ضعیف ترین سریال تاریخی؛ سالهای مشروطه یک فیلم "لاله زاری" است

مجموعه تلويزيوني سال‌هاي مشروطه به كارگرداني محمدرضا ورزي با وجود آنكه مورد اقبال واقع شده است، اما انتقاداتي را نيز در حوزه‌هاي تاريخي برانگيخته است.

حجت الاسلام رسول جعفريان(پژوهشگر و محقق) با اشاره به بعضي ضعف‌هاي سريال مي‌گويد: ساختن كار تاريخي؛ بسيار سخت است. سريال سال‌هاي مشروطه عمدتا داستاني است و در قسمت‌هايي نيز که تاريخي است؛ اشتباهاتی دارد.

جعفريان با اشاره به اينكه اين سريال نگاه جديدي را مطرح نمي‌كند، افزود: در تاريخ واقعی، شخصیت‌ها معمولا و به طور کامل سیاه و سفید نیستند اما در اين سريال؛‌ يكسري افراد کاملا مثبت و عده‌ای دیگر به طور کامل منفي تصویر شده‌اند و اين امر به اين دليل است كه در فيلم بايد يك نفر را قهرمان نشان داده و مخاطب را به سوی آن جذب کرد.

این نویسنده گفت: تصویریكه از افراد مؤثر نشان داده مي‌شود؛ معمولا تصویرهایي کلیشه‌ای است. تصاويري كه در آن، آدمها يا بد بد هستند یا خوب خوب.

جعفريان با اشاره به اضافه كردن داستان‌هايي به این مجموعه كه در تاريخ هرگز وجود خارجی ندارند، افزود: يكي از مشكلات سريال‌هاي تاريخي ارائه قصه‌هايي است كه مسأله زن و جنسیت را هدف گرفته و این هم برای جذب مخاطب است. این امر البته معضل عمومی فیلم‌های ما بخصوص فیلم‌هایی است که درپی جذب مخاطبان عام است. اما صرف نظر از این امر، اساسا به قول اهل فن، این داستان که به اسم سالهای مشروطه پخش می‌شود؛ بیشتر یک فیلم لاله‌زاری است تا جدی!

جعفريات تاكيد مي‌كند: ترکیب قصه‌ای و تاریخی سريال سالهاي مشروطه؛ یکی از ناشیانه‌ترین کارهایی است که در اين زمينه صورت گرفته و در برخی از قسمت‌ها کاملا از هم جداست.

جعفريان ادامه داد: سرعت روايت ماجراها و گذر از آنها در اين مجموعه بسيار سريع است و پرش‌هاي عجيب و غريب در این باره وجود دارد. شاید بتوان گفت بسیار بسیار شتابزده است و بسياري از شخصيت‌ها سر جاي خودشان نيستند.

وي درباره حضور بهاييان در اين مجموعه گفت: تاریخ ایران از اوايل سلطنت ناصرالدين‌شاه و صدراعظمی اميركبير با بهاييان درگير بود و مشكلاتي كه آنان ايجاد كردند را مي‌توان مورد به مورد بررسي كرد. در این فیلم هم روی این مطب تأکید شده است.

جعفريان با اشاره به اينكه این سریال یکی از ضعیف ترین سریالهایی است که طی این سالها ساخته شده است، گفت: ساخت فيلم تاريخي بسيار مشكل است و دشوار بتوان تاريخ را با فيلم روايت كرد. فيلم مي‌تواند داستان زندگي يك شخصيت یا يك واقعه تاريخي در مقطعي خاص را روايت كند اما از آنجاكه فیلم محدوديت دارد؛ نمي‌تواند همه اشخاص و وقايع درگیر در یک دوره تاریخی وسیع را به صورت جامع روايت كند. به همين دليل این سریال که طول تاریخی بزرگی را درنظر گرفته نه وفادار به تاريخ مانده است و نه فيلم خوبی شده است.

جعفريان با تاكيد بر اينكه امروزه دیگر خيلي قائل به ساختن فيلم تاريخي به خصوص به این سبک و سیاق نيست، افزود: ما بايد حد و مرز اين دو حوزه تاریخی و هنر را به خوبي بشناسیم. شبیه این مشکل را در قصه‌های تاریخی هم داریم. البته باید اعتراف کنم در گذشته سريال‌هاي تاريخي خوبي باتوجه به بی‌تجربگی كارگردانان آن ساخته شد اما امروز با دیدن این سریال احساس می‌شود که روند کار ضعيف‌تر شده ‌است و اين به آن دليل است كه ما اين دو امر را با هم مي‌آميزيم، نه حق تاريخ را ادا مي‌كنيم و نه حق فيلم و داستان را.

وی گفت: گروهي معتقدند كه بايد به تاريخ به مصداق ضرب‌المثل «آب دريا را اگر نتوان كشيد هم به قدر تشنگي بايد چشيد» نگاه كرد؛ اما اين نگاه در اینجا اشتباه است زيرا وقتي يك واقعه تاريخي به صورت فيلم بيان مي‌شود؛ آن واقعه به آن صورت كه شما نشان مي‌دهيد در اذهان ثبت مي‌شود، ماجراي عشقي امينه واقعيت ندارد. اصلا کسی را در بزرگ سالی خواجه نمی‌کردند. در آن دوره معمولا بچه‌های کوچک را خواجه می‌کردند. بسیاری از این قبیل پیش‌فرض‌ها به دلیل ناآگاهی غلط و اشتباه است.

جعفريان افزود: اكثر مخاطبان؛ توانايي تشخيص واقعه تاريخي از داستان را ندارند و آن را قبول مي‌كنند. این معضل مهمی است.

جعفريان با اشاره به اينكه بعضي سريال‌ها مانند مجموعه تلويزيوني شيخ بهايي در روايت تاريخي موفق بوده است، افزود: ‌سازنده يك مجموعه تلويزيوني بايد تكليف خود را با بييننده مشخص كند و معلوم كند كه دارد قصه و داستان تعريف كند و دركنار آن بعضي ارزش‌ها را نيز بيان مي‌كند يا فقط مي‌خواهد تاريخ را روايت كند.

جعفريان ادامه داد: البته يك مشكل ديگر در زمان ما وجود دارد. وقتی از «فکر» کم می‌آوریم با «تاریخ» ‏، هم شکل قصه‌ای آن جبران می‌کنیم و از تاريخ به عنوان يك ابزار سیاسی استفاده مي‌كنيم.

جعفریان که در گفتگو با ایلنا سخن می گفت، ادامه داد: من تعجب می کنم چرا از امثال آقای موسی حقانی که سالهاست در تلویزیون درس مشروطه می‌دهند؛ استفاده نشده و از چهره‌های داستانسرا مشورت خواسته شده است که به نظرم آنها نیز اغلب صوری است نه واقعی.

جعفريان در پايان گفت: مي‌توان به اين سريال به ديد يك مجموعه سرگرم‌كننده و تفريحي نگاه كرد نه بیشتر.