گوناگون

گزيده­ ای از دستنويس­ های طنز و شوخی در کتابخانه آيت­ الله مرعشی نجفی

در مقدمّه کتاب طنزنامه : نيم نگاهی به كتاب­­شناسي و نسخه­ ­شناسي آثار طنزآميز، هجوي، هزل ي ، انتقادي، فكاهي، مطايبه، شوخی و محاضرات ادبي موجود در کتابخانه ­های جهان [2] ، به قلم راقم، به موضوع < طنز > و جايگاه آن در دين و اجتماع و در ادامه به صورت تفصيلی،آثار دستنويس (نسخ خطّی) مرتبط با موجود در کتابخانه­ های جهان پرداخته شده است. نوشتار حاضر در واقع بخش گزينش شده­ ای از کتاب طنزنامه نسبت به موجود در کتابخانه­ ی آيت­ الله العظمی مرعشی نجفی (ره)­ است که از باب در اين نشريه منتشر مي‌گردد.

  • [آداب و رسوم مردم] (فارسی)

از: ناشناخته

رساله­ ای منظوم در آداب و رسوم مردم در قالبی طنزآميز است. نسخه­ ای از آن به خطّ نستعليق خوش محمّدباقر بن شکرالله حسنی تفرشی طرخورانی با تاريخ کتابت 1293هـ به شماره ­ی نگهداری می­گردد.

  • آصفيّه (فارسي)

از: عبدالاحد بن عبدالله خوافی (اوايل سده­ی 14هـ .)

رساله­ای در توصيف حالات رذيله­ی ، متولّی باشی آستان قدس رضوی و فرمانروای خراسان و سيستان از سوی ناصرالدين شاه می­باشد که در قالبی هجوی نگارش يافته و شديداً به آصف الدوله تاخته است. اين نسخه به شماره­ي نگهداری می­گردد.

  • الاجوبة المسكتة = الجوابات المسكتة = أجوبة المسائل المسکتة (عربي)

از: ابواسحاق ابراهيم بن محمّد كاتب بغدادي انباري مشهور به ابن ابي­عون (درگذشته سال 322هـ)

مجموعه­اي منظوم و منثور از پاسخ­هاي کوتاه فلاسفه، زهّاد، رهبان، متكلّمان، اعراب، زنان، مخنّثين و ... مشتمل بر طايف ادبی و ملح و نوادر که در حالت جدّ يا هزلی بيان گرديده است. اين نسخه­ به شماره­ي (کتابت سده­ی 6 هـ .) نگهداری می­گردد.

  • § اخلاق الاشراف (فارسي)

از: نظام الدين (مجدالدين) عبيدالله زاكانى قزويني متخلّص به عبيد (درگذشته سال 771 يا 772هـ)

گفتاريست انتقادي و هزلي در انتقاد از اخلاق بزرگان و اشراف عهد که در هفت باب و هر باب در دو مذهب، يكي و ديگري ، به سال 740هـ (در فهرست آيت­الله العظمی مرعشی 751هـ) نگارش يافته است؛ بايد افزود که زاکانی در اين اثر به بيان مفاسد و مقابح اخلاق و اوصاف رجال روزگار خويش پرداخته است. مرحوم اقبال آشتيانی در معرّفی اين اثر می­نويسد: ! اين اثر ضمن كليات عبيد زاكاني يك بار با مقدّمه­ی موسيو فرته فرانسوی در سال 1303هـ در قسطنطنيّه (استانبول) و بار ديگر در تهران در سال 1321ش و اخيراً در تهران از سوی انتشارات اساطير هم به اهتمام و تحقيق دکتر حلبی، به چاپ شده است. نسخه­ای از اين اثر در اين كتابخانه به شماره­ی نگهداری می­گردد.

  • ادخال السرور [3] (فارسی)

از: علی شهباز متخلّص به خاکی

مثنوی در حدود سه هزار بيت (در بحر مثنوی و معنوی) در موضوع اندرزهای اخلاقی و عرفانی است که بخش­هايي از آن طنزآميز و طيبت افزاست؛ نسخه­ی دستنويس آن در اين کتابخانه شماره­ی نگهداری می­گردد.

  • از گذشته‏ها (فارسي)

از: مسيح بن محمد بيك باصري حسين، احمدي شيرازي

رساله‏اي فكاهي و انتقادی است حاوی چند داستان طنزآميز و بحر طويل و ... که در دو جلد نگارش يافته است. جلدهای اول و دوم اين اثر به صورت دستنويس به شماره­ی در اين کتابخانه نگهداری می­گردد.

  • اشارات الكليل فى كشف رمز منظومة فسوة الفصيل = لقلق الكليل فى كشف رموز فسوة الفصيل = الاكليل في شرح فسوة الفصيل = شرح و ترجمه فسوة الفصيل ( فارسي و عربى)

از: صدرالاسلام محمدامين بن يحيى امامي نجفي خويى متخلّص به عميد (درگذشته سال 1366هـ)

شرح فسوة الفصيل اثر طنزآميز حجةالاسلام محمّدتقي نيّر تبريزي (درگذشته سال 1312هـ) است؛ نسخه­­اي از اين شرح در اين كتابخانه به شماره­ي نگهداري مي­شود.

  • اصطلاحات لوطی­ها و جاهل­های قديم (فارسی)

از: ناشناخته

مجموعه­ای از عبارات و کلمات و اصطلاحات معمول نزد اراذل و اوباش قديم است که در اين اثر گردآوری شده است. نسخه­ای دستنويس از آن به خطّ نستعليق خوش محمّدباقر بن شکرالله حسنی تفرشی طرخورانی با تاريخ کتابت 1293هـ به شماره­ی در اين کتابخانه نگهداری می­گردد.

  • پريشان = پريشان نامه (فارسي)

از: ميرزا حبيب­الله بن محمّدعلي شيرازي متخلّص به قاآني ملقّب به گلشن (درگذشته سال 1270هـ)

اثري ادبی به نثر روان و شيرين آميخته به نظمی شيوا از قاآنی مشهور به خاقانى دروغين! است که در آن 121 حکايت متنوّع در تقليد و پيروی و مقام معارضه و مقابله با گلستان سعدي در قالبي طنزآميز و گاه هزلي به سال 1252هـ به نام محمّدشاه قاجار سروده شده است؛ بايد افزود که قاآنی مبدع سبکی بين عراقی و خراسانی و نخستين شاعر فارسی سرای است که به زبان فرانسوی آشنايي کامل داشت. پريشان علی رغم گلستان، بدون باب بندی و ترتيب بندی خاصّی نگارش يافته چُنان­چه خود شاعر در بيتي از آن آورده:

در اين كتاب پريشان نبيني از ترتيب عجب مدار كه چون نام خود پريشان است!

بخش­هايي از ديوان قاآني، خصوصاً پريشان­ نامه­ وي سال­ها در همان ايام در السنه­ي مردم مورد زمزمه قرار گرفته و نقل مجالس و محافل بود كه براي ترويح قلوب قطعه­اي از آن را اينجا مي­آوريم:

پيركي لال سحـــــــــرگاه بطفلي الكن ميشنيدم كه بدين نـــوع همي راند سخن

كاي ز زلفت صصصبـحم شاشاشام تاريك وي زچهرت شاشاشامم صصصبح روشـن

تـتـتـرياكيم و بيــــشششهد لـــــلبت صصصبر و تاتاتابم رررفت از تـتـتــــن

طفل گفتا: "مممن را تــوتــو تقليد مكـن گگگم شو زبــرم اي كــكــكمتر از زن

ممميخواهي مُممشتي به كــــكلــّت بزنم كه بيفتد مـمــمــغـــــزت مميان ددهن"

پير گفتا: "وووالله که مـمــعلوم است اين كه كه زادم من بيچاره زمادر اَلكــــــن

هههفتاد و ههشتاد و سه سال است فـزون گگگنگ و لالالالـــــم بخخلاّق ز مـن"

طفل گفتا: "خخدا را صصصد بار ششکـر که برستم به جهان از ممـــلال و ممــحن

مـمـن هم گـگـگـنگم مـمـمـثل توتوتو تـوتـوهم گگگنـگي مـمـمـثل مـمـمن".

مرحوم ذبيح الله صفا در گنجينه سخن (ج1، صص149-150) در باره­ی پريشان می­نويسد: . دکتر توفيق هـ. سبحانی در تاريخ ادبيّات4 (ص42) می­نويسد: ! نسخه­اي از پريشان نامه ­ي قاآنيدر اين به شماره­ي موجود است. گفتنی است که پريشان نامه در ضمن ديوان قاآني در سال 1270هـ به صورتِ سنگی به چاپ رسيده است.

  • تاريخ مشروطيّت ايران (فارسي)

از: ناشناخته

گفتگويي انتقادی است بين شخصی با نامِ شماژه فر، ديوانه­اي اروپايي و فردی ديگری با نامِ جمجائيل، ديوانه­اي ايراني، پيرامون مشروطيّت و رويدادهايي كه در ايران براي تحقّق آن پيش آمده، كه به روش سؤال و جواب و در قالبي طنزآميز بين دو شخص ياد شده انجام گرفته است. نسخه­اي دستنويس از اين اثر كه جلد دوم آن به شمار مي­آيد و در 28 جمادي الثاني سال 1327هـ به پايان رسيده است، در اين كتابخانه­ي به شماره­ي نگهداري مي­گردد.

  • تحفة العراقين (فارسي)

از: فتحعلي خان صباي كاشاني مشهور به ملك الشعرا (درگذشته سال 1238هـ)

اثری منظوم در هجو رحيم نامی است که نسخه­ای از آن در ضمن جُنگی نفيس در اين کتابخانه به شماره­ی (ص102) آمده است.

  • ترجمه­ي زَهر الربيع (فارسي)

از: سيّد نورالدين محمّد بن نعمت­الله صغير جزايري موسوي شوشتري (درگذشته حدود سال 1247هـ)

ترجمه­ي روان و نيكويي از زهرالربيع اثر سيّد نعمت­الله بن عبدالله شوشتري جزايري (درگذشته سال 1112هـ) است كه توسّط يكي از نوادگان نگارنده و معاصر فتحعلي شاه، به نام محمّدصالح خان مشهور به آقاجان خان مكري، بيگلربيگي خوزستان به فارسي در سال 1231هـ . برگردانده شده است. اين اثر نخستين بار در سال 1302هـ سپس به صورت سربي در سال 1327هـ به چاپ رسيده و نيز در سال 1363ش از سوي انتشارات اسلاميّه در تهران به چاپ رسيده است. نسخه‏ای دستنويس از جلد نخست اين اثر در اين كتابخانه به شماره­ي موجود است.

  • ترجيع بند در هجوهماي شيرازي و ديگران (فارسي)

از: ميرزا عبدالله خلج متخلّص به غيرت (سده­ي 13هـ)

نسخه‏ای دستنويس از اين اثر در اين كتابخانهبه شماره­ي [4] موجود است.

  • تضمين دوازده بند محتشم = اشعاري در هجو ميرزا نجف خان صدر = خمس نبود (فارسي)

از: سيّدعبدالعلی قمی اصفهانی مشهور به مير نجات (اوايل سده­ی12هـ)

ناظم در اين منظومه­ي زيبا ابيات و بندهاي مشهور محتشم كاشاني مانند را تحريف و به اصطلاح تضمين كرده و در آن­ها ميرزا نجف خان صدر را هجو كرده است. ممکن است وی همان بوده باشد که نسخه­ای از ديوانش در کتابخانه­ی دولتی لنينگراد (سنت پترزبورگ) در روسيه به شماره­ی (ميکروفيلم آن در دانشگاه تهران) موجود است. در گنجينه­ی نفائس اين کتابخانه، در ضمن جُنگی، به شماره­ی (ص117) هجو فردی به نام صدر آمده که به نظر می­رسد نسخه­ای از همين اثر بوده باشد. ناگفته نماند که اين هجويه در ضمن جُنگ مرتضی­قلی­خان شاملو (صص310-314) در سال 1382ش از سوی دائرة المعارف بزرگ اسلامی به صورت نسخه­ برگردان (فاکسيميلی) در تهران به چاپ رسيده است.

  • جالب السرور و سالب (رافع) الغرور فى المحاضرات = روضة القراباغي (عربى)

از محيى‏الدين محمود بن محمّد [5] قره‏باغي رومي حنفي (درگذشته سال 942 هـ)

رساله­ي مختصري است در 23 گفتار هنگامي مؤلّف مقيم و مدرّس در ازنيق بوده تأليف كرده است. بنابر آنچه كه مؤلّف در مقدمه آورده، از آن­جا كه كتاب روض الاخبار المنتخب من ربيع الابرار اثر ابن الخطيب محيي­الدين ابواحمد محمّد بن قاسم آماسي (درگذشته سال 940هـ) از نظر ترتيب بندي بسيار پراكنده بود، قره­باغي بر آن شد كه ترتيبي فراخور آن اثر ارائه دهد، لذا شمه­اي از لطايف ادبي، اشعار و هزليّات و حكايات و نوادر و ...را نيز بدان افزوده و ترتيب بندي نمود؛ اين كتاب بعدها به روضة القراباغي نيزشهرت يافت. نسخه­اي از اين اثر در اين كتابخانه به شماره­ي نگهداری می­گردد.

  • جُنگ (فارسی)

از: تاج الدين ميرزا بن کيومرث ميرزا ملقّب به عميدالدوله (درگذشته بعد از سال 1320هـ)

اثری بسيار ارزشمند و نفيس با يادداشت­هايي در وقايع و اخبار لحظه به لحظه از حوادث دوره­ی قاجار، خصوصاً دوره­ی مشروطيّت و دوره­ی مظفرالدين شاه و محمّدعلی شاه قاجار، مانند حمله­ی لياخوف به مجلس و ... است، که در واقع هر صفحه­ی آن سندی ناخوانده و منحصر بفرد از تاريخ اجتماعی و سياسی ايران، خصوصاً تهران، اصفهان و تبريز و ... در دوره­ی قاجار است. لابلای اين اثر مشحون از ابيات نغز از شاعران صاحب نام مانند سنايي، سوزنی و ... و نيز شاعران گمنام و يا معاصر با گردآورنده­ی اين جُنگ است؛ نيز حاوی روايات و اخبار و نوادر تاريخی و سياسی شيرين و گاه هزلی است که برخی عناوين شوخی و هزلی آن چُنين است: ابياتی درباره­ی خوراکيها به طنز از ميرزا تقی متخلّص به سوری (برگ8)، هزلياتی از حکيم سوزنی (برگ20)، ابياتی در خصوص مشروطيبت و هجو قاجار (برگ25)، نقل قول­هايي از اشعار طنزآميز دهخدا در نشريه­ی صوراسرافيل با عنوان "چرند و پرند" (برگ41)، ابياتی هزلی (برگ92ب)، ابياتی هزلی از ميرزا محمّدعلی طهرانی (برگ 90ب) با مطلع:

خواجه عيد است و هيچ می­دانی که من از فاقه ژنده دارم رخت.

بيتی هزلی از مير رضی با مطلع:

يکصد درخت بيد اگر بـ ... اگر کنند رفع حـــرارت جگر من نمی­شود!

نمونه­ای از شبنامه­هايي با عنوان خرنامه که در زمان محمّدعلی شاه قاجار (1324-1327هـ) در تهران پخش می­شده است در (برگ48) تصويری از آن با دست نقاشی شده است! شعار آغازين برگِ اين خرنامه ­ی سياسی ! است و شناسنامه­ی اين خرنامه نيز چنين بوده است: " خرنامه موجود است.

  • حلبة الكميت في الادب و النوادر و الفكاهات = حلية الكميت في الادب و النوادر المتعلّقة بالخمريّات = الحبور و السرور في وصف الخمور = حلبة الكميت في وصف الخمر = حلبة الکميت الکبری (عربي)

از: قاضی شمس الدين محمّد بن حسن بن علي نواجي قاهری مصري شافعي (درگذشته سال 859هـ)

كتابي است در محاضرات و نوادر ادبی که مشتمل بر غرايب در اوصاف شراب، نديم، ساقي، مجلس و آداب آن، اغاني، فواکه سرور، ملاهي، شعبده­ بازي، مطايبات، هجويّات، هزليّات و ... است و در 25 باب در سال 824 هـ تأليف گرديده است. عناوين ابواب چنين است: 1. در نام­های شراب، 2. در وصف شراب و نخستين کسی که آن را درست کرده و موجب ساختن آن، 3. در طبايع و خواصّ آن، 4. در استعمال آن موافق رأی حکما، 5. در آنچه بر استعمال کننده آنست از حقوق منادمه و ادب نديم، 6.در ندمايي که مؤلّف آنها را می­پسندد و مختصری از لطيفه­گويي­های آنها، 7. در احسان به ندما و جائزه­های آنها، 8. در اشعار نيکو و افکار بلند ندما، 9. در آنهائيکه به آشاميأن شراب اصرار دارند، 10. در نثر ونظم­هايي که ادباء در خواستن شراب انشاء کرده­اند، 11. در وصف­هايي که از آن با عبارات فصيح و بليغ و تشبيه­های تازه و خوب گرديده، 12. در وصف ساقی و ادب او، 13. در وصف مجلس بزم و آلات و ادوات آن، 14. در وصف نواها و آلات آن، 15. در وصف شمع و فانوس و اقسام چراغ، 16. در وصف مجلس انس پس از اتمام و ترغيب و انتظام آن و ملحقات به آن، 17. در وصف هر يک از اقسام گلها و رياحين و ميوه­ها، 18. در وصف عمومی از آنