نمایشنامه «بیضایی» مجوز انتشار نگرفت

به گزارش پارسینه، شرق نوشت:
«جانا بلا دور» بهرام بیضایی در ایران مجوز انتشار نگرفت و تا اطلاع ثانوی منتشر نمی‌شود. این خبری است که شهلا لاهیجی، مدیر انتشارات روشنگران و مطالعات زنان که ناشر اصلی آثار بیضایی در ایران است گفت: «متاسفانه توضیحات ما برای مسوولان اداره کتاب درباره این کتاب کاری از پیش نبرد و با ذهنیت خودشان کتاب را تفسیر کردند و همین هم باعث شد تا کتاب مجوز انتشار پیدا نکند.»
جانا بلا دور، که سال گذشته در دانشگاه استنفورد با کارگردانی خود بیضایی به صحنه رفت نمایشی سمبلیک براساس اسطوره‌های ایرانی است. این نمایش که به‌صورت سایه‌بازی اجرا شد به جنگ و آمیختن چهارعنصر اصلی طبیعت یعنی آب، باد، خاک و آتش می‌پردازد. به‌نظر می‌رسد ممیزان اداره کتاب برای خواندن این کتاب، سبک سمبلیک و اسطوره‌ای آن را در نظر ‌نگرفته و درباره آن قضاوت کرده‌اند. لاهیجی با بیان اینکه بیضایی برای نشان‌دادن این جنگ، لباس انسانی به تن عناصر کرده است و در قالب شخصیت‌های ملموس آنها را توصیف کرده است، می‌گوید: «قهرمانان کتاب چهره‌های اسطوره‌ای و سمبلیک هستند که در قالب اسطوره‌ای قرار گرفتند و برای باور‌پذیرترشدن، نام انسانی دارند. مثلا یکی شده جانا و دیگری بلا دور. اما اینها اصل انسانی ندارند و بیشتر سمبلیک هستند به همین دلیل روابطشان هم همین‌طور سمبلیک است. مانند اسطوره‌هایی چون آناهیتا که وجود انسانی ندارد اما نماد آب پاک است و چهره‌ای انسانی می‌گیرد. این اثر، درآمیختن و جنگ بین چهار عنصر تشکیل‌دهنده نظام هستی را روایت می‌کند؛ اما کسانی که کتاب را بررسی کردند این موضوع را متوجه نشدند و گفتند که نمی‌توان آن را منتشر کرد.» به نظر می‌رسد این کتاب توسط بررسان غیرمتخصص در وزارت ارشاد بررسی شده است. البته لاهیجی می‌گوید بیضایی تصمیم دارد این نمایش را در خارج از ایران منتشر کند: «متاسفم از اینکه اثری که باید در ایران منتشر می‌شد و در دسترس علاقه‌مندان به کارهای بیضایی قرار می‌گرفت، در ایران منتشر نمی‌شود. نمی‌دانم ضررش برای چه کسی خواهد بود. هرچند در نهایت کتاب منتشر می‌شود و کسانی که باید آن را بخوانند، می‌خوانند.» او می‌گوید: «این اثر در خارج از ایران اجرا و با تحسین بسیاری روبه‌رو شده است و امیدوارم به‌زودی به دست علاقه‌مندان برسد.» لاهیجی البته از انتشار نمایشنامه‌های ضیافت، میراث و سلطان مار که پیش‌تر در دیوان نمایش‌یک و دو چاپ شده بودند، به‌صورت نمایشنامه‌ای مستقل خبر داد و گفت: «بالارفتن هزینه‌های چاپ کتاب در ایران روی تغییر قیمت کتاب‌ها بی‌تاثیر نبوده. با آقای بیضایی صحبت کردیم تا به‌خاطر هزینه بالای دیوان نمایش، تعدادی از داستان‌های این مجموعه را جداگانه منتشر کنیم تا با قیمت کمتری در اختیار علاقه‌مندانِ آثار بیضایی قرار بگیرد.» سلطان مار، یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌های بهرام بیضایی است که براساس داستان‌های ایرانی نوشته شده. داستان‌هایی که به‌قول شهلا لاهیجی از زبان مادربزرگ‌ها شنیده‌ایم و متاسفانه این‌روزها کمتر به آنها توجه می‌کنیم و به سراغ داستان‌های غربی می‌رویم.
او می‌گوید: «سه‌نمایشنامه دیگر از بهرام بیضایی با عناوین «مجلس شبیه»، «داستان باورنکردنی» و «سفر به شب» در دست حروفچینی است. به محض اینکه کار حروفچینی تمام شود برای گرفتن مجوز به ارشاد می‌فرستیم. البته امیدوارم به سرنوشت «جانا بلا دور» دچار نشوند.»بهرام بیضایی در چندسال گذشته به دعوت دانشگاه استنفورد در آمریکا اقامت دارد. او در سال91 نمایش جانا بلا دور را با بازی مژده شمسایی روی صحنه برد. این نمایش که به شیوه تکنیک سایه‌بازی است با استقبال بسیاری روبه‌رو شد. انتشار کتاب پژوهشی هزار افسان کجاست که بررسی ریشه‌های هزارویک‌شب است یکی از آثاری است که در سال91 توسط انتشارات روشنگران و مطالعات زنان منتشر شد.