چرا روحانی به جلسه ی استیضاح وزیرش نرفت؟

به گزارش پارسینه ، تابناک نوشت :حضور رئیس دولت در جلسات استیضاح وزرا اگر چه یک تکلیف نیست ولی استفاده از این حق در عبور سالم وزرا از استیضاح پیشینه کاملا موفقی داشته است به طوری که از بیش بیست استیضاحی که به صحن مجلس رسیده‌اند، به جز مورد خاص استیضاخ وزیر کار دولت دهم، هر گاه رئیس دولت همراه وزیر خود به مجلس رفته، وزیر از استیضاح جان سالم به در برده است. این تنها یکی از مسائلی است که حضور نیافتن رئیس دولت یازدهم در دفاع از وزیر معزول علوم را قابل توجه می‌سازد.

اگر چه فهرست طولانی استیضاح‌هایی که در ادوار مختلف مجلس برای آنها امضا جمع شده بسیار بیشتر از تعداد جلساتی است که نهایتا برای استیضاح وزرا تشکیل شده ولی در میان همین تعداد محدود 22 استیضاحی که در ان وزیر به مرحله رای گیری در مورد عدم اعتماد به وی رسیده، استیضاح ایرج فاضل وزیر بهداشت در مجلس سوم، عبدالله نوری وزیر کشور در مجلس پنجم، احمد خرم وزیر راه و ترابری دولت خاتمی در مجلس هفتم، مرحوم علی کردان وزیر کشور و حمید بهبهانی وزیر راه دولت احمدی‌نژاد در مجلس هفتم و استیضاح رضا فرجی دانا در مجلس نهم در غیاب رئیس جمهور به برکناری وزرا منجر شده است.

تنها موردی که در سالهای بعد از انقلاب رئیس دولت در جلسه استیضاح وزیر خود شرکت کرده و استیضاح به برکناری وزیر منجر شده، برکناری عبدالرضا شیخ‌الاسلامی وزیر کار دولت دهم است که در آن رئیس دولت در جلسه استیضاح به جای دفاع از وزیر خود به پخش فیلم پرداخت.

همین سابقه، چرایی عدم حضور حسن روحانی در جلسه روز چهارشنبه مجلس برای استیضاح وزیر علوم را با ابهاماتی مواجه کرده است به ویژه این که دلیل بیان شده برای عدم حضور رئیس جمهور یعنی سفر به اردبیل چندان قابل قبول به نظر نمی‌رسد چرا که هم می‌توانست زمان استیضاح و یا زمان سفر به اردبیل را تغییر دهد، تقریبا نیمی از وزرای دولت در جلسه استیضاح شرکت کردند، دولت در روزهای قبل از استیضاح توان بالایی را برای پیشگیری از تغییر وزیر به کار گرفت و اخبار منتشره حاکی از این است که حضور رئیس جمهور در مجلس تا صبح چهارشنبه هم منتفی نشده بود.

در حالی که رسانه‌های نزدیک به دولت و حامی وزیر سابق علوم دلایل و توجیهاتی را برای عدم حضور روحانی در مجلس مطرح کرده‌اند ولی جمع‌بندی و شکافتن دلایل این اقدام رئیس جمهور نیازمند توجه بیشتری است. این در حالی است که موضوع پرونده 650 میلیون یورویی نشان داده بود که رئیس جمهور در مسائلی خاص حاضر است برای دفاع از وزرای خود در صحنه حاضر شود. باید منتظر ماند و دید که دفاع روحانی از نعمت‌زاده قاعده اصلی حاکم بر رفتار او است یا دفاع نکردن از فرجی دانا در جلسه استیضاح در مجلس.

برای حضور نیافتن روحانی در مجلس، دو دسته کلی دلایل قابل بیان است؛ دلایلی که به پیش‌بینی رئیس جمهور از نتیجه جلسه استیضاح مربوط می‌شوند و دلایلی که اهدافی شخصی و یا بلندمدت سیاسی برای رئیس جمهور قائلند.

حضور نیافتن رئیس جمهور در جلسه چهارشنبه می‌تواند به دلیل اطمینان از بقای وزیر و یا اطمینان از برکناری وزیر باشد.

رسانه‌های نزدیک به دولت تا چند ساعت مانده به استیضاح از در اقلیت بودن استیضاح‌کنندگان خبر می‌دادند و پیشنهادهای مطرح شده از سوی فرجی‌دانا (دادن بعضی اختیارات خود در انتصابات به رئیس مجلس)، لاریجانی ( کوتاه آمدن نمایندگان در مقابل برکناری برخی مدیران وزارت علوم) و جهانگیری (تکرار پیشنهادات فوق) احتمال وجود چنین برداشتی در مقامات دولتی را تقویت می‌کند.

