هزار تومان در بازار می فروشند.

این تولیدکننده چای کشور با اشاره به این که چای سنواتی کیلویی ۲۰۰ تا ۵۰۰ تومان به فروش می رسد، تصریح می کند: مرغوبیت چای وارداتی بسیار پایین است و این نوع چای هیچ وقت به کشورهایی نظیر اروپا و آمریکا صادر نمی شود، زیرا از استانداردهای لازم برای این کشورها برخوردار نیست و فقط برای کشورهای جهان سوم کاربرد دارد.

وی با استناد به صحبت های عباس رجایی، رئیس کمیسیون کشاورزی در مجلس شورای اسلامی می گوید: با بررسی هایی که روی برخی چای های وارداتی صورت گرفت، مشخص شد این چای دپو شده و تاریخ گذشته ایران است که مجددا از امارات به ایران وارد شده و سلامت مردم را تهدید می کند.

فرآوری و بسته بندی چای سنواتی در داخل کشور

رئیس اتحادیه چایکاران کشور نیز در گفت وگو با روزنامه جام جم ضمن تائید این خبر می گوید: چای سنواتی ایران نه تنها در کشورهای خارجی، فرآوری مجدد شده و با عنوان برند چای خارجی به کشور بازمی گردد، بلکه این کار حتی در داخل کشور نیز صورت می گیرد.

ایرج هوسمی با تاکید بر این که طبق استاندارد، محصول چای فقط سه سال می تواند ماندگاری داشته باشد و پس از آن دیگر کیفیت و قابلیت مصرف انسانی ندارد، می افزاید: دولت مصوب هایی داشت مبنی براین که چای سنواتی به عنوان کالای غیرقابل مصرف و البته به منظور کاربردهای صنعتی و شیمیایی، به طور مستقیم از انبارها به خارج از کشور بارگیری و منتقل شود، اما طی سال گذشته و امسال حدود 50 هزار تن از این محصول، از سوی عده ای در داخل کشور خریداری و بخش زیادی از آن به جای صدور به خارج از کشور به برخی کارخانجات منتقل شده و در آنجا پس از طی فرآیندی همچون حرارت دیدن و افزودن جوش شیرین و رنگ مصنوعی دوباره بسته بندی و وارد بازار شد.

به گفته وی، این کار علاوه بر تهدید سلامت مردم، ضرر زیادی به چایکاران وارد می کند، زیرا با پرشدن بازار با چای های تقلبی و به اصطلاح خارجی، چای تازه تولیدشده چایکاران کشور روی دست آنان می ماند؛ امری که اکنون موجب ناراحتی و دلسردی بسیاری از چایکاران شده، در حالی که هیچ مسئولی پاسخگوی این امر نیست. هوسمی با اشاره به این که سودجویان و رانت خواران با این تقلب و عمل ناشایست خود، شبانه به سودهایی چند صد میلیاردتومانی رسیده اند، در حالی که عایدی کشاورزان فقط خراب شدن بازار و ضرر و زیان بود، تصریح می کند: برخی از کارخانجاتی که در آنها چای سنواتی مورد فرآوری مجدد قرارگرفت، شناسایی شد و تا مرحله پلمب هم پیش رفت، اما با دخالت برخی افراد ذی نفوذ و صاحبان پول و قدرت، خطر و تهدیدی متوجه آنان نشد.

رئیس اتحادیه چایکاران کشور با بیان این که هنوز مقدار زیادی از چای سنواتی در انبارهای تهران و رشت باقی مانده است، می گوید: بخش چای کشور از زمانی دچار مشکلات عدیده شد که اداره امور چای کشور از اداره بازرگانی به سازمان جهاد کشاورزی سپرده شد و از آنجا که این سازمان نتوانست چای داخلی خریداری شده از کارخانجات را به فروش برساند، چای هر سال در انبارها می ماند، به طوری که اصطلاح چای سنواتی نیز از همان زمان شکل گرفت.

به گفته هوسمی، از دهه ۸۰ به بعد صد ها هزار تن چای در انبارهای کشور دپو شد و زمانی که پس از هفت تا هشت سال در انبار ها باز شد، این چای دیگر قابل استفاده نبود و فقط برای کمپوست و کود کاربرد داشت که با قیمت بسیار پایینی در مناقصه ها به فروش رسید سپس بخشی از آن توسط عده ای رانتخوار و سودجو دوباره وارد چرخه بازار شد.

وی درباره تشخیص چای خوب از چای تقلبی می گوید: در ایران دو چای مربوط به کشت بهاره و پاییزه وجود دارد که چای بهاره باکیفیت تر است، با این حال هر دو نوع چای ایرانی، از چای خارجی تقلبی که اکنون کیلویی 30 تا 60 هزارتومان در بازار عرضه می شود، بهتر است و راه تشخیص چای مرغوب از چای تقلبی نیز این است که چای تقلبی ساعتی پس از دم کشیدن و سردشدن، کدر می شود، در حالی که حتی ضعیف ترین چای ایرانی نیز شفاف و بدون هرگونه آلودگی است.

درباره اطلاع یافتن از صحت و سقم موضوع فرآوری مجدد چای سنواتی و عرضه آن در بازار و بحث نظارت بر این فرآیند، خبرنگار ما با سازمان چای و سازمان تعاون روستایی به عنوان متولیان این بخش، طی یک هفته بارها تماس گرفت، اما مسئولان این سازمان ها هر بار به نوعی از پاسخگویی طفره رفتند.