گروه‌های فشار «دگرجوش»اند نه «خودجوش»/چرا از دروغ و هاله نور دلواپس نشدند؟

عضو بنیاد باران گفت: همواره شاهد حضور تفکرات،‌ نحله‌ها و صداهای گوناگون در جامعه هستیم که این تنوع نه تنها ایرادی ندارد بلکه به نفع کلیت کشور و اداره امور است. با این وجود زمانی که «قانون‌مداری» و «احزاب» در جامعه ضعیف می‌شود، صحنه به نفع گروه‌های غیرقانونی و فشار تغییر می‌کند.

محمود زمانی قمی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، افزود: هنگامی که احزاب به رسمیت شمرده شوند و عرصه برای فعالیت آنها باز شود، آنها می‌توانند در فضای آزاد رقابت کرده‌، مواضع خود را اعلام و تفکرات گوناگون را نمایندگی کنند. بنابراین دیگر به سمت توسل به روش‌های غیرقانونی حرکت نمی‌کنند. از سوی دیگر، دست جامعه برای گفتمان برتر، باز خواهد بود.

وی همچنین خاطرنشان کرد: هنگامی که پذیرفتیم حل و فصل امور بر مدار قانون باید انجام بگیرد، دیگر مجالی به گروه‌های فشار داده نمی‌شود. گروه‌های فشار و باندهای فراقانونی در فضایی رشد می‌کنند که اولاً احزاب قانون ضعیف باشند و ثانیاً قوانین به نفع باندهای قدرت تفسیر شود و قوانین فصل‌الخطاب نباشند.

گروه‌های فشار، «دگرجوش»اند نه «خودجوش»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه "ما در جهان سوم بیشتر شاهد گروه‌های فشار هستیم"، افزود: فصل مشترکی این کشورها این است که احزاب میدان وسیعی و درخوری برای فعالیت خود ندارند و قوانین نیز با تفسیر اشخاص اجرایی می‌شود یعنی قوانین کمتر مورد احترام هستند. بنابراین در فضایی که احزاب حضور دقیق و کاملی ندارند و قوانین به خوبی جای خود را باز نکرده‌اند، باندهای قدرت به جای احزاب حضور پیدا می‌کنند و هر باند قدرتی که تمکن مالی بیشتری داشته باشد قوی‌تر است و از دل باندهای قدرت نیز گروه‌های فشار بیرون می‌آید.

استاندار ایلام در دولت اصلاحات، در ادامه با بیان اینکه "گروه‌های فشار در ایران «خودجوش» نیستند و من عنوان «دگرجوش» را برای آنها انتخاب می‌کنم"، خاطرنشان کرد: مسلماً این گروه‌ها از مراکزی سازماندهی می‌شوند، زیرا این گروه‌ها به خانه یک شخصیت بزرگ حمله کرده یا سخنان هتاکانه‌ای علیه دیگران انجام می‌دهند یا کسی را در نماز جمعه مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند و در حالی که افرادی شناسایی شده هستند، هیچ برخوردی با آنها انجام نمی‌شود.

چرا با گروه‌های فشار برخورد نمی‌شود؟

زمانی قمی با بیان اینکه "در کشور قوانینی مترقی داریم که به آنها عمل نمی‌شود و این قوانین به حاشیه رفته‌اند"، تصریح کرد: قانون اساسی باید بدون نگاه باندی و جناحی اجرا شود تا مشکلات کشور قابل حل باشد. باید مشخص شود حمله به خانه افراد، ضرب و شتم و مثلاً حمله به دختر یکی از شخصیت‌های کشور جرم است یا نه؟ ما وقتی به قانون سر می‌زنیم، می‌بینیم این رفتارها جرم است ولی در عمل هیچ برخوردی با این قانون‌شکنان انجام نمی‌گیرد. وقتی گروهی تمکن مالی داشته و مطمئن باشد در صورت اساعه ادب به کسی با او برخوردی نمی‌شود، مسلماً اقدامات غیرقانونی خود را ادامه می‌دهد. حادثه بروجرد و عملاً توهین به حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی، آخرین اساعه ادب و خطای این گروه‌ها نیست زیرا قبل از آن نیز چنین برخوردی هم در حرم امام با ایشان شده بود. سوال من این است که آیا نمی‌شود سردسته کسانی را که در حرم علیه سیدحسن خمینی شعار دادند شناسایی کرد؟

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در همین رابطه افزود: همین برخورد نکردن با قضیه توهین به سیدحسن خمینی موجب شد فردی به فرمانداری بروجرد برود و تهدید کند که اگر حسن خمینی به این شهر برود چه‌ها که نمی‌شود؛ به نظر من حتماً اگر بخواهیم اتفاق مثبتی بیفتد، باید با این فرد برخورد شود تا او بفهمد اگر اقدامی خلاف قانون انجام دهد، قانون در کمین او نشسته است و با او برخورد می‌کند اما تاکنون چنین برخوردی را با این افراد ندیدیم. چنین رفتارهایی تهدید نظام و اقدامی ضدامنیتی است. این فرد باید به عنوان یک عنصر مجرم مورد تعقیب قرار گیرد.

برخوردهای حذفی افراطیون، به اصولگرایان هم رسیده است

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با بیان اینکه "گروه‌های فشار، مرزی را نمی‌شناسند و باندهای قدرت را سپر خود قرار می‌دهند"، اظهار کرد: باندهای قدرت از مسیر روشن و شفاف بر سر کار نمی‌آیند. اگر جابجایی قدرت از مسیرهای روشن مثل احزاب انجام گیرد، ما دیگر شاهد وجود باندهای قدرت نخواهیم بود اما باندهای قدرت از راه‌های غیرمعمول شکل می‌گیرند.

زمانی قمی ادامه داد: از دیگر ویژگی این باندها، برخورد حذفی آنهاست. آنها در هشت سال گذشته هرگاه احساس می‌کردند فردی مخالف آنهاست، پیشاپیش با او برخورد می‌کردند زیرا معتقد بودند پیشگیری بهتر از درمان است. البته این برخورد حذفی در روزهای اول شامل رقبای آنها می‌شد اما می‌بینیم که به تدریج وارد حریم خود آنها هم می‌شود. آقای لاریجانی یا ناطق نوری در اردوگاه اصولگرایی شناخته می‌شوند، اما با برخورد گروه‌های فشار مواجه شدند؛ هرچند ما شاهد بودیم ناطق نوری به بسیاری از بخش‌های گفتمانی اصلاحات نزدیک شده است. گرو‌ه‌های فشار هم اصلاحات و هم اصولگرایی را در بر می‌گیرند.

اصولگرایان با گروه‌های خودسر متفاوتند

وی درباره نسبت گروه‌های فشار با جریان اصولگرایی نیز اظهار کرد: گروه‌های فشار لطف بیشتری به اصلاحات دارند و وقتی گفتمان اصلاحات یا گفتمانی نزدیک به آن به قدرت می‌رسد، آنها فعال‌تر می‌شوند! با این وجود آنها به بزرگان اصولگرا همانند ناطق نوری یا لاریجانی حمله کردند؛ پس باید بگویم آنها مرز نمی‌شناسند و با قاعده حذف رقیب حرکت می‌کنند و به اصولگرایان هم رسیده‌اند. من اصولگرایان را مبرا از گروه‌های خودسر می‌دانم و اصولگرایی را متفاوت با‌ آنها تلقی می‌کنم.

گروه‌های فشار کوچکترین نسبتی با متن دین ندارند

این فعال سیاسی با اشاره به اینکه "گروه‌های فشار، ادعای اسلام‌گرایی و دفاع از انقلاب و امر به معروف دارند"، خاطرنشان کرد: با این وجود، پشت این شعارها اهداف دیگری نهفته است زیرا دین، روش‌های کاربردی این گروه‌ها را نهی می‌کند. به نظر من گروه‌های فشار کوچکترین نسبتی با متن دین ندارند. ما حتی اگر فرض کنیم ادعای دین‌مداری آنها درست است، چرا آنها چهره‌های دینی را نشانه گرفته‌اند؟

این عضو بنیاد باران همچنین خاطرنشان کرد: بعید نیست اقدامات گروه‌های فشار حتی به تکرار ترور‌های سیاسی منجر شود، چون آنها حد یَقِف ندارند و تنوع رفتاری آنها متوقف نمی‌شود و آنها می‌توانند مرزهای کنونی را درنوردند و شکل فعالیت‌های خود را تغییر دهند.

وی افزود: وقتی مسیرهای رسمی ارائه گفتمان‌های گوناگون ضعیف می‌شود و اجازه داده می‌شود که قانون به نفع یک جریان تفسیر شود، لاجرم گروه‌های فشار پشت باندهای قدرت شکل می‌گیرند و روزبه‌روز فربه‌تر شده و برخورد حذفی آنها به تدریج شامل همه، حتی کسانی می‌شود که از آنها حمایت کرده‌اند. خطر گروه‌های فشار برای همه است و آنها مشکل امنیتی برای کل کشور دارند. البته باید برای مقابله با آنها قانون اساسی و سایر قوانین به نفع اداره کشور و نه منافع گروهی اجرا شود و همچنین باید به مردم اجازه داد تا گفتمان مورد پسند خود را انتخاب کنند. نباید از اینکه مردم گروهی را انتخاب کنند که نسبتی با دین و انقلاب ندارند، بترسیم؛ زیرا مردم هیچگاه این کار را نمی‌کنند.

دولت با تمام توان در مقابل گروه‌های فشار بایستد

زمانی قمی یکی دیگر از راه‌های مقابله با گروه‌های فشار را شناسنامه‌دار کردن گروه‌هایی که مایل به فعالیت سیاسی هستند، دانست و افزود: در این شرایط به تدریج گروه‌های فشار به حاشیه می‌روند زیرا گروه‌های فشار برای ادامه حیات خود شناسنامه‌دار نخواهند شد ولی اگر فضا برای گروه‌های شناسنامه‌دار باز باشد، گروه‌های فشار ضعیف می‌شوند و دیگر نمی‌توانند جلسات مشابه شهر بروجرد را به هم بزنند؛ البته دولت هم وظایفی دارد و باید اقدامات گروه‌های فشار را به عنوان اقدام زشت معرفی کند تا مردم اعضای این گروه‌ها را طرد کنند.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در همین رابطه تصریح کرد: البته دولت باید از اهرم‌های قانونی خود مثل شورای تأمین استان‌ها و شهرستان‌ها استفاده کند و استانداران و فرمانداران نیز نباید به هیچ عنوان زیر بار تهدید این گروه‌ها بروند. برکناری فرمانداری بروجرد سمبل این است که اگر مسئولی در برابر این گروه‌ها کوتاه بیاید، باید مسئولیت خود را ترک کند.

وی افزود: این اقدام، پیام خوبی است و باید بابت آن از دولت و رئیس‌جمهور تشکر کرد ولی این اقدام باید شروع زنجیره‌ای از اقدامات دیگر باشد. با این وجود قبل از آنکه به فکر برکناری مسئولی باشیم، باید ریشه‌های اعمال خودسرانه را از بین ببریم. دولت باید در این راستا با تمام توان در مقابل این گروه‌ها بایستد زیرا کوتاه آمدن در مقابل آنها به معنای میدان دادن به این گروه‌هاست.

استاندار ایلام در دوره اصلاحات همچنین اظهار کرد: برای مقابله با این گروه‌ها باید گروه‌های مرجع در کشور، از هنرمندان گرفته تا بزرگان حوزه، باید خطر گروه‌های فشار را گوشزد کنند و ارکان رسمی نظام از جمله قوه قضائیه نیز باید با شدت با آنها برخورد کنند.

زمانی قمی در برابر این پرسش که "آیا گروه‌های فشار به دنبال نفوذ بر قدرت سیاسی یا کسب قدرت سیاسی هستند؟" پاسخ داد: آنها هم به دنبال نفوذ به قدرت و هم دستیابی به آن هستند. وقتی علاقه‌مند هستند در عرصه انتخابات از طریق رسمی فعالیت نکنند، به این معناست که آنها به دنبال کسب قدرت هستند و هنگامی که آنها بازی رقیب خود را که در انتخابات پیروز شده است، به هم می‌زنند، یعنی به دنبال نفوذ در قدرت هستند.

کجای دین گفته باید با سخنرانی تند حیثیت افراد را زیر سوال برد یا به مراجع حمله کرد؟

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، درباره دغدغه‌ها و ادعاهای گروه‌های فشار نیز گفت: این گروه‌ها ادعا می‌کنند که دغدغه دینی دارند که این دغدغه‌، دغدغه خوب و مشترکی در میان همه است. آنها نباید فکر کنند که اکثریت مردم علاقه دارند اتفاقی خلاف معیارهای دینی رخ دهد. با این وجود این گروه‌ها که به دنبال تقویت پایگاه‌های فرهنگ دینی هستند، باید شناسنامه‌دار شوند و حداقل ادب را در برخورد با سایر گروه‌ها رعایت کنند. کجای دین گفته است که باید با سخنرانی تند و خشن حیثیت افراد را زیر سوال برد یا به بیت مراجع حمله کرد؟ چنین اقداماتی علیه دین است زیرا وظیفه مرجعیت دینی دفاع از دین است، در حالی که آنها به مراجع حمله می‌کنند. کدام آموزه دینی چنین رفتاری را تأیید کرده است؟

زمانی قمی افزود: ما باید به صدر اسلام نگاهی بیندازیم و ببینیم رفتار پیامبر(ص) و امام علی(ع) با مخالفان خود چگونه بود. پیامبر در فتح مکه به مشرکان امان داد، در حالی که می‌دانست بسیاری از آنها در ظاهر اسلام آوردند اما بر اساس قوانین زمینی، رفتار و حکومت می‌کرد و با آنهایی که حقیقتاً ایمان نیاوردند، برخوردی نکرد. در زمان حکومت امام علی(ع) به ایشان گفته شد که عده‌ای علیه حکومت وی توطئه می‌کنند و خانه تیمی تشکیل داده‌اند و خواستار این شدند که امام(ع) حق بیت‌المال آنها را قطع کند اما ایشان هیچگاه این کار را انجام نداد. اکنون نیز باید دید رفتارهای گروه‌های فشار به چه میزان با رفتار و سنت پیامبر و ائمه تطابق دارد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین گفت: گروه‌های فشار ممکن است بر اثر بی‌اطلاعی، به این شیوه‌ها روی آورده باشند که باید برای آنها دل سوزاند و با آنها گفت‌وگو کرد. آنها هم باید دغدغه‌های خود را شفاف و با شناسنامه بیان کنند زیرا شاید دغدغه ما با آنها مشترک باشد. ما هم علاقه داریم فرهنگ دینی رواج پیدا کند. اصولا انقلاب اسلامی برای ترویج دین شکل گرفت اما اسلام به ما اجازه نمی‌دهد که از مرزهای اخلاق خارج شویم. ما نمی‌توانیم دغدغه دین داشته باشیم ولی به سایر افراد توهین کنیم. من هم دغدغه دین دارم اما شیوه‌های این گروه‌ها را نمی‌پذیریم.

این عضو بنیاد باران در پاسخ به این پرسش که "آیا شکافی میان نسل اول گروه‌های فشار و نسل کنونی آنها رخ داده است؟" خاطرنشان کرد: حتماً تفاوتی میان نفرات اصلی و تشکیل‌دهنده گروه‌هایی مثل انصار حزب‌الله با جوانان آنها وجود دارد. شاید این تفاوت به دلیل بررسی دقیق جامعه توسط خود حلقه‌های اولیه انصار باشد، شاید هم عناصری از آنها نقش‌های دیگری را پذیرفتند و در واقع تقسیم کاری میان آنها و بدنه اصلی این گروه‌ها شکل گرفته است؛ اما هرچه هست، این اتفاق مبارک است. وقتی که مسعود ده‌نمکی با آن سابقه فیلمساز شده و وارد عرصه فرهنگ می‌شود، باید اقتضائات این عرصه را بپذیرد و وقتی این اقتضائات را پذیرفت، به سمت رفتار قانونمند قدم برمی‌دارد و چه بخواهد و چه نخواهد باید نسبت به سال‌های قبل تفاوت رفتاری داشته باشد. ممکن است ده‌نمکی بگوید من همان ده‌نمکی سی سال قبل هستم، ولی این ادعا درست نیست.

زمانی قمی در همین رابطه تصریح کرد: اگر ده‌نمکی اقتضائات عرصه فرهنگ را نپذیرد، مخاطبان اصلی خود را از دست می‌دهد. ما هم دنبال این هستیم که بگوییم بهتر است افراد در جایگاه‌های قانونی قرار بگیرند و مواضع خود را اعلام کنند و پشت دیوار نروند و بخواهند از آنجا فریاد بزنند یا در نماز جمعه شعار دهند و مردم را تهدید کنند. به هر حال شکاف اصلی میان حلقه اولیه و نسل جوان‌تر چنین گروه‌هایی رخ داده است و حلقه اولیه آنها کمتر در خیابان‌ها حضور دارند.

روحانی وارث شرایط موجود است نه مُبدع آن

وی با بیان اینکه "انتقاد، حق همه گروه‌هاست و دولت نباید انتظار داشته باشد در سیاست خارجی همه موافق او باشند"، تاکید کرد: آنها که مواضع دولت را در حوزه سیاست خارجی قبول ندارند، این حق را دارند که جلسه بگذارند و مواضع خود را بیان کنند و راه‌حل‌های بهتری ارائه دهند اما این گروه‌ها می‌گویند که مذاکرات هسته‌ای را قبول ندارند در حالی که اصل مذاکرات و مذاکرات جاری را رهبری تأیید کرده است و این گروه‌ها اگر به دنبال کمک به جامعه و نظام هستند، باید راه‌حل‌های بهتری برای برون‌رفت کشور از مشکلات بیان کنند.

استاندار چهارمحال و بختیاری در دولت اصلاحات افزود: این نکته را نباید از یاد ببریم که آقای روحانی وارث شرایط موجود است نه مُبدع آن. روحانی همانند ما در کناری بود و شاهد تحریم‌ها و بیانیه‌های ناجوانمردانه مختلفی علیه کشورمان بود. پرسش من از دلواپس‌ها و گروه‌های فشار این است که چرا آنها در هشت سال گذشته جلسه نگذاشته و دلواپسی خود را اعلام نکردند؟ مردم در هشت سال گذشته به خاطر همین تحریم‌ها دچار مشکلات فراوان شدند. چرا آنها به خاطر شکل‌گیری خانه‌های مجردی در تهران و کرج دلواپس نیستند؟ چرا آنها به خاطر بالا رفتن آمار طلاق دلواپس نیستند؟ بسیاری از این اتفاقات ریشه‌های اقتصادی دارد. آنها چرا نگران اقتصاد کشور نیستند؟

چرا از ترویج دروغ و داستان هاله نور دلواپس نشدند؟

وی در ادامه با بیان اینکه "روحانی وارث اتفاقاتی است که در زمان خود این افراد - یعنی گروه‌هایی که امروز به دولت فشار می‌آورند - رخ داده است"، خاطرنشان کرد: بی‌انصافی است که روحانی را علت این اتفاقات بدانیم و چشم بر علت اصلی ببندیم. آیا شما دلواپسان حاضر شدید دولت نهم و دهم را نقد کنید؟ شما به این پرسش پاسخ دهید که ترویج دروغ از نظر شما چقدر ناپسند است؟ آیا بیان داستان هاله نور در حضور آیت‌الله جوادی آملی راست است یا دروغ؟ مسلماً دروغ بودن آن قطعی است و ترویج خرافه و توهین به یک عالِم محسوب می‌شود.

زمانی قمی ادامه داد: در آن دوره مقدسات دینی تا آنجا مورد تاخت و تاز قرار گرفت که فردی به خود اجازه داد که بگوید در زمان سخنرانی‌اش یک مقام عصمت در کنارش قرار گرفته و از او دفاع کرده است. تشریح این ماجرا توسط رئیس دولت وقت به این معناست که فرشتگان مأمور حفاظت از وی بودند و این یک خرافه است. چرا آنها در آن دوره نگران و دلواپس نشدند؟ دلواپسان، وقتی شنیدید که آنها مدعی بودند دولتشان دولت امام زمان(عج) است و می‌گفتند که امام زمان به آنها می‌گوید چه کنند و چه نکنند، شما چرا نگران این مسائل نبودید؟

روحانی بیشتر از گروه‌های فشار به وطن‌، انقلاب و اسلام اعتقاد دارد

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به تداوم مذاکرات هسته‌ای میان ایران و 1+5، گفت: مذاکرات هسته‌ای یک فعل سیاسی است که با اجماع ارکان نظام در حال انجام است. ما هم مثل شما دلواپسان معتقدیم که باید منافع ایران باید حفظ شود ولی اگر شما راه بهتری دارید بیان کنید و اگر صرفاً می‌خواهید مخالفت کنید، باید با مجوز رسمی مخالفت کنید ولی اجازه دهید جامعه هم از التهاب دور شود.

این عضو بنیاد باران در پایان گفت‌وگوی خود با ایسنا، با بیان اینکه "تاکید رئیس‌جمهور این است که ایران سربلند باشد و مردم از فشارها خارج شوند"، تصریح کرد: رئیس‌جمهور بسیار بیشتر از گروه‌های فشار به وطن‌، انقلاب و اسلام اعتقاد دارد.

گفت‌وگو از خبرنگار سیاسی ایسنا: محسن فرامرزی