از سوی دیگر ممکن است رئیس جمهور با اطمینان از این که حتی اگر او هم از فرجی دانا دفاع کند، تغییری در تصمیم اکثریت مجلس ایجاد نخواهد شد، ترجیح داده است که در یک بازی محکوم به باخت درگیر نشود تا در آینده نیز تابوی عزل وزرا در حضور روحانی باقی مانده باشد.

اگر سرنوشت وزارت فرجی دانا از حضور نیافتن رئیس جمهور در مجلس جدا دانسته شود و اهدافی شخصی و یا بلندمدت سیاسی برای رئیس جمهور مهم‌تر بوده باشد، ان گاه حد اقل سه دلیل برای رئیس جمهور قابل شمارش است.

نخستین مساله این است که اگر روحانی در جلسه استیضاح حاضر بود، ممکن بود رئیس جمهور و برخی دیگر از اعضای هیات دولت ذیل شایعات اخیر در مورد سوابق تحصیلی انها، مورد حملات شخصی قرار گیرند که در این صورت استیضاح به مسیر پرتنشی می‌افتاد که هم جواب دادن و هم جواب ندادن به ان برای دولت پرهزینه بود.

هدف دوم می‌تواند نگاه بلندمدت رئیس جمهور به انتخابات مجلس دهم از طریق نشان دادن عدم همراهی مجلس دهم با دولت یازدهم باشد. در این صورت، رئیس جمهور همچنان توجه خود را به موضوعات حیاتی برای این دولت، یعنی به نتیجه رساندن مذاکرات هسته‌ای و ایجاد ثبات بیشتر در وضعیت اقتصادی کشور معطوف خواهد کرد تا این که بعد از تشکیل مجلس جدید سراغ اهداف خود در سیاست داخلی برود.

سومین گزینه قابل توجه می‌تواند ادامه مسیر دور شدن یا دور کردن اصلاح‌طلبان از وزارت‌خانه‌های حساس سیاسی در دولت یازدهم باشد. در بین مجموعه‌ای از وزارت‌خانه‌ها مانند وزارت کشور، اطلاعات، ارشاد، ورزش و جوانان و وزارت علوم، فرجی دانا محبوب‌ترین وزیر بین اصلاح‌طلبان هوادار دولت بود.

اگر چه این طیف اکنون از سرپرستی نجفی بر وزارت علوم خوشحال هستند ولی با توجه به استعفای سال گذشته وی به دلیل بیماری و رای ندادن مجلس به وی برای وزارت آموزش و پروش رسیدن وی به کرسی وزارت علوم سخت به نظر می‌رسد و این در حالی است که مطلوبیت گزینه‌های وزارت علوم برای این طیف، از توفیقی تا میلی‌منفرد و سپس فرجی دانا و اکنون نجفی به طور پیوسته کاهش یافته و بعید است که وزیر بعدی بتواند به این اصلاح‌طلبان نزدیک‌تر از فرجی دانا باشد. به این ترتیب روحانی بدون دادن هیچ هزینه‌ای، سهم کمتر و کمتری از دولت خود به اصلاح‌طلبان داده است.

برخی از مخالفان اصلاح‌طلبان این روزها به کنایه به انها می‌گویند که شما از عطاالله مهاجرانی به علی جنتی، از عبدالله نوری به رحمانی فضلی و از مصطفی معین به فرجی دانا رسیده‌اید و در چنین شرایطی نمی‌توانید احساس پیشرفت و موفقیت کنید بلکه به سرعت در حال عقب‌نشینی هستید و یا این که باید بپذیرید حاضرید برای ماندن در قدرت به هر گزینه‌ای تن دهید.

این در حالی است که برکناری فرجی دانا حداقل در کوتاه مدت برخی دیگر از وزرای دولت را از استیضاح و برکناری دور خواهد کرد. اگر تنش بر سر مسائل سیاسی داخلی وجود نداشته باشد، برخی وزرای اقتصادی دولت مانند وزیر راه و یا وزیر نفت به علت حوادث اخیر به عنوان گزینه‌های برخورد از سوی طیفی از نمایندگان مجلس و رسانه‌های نزدیک به آنها مورد توجه خواهند بود.