چند روایت خواندنی از شیوه مدیریت آقازاده بر سازمان انرژی اتمی!

پارسینه: یکی از چهره های کمتر شناخته شده پرونده هسته ای ایران از ابتدای شکل گیری، غلامرضا آقازاده است، مسئولی که جنجال درباره برنامه هسته ای ایران از زمان ریاست وی بر سازمان انرژی اتمی ایران آغاز شد. نکته جالب هم این است که "غلامرضا آقازاده" از معدود مدیران دولت سید محمد خاتمی بود که در دولت احمدی نژاد هم به کار خود ادامه داد.

تحلیلگرانی که پرونده هسته ای ایران را دنبال می کنند، می دانند که همه چیز با "قصور" و "پنهان کاری هایی" در برنامه هسته ای ایران در سال 1381-82 آغاز شد که بلافاصله موجب شد پرونده ایران حساسیت ویژه ای در آژانس بین المللی انرژی اتمی پیدا کند.

با انتشار کتاب خاطرات دکتر حسن روحانی با عنوان "امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای" مسئول وقت پرونده هسته ای ایران(از 82-84) می توان نکات جالبی را از شیوه مدیریت غلامرضا آقازاده بر سازمان انرژی اتمی و بالطبع تاثیر آن بر پرونده هسته ای ایران را نتیجه گیری کرد.

حسن روحانی در بخشی از کتاب خود با اشاره صریح به "ضعف اطلاعات حقوقی و سیاسی" سازمان انرژی اتمی ایران می نویسد:

ضعف اطلاعات حقوقی و سیاسی سازمان انرژی اتمی تا حدی بود که گمان می کردند حتی اگر آژانش پس از شروع غنی سازی هم مطلع شود ، مشکلی پیش نخواهد آمد ، زیرا غنی سازی کمتر از 20 درصد مجاز و قانونی است .

در سال های بعد ، برای مسئولین سیاسی کشور روشن شد که نظر سازمان دقیق نبوده است و بر مبنای پادمان ، دست کم 180 روز پیش از تزریق اورانیوم ، مراتب می بایست به آژانس اطلاع داده می شد . البته براساس تعهدات کشور در آن زمان ، برای ساخت سانتریفیوژها لازم نبود گزارشی به آژانس داده شود ، اما برای تزریق هر گونه ماده شکاف پذیر به سانتریفیوژ ، باید شش ماه قبل به آژانس اطلاع داده می شد .

دکتر روحانی شروع بحران هسته ای و "دیدگاه خوش بینانه" سازمان انرژی اتمی را چنین روایت کرده است:

در مرداد 1381 برای نخستین بار منافقین در مصاحبه مطبوعاتی ادعا کردند که نطنز و اراک مراکزی هستند که ایران در آنها مشغول تولید بمب اتمی است . رسانه های غربی نیز سر و صدای زیادی به راه انداختند . این مسئله با اشغال افغانستان از سوی امریکا و برنامه ریزی این کشور برای حمله به عراق مقارن بود . از همین رو ، در این مقطع با نظرات متفاوتی مواجه شدیم . علاوه بر فشارهای سیاسی و تبلیغی ، شاهد نظرات متفاوت کارشناسی سازمان انرژی اتمی و وزارت امور خارجه نیز بودیم . بنابراین ، نخستین جرقه ی اختلاف نظر در سطح ارگانی ، پس از شروع بحران بین المللی زده شد . در این شرایط ابتدا بین وزارت امور خارجه و سازمان بر سر ((پیامدهای بین المللی اقدامات سازمان انرژی اتمی)) اختلاف بروز کرد .

پس از سفر البرادعی به ایران ، پیش بینی وزارت امور خارجه این بود که مسئله هسته ای به سمت بحران پیش می رود ؛ در مقابل ، سازمان انرژی اتمی تحلیل دیگری داشت . در این هنگام نخستین بحث این بود که چرا بدون اطلاع آژانس ، فعالیت غنی سازی را شروع کرده است . بحث دوم پیامدهای این عدم اعلام بود . روشن نبود که این امر چه تبعاتی در پی خواهد داشت و به علاوه مسئولیت آن با چه کسی است ؟ سازمان انرژی اتمی معتقد بود مسئله ی مهمی نیست و پیامد چندانی ندارد و در مقابل ، وزارت امور خارجه معتقد بود پیامدهای شدیدی خواهد داشت .

در گیرودار این اختلاف نظرهای کارشناسی ، دو مسئله موجب شگفتی مسئولین رده بالای کشور شد : یکی بیانیه ای که شورای حکام آژانش در ژوئن 2003 علیه ایران صادر کرد و مسئله دوم که مهم تر بود ، کشف آلودگی سطح بالا در برخی از مراکز هسته ای توسط آژانس بود که در خرداد 1382 به اطلاع ایران رسید . در این مقطع ، اختلاف بین وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی تشدید شد . سازمان انرژی اتمی می گفت در اجلاس بعدی شورای حکام آژانس ، با مشکلی مواجه نخواهیم شد ، در حالی که وزارت امور خارجه به شدت نگران پیامدهای این اجلاس بود . (ص 62)

به گزارش پارسینه: رئیس جمهور فعلی کشورمان و مسئول وقت پرونده هسته ای ایران در بخش دیگری از کتاب خاطرات خود در مورد " گزارش های سازمان انرژی اتمی " نوشته است:

در مجموع ، تصور من بر این بود که گزارش هایی را که سازمان انرژی اتمی تهیه و تنظیم کرده ، دقیق است . اما بعدها روشن شد که برخی از گزارش های سازمان غیر دقیق و یا ناصحیح بوده است . به عنوان مثال آژانس پرسیده بود که چرا 9/1 کیلو UF6 کم شده است ؟

سازمان انرژی اتمی در پاسخ نوشته بود که قاعدتا از درب سیلندر نشت کرده است که آژانس آن را نپذیرفت و پس بازرسی از آن ، اعلام کرد که چنانچه UF6 نشت کند ، فورا کریستال می بندد و مانع ادامه نشت می شود . پس از مواجهه با این استدلال ، سازمان اذعان کرد که از آن UF6 استفاده شده است . یا مثلا اعلام کرده بود در کالاالکتریک اصلا تزریقی انجام نشده است ، اما پس از نمونه برداری معلوم شد آلودگی 2/1 درصدی وجود دارد که مربوط به غنی سازی در آن مرکز است . از نوع UF6 مصرف شده ، در آزمایش مشخص شده بود که از UF6 موجود در ایران استفاده شده است ، چون تفاوت UF6 کشورها در آزمایش معلوم می شود . افراد متخصص سازمان هم نمی دانستند که آژانس نمونه ها را برای آزمایش به چند کشور می فرستد که دارای دستگاه های تشخیص بسیار دقیقی هستند و نتایج دقیقا معلوم می شود .

دکتر حسن روحانی یکی از ملاقات های خود با محمد البرادعی دبیرکل وقت آژانس را چنین توضیح داده است(ص 163)

البرادعی گفت : نمی دانم با سازمان انرژی اتمی شما چه کنم ؟ گیج شده ام .
یک زمان سازمان می گفت فناوری ما بومی است ، پس از کندوکاو و سوالات زیاد گفت 70 هزار قطعه وارداتی در سال 1995 داشته است . پس از مدتی گفت بخشی از این قطعات در سال 1985 وارد ایران شده است . بعد گفت که به هیچ عنوان تزریقی در سانتریفیوژها انجام نداده است . بعد از لابلای صحبت ها مشخص شد که تزریق هم انجام شده است ! با این جوّ بی اعتمادی ، چگونه به سازمان اعتماد کنیم ؟!

وی گفت سازمان انرژی اتمی شما امکانات لیزری فراوانی از روسیه و چین خریداری کرده است که ما اطلاعات آنها را داریم ، ولی سازمان به ما اطلاع نداده است . در مجموع به نظر می رسید البرادعی نسبت به مسئولین ما که تا آن زمان با آنها مراوده ی خوبی داشت ، بی اعتماد شده بود.