چگونه می توان به توسعه کشاورزی کمک کرد؟

پارسینه-گروه اقتصاد: کشاورزی امروزه با پیشرفت تکنولوژی و هافزایش جمعیت جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. توجه به بخش كشاورزي درجهان امروز به عنوان يكي از موثرين و كار آمدترين رويكردها جهت مقابله با فقر جوامع بشري خصوصا" جهان سوم است .

درحال حاضر نزديك به 800 ميليون نفر از جمعيت جهان گرسنه اند يا با سوء تغذيه شديد مواجه هستند و به این ترتیب است که رشد جمعيت در قرن بيستم و استفاده غير عقلاني از تكنولوژي ، غذا ، انرژي و منابع زيست محيطي مهمترين مسائل قرن حاضر است و به همین علت امروزه برنامه ريزي و سرمايه گذاري بر روي تحقيقات و كاربرد تكنولوژيهاي نوين بعنوان راهكاري منطقي براي افزايش امنيت غذايي است.

در برنامه چهارم توسعه تامين امنيت غذايي،توزيع مناسب درآمد ، بهره مندي ازمحيط زيست ، ارتقاء نسبي سطح در آمد سرانه و رسيدن به اشتغال كامل از موارد مهم توسعه كشور محسوب می شود.مواردی که می شد با توسعه کشاورزی که این روزها از یاد رفته است به آن ها دست یافت اما این مهم تا امروز اتفاق نیافتاده است.

همچنین سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 که به تایید مقام معظم رهبری رسیده است وظیفه سنگین امنیت غذایی را به عهده بخش کشاورزی و منابع طبیعی گذاشته است.

واردات بی رویه بلای جان کشاورزی

با این حال اما در 8 سال گذشته واردات بی رویه بلای جان کشاورزان ایرانی شد تا جایی که واردات بی رویه و بی کیفیت ضربه ای مهلک بر پیکره کشاورزی و مکانیزاسیون در کشور وارد کرده است.این مساله را همه کسانی که سررشته ای در اقتصاد و کشاورزی دارند تایید می کنند.

ورود انواع محصولات کشاورزی بی‌کیفیت وارداتی به خصوص در سال های اخیرحال و روز خوش را از کشاورزان گرفته است و آنان را بیش از پیش نگران وضعیت کشاورزیشان کرده است.

ورود انواع و اقسام محصولات کشاورزی بی‌کیفیت و با قیمت نازل درحالیست که به عنوان مثال کشاورزی دراستان گلستان که قطب مهم محصولات کشاورزی کشور بوده و حدود 3.55 درصد تولیدات کشاورزی کشور وبیش از 92 نوع محصول در آن تولید می‌شود را تحت الشعاع قرار داده است.

ورود اجناس و محصولات کشاورزی از سایر کشورها به گلستان داد، کشاورزان منطقه را درآورده است و موجب اعتراض مسئولان استان نیز شده است اما این مساله هنوز هم ادامه دارد.

از سوی دیگر در استان مازندران نیز که قطب دیگر کشاورزی ایران است و دارای 240 هزار هکتار زمین شالیزاری است که سالانه 950 هزار تن برابر با 44 درصد نیاز کشور، برنج تولید می کند نیز با ورود برنج های خارجی بی کیفت انگیزه برنج کاران از بین رفته است و به قول کشاورزان منطقه برنج کاری دیگر در این روزها صرف ندارد.

این در حالی است که کشاورزان مازندران در صورت حمایت دولت بی تردید قادرند تا بخش بزرگی از نیازهای کشاورزی کشور را تامین کنند.

در این میان حجم بزرگی از مرکبات سالیانه به ایران وارد می شود و این در حالی است که میوه های باغداران ایرانی روی درختان می گندد!هر چند که با روی کار امدن دولت یازدهم وضعیت بسیار بهبود یافته اما هنوز هم کشاورزان نگران واردات بی رویه هستند.

صنایع تبدیلی و کشاورزی

در این میان اما جلوگیری از میزان ضایعات محصولات کشاورزی، با برنامه ریزی صحیح در جهت توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بدون تردید بر ارتقای تولید ملّی کشور تاثیرگذار خواهد بود.

در واقع می توان گفت، صنایع تبدیلی به عنوان حلقه واسطه اقتصادی مبنی بر کشاورزی و اقتصاد مُدرن و صنعتی، دارای نقش و جایگاه مهمی در افزایش کیفی محصولات کشاورزی و میزان ارزآوری از طریق صادرات و بهبود شرایط درآمدی تولیدکنندگان و حذف واسطه‌ها دارد.

این در حالی است که در فاصله ای نه‌چندان دور بخش کشاورزی تأمین‌کننده ۸۵درصد نیاز غذایی کشور، ۲۲درصد اشتغال، ۲۰درصد تولید ناخالص ملی و ۲۵درصد مواد اولیه صنایع کشور بوده است. اگرچه در سال های اخیر به‌دلیل افزایش قیمت نفت و درنهایت افزایش درآمد نفتی سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی کاهش یافته است و در ظاهر این سهم ۱۲درصد کاهش را نشان می دهد.

صنایع تبدیلی و غذایی اگرچه سابقه طولانی دارد، ولی در گذشته تعداد و انواع مربوط به صنایع تبدیلی محدود و از چند برند و نشان تجاوز نمی کرده است. اما در شرایط فعلی تعداد برندهای صنایع تبدیلی قابل ملاحظه و قابل اتکا است.

در این میان باید به این نکته توجه شود که در ایران ضایعات مواد غذایی بالاست و رقم یک سوم ضایعات از گذشته های دور تاکنون ادامه دارد که تأمین‌کننده غذای ۲۵تا ۳۰درصد جمعیت کشور است. از این رو امید به کاهش ضایعات از طریق صنایع غذایی و تبدیلی و صنایع بسته بندی مقدور است که دولت یازدهم و وزارت کشاورزی باید توجه ویژه ای به این امر داشته باشند.

در واقع، جلوگیری از میزان ضایعات محصولات کشاورزی، با برنامه‌ریزی صحیح در جهت توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی این محصولات را که در طول برداشت، حمل و نقل، انبارداری و عرضه ضایع می‌شود و گاه زیان‌های جبران‌ناپذیری را به کشاورزان و اقتصاد کشور وارد می‌کند، می‌توان به ارزش افزوده تبدیل کرد و بدون تردید بر ارتقای تولید ملی کشور تأثیرگذار است.

با این تفاسیر می توان گفت، صنایع تبدیلی و تکمیلی و مسائل پس از تولید محصولات کشاورزی بعنوان حلقه‌های نهایی در تکمیل زنجیره‌ی تولید محصولات و فرآورده‌های سالم کشاورزی نقش حیاتی و اساسی ایفا می‌کند.

رشد صنایع تبدیلی علاوه‌بر توزیع‌پذیر و اقتصادی‌ تر کردن کشاورزی تحریکی برای ایجاد کارخانه و بدنبال آن کشت محصول و در نهایت ایجاد امیدواری در کشاورزان است.

هر چند که در سال‌های اخیر دولت ها تلاش کرده اند ازطرق مختلف مانند بنگاه‌های اقتصادی زودبازده تسهیلات درخور توجهی به صنایع تبدیلی اختصاص دهند و بستررا برای فعالیت کشاورزان مهیا کنند اما در عمل موفقیت چندانی حاصل نشده و کشاورزان هنوز چشم به راه کمک های دولتی هستند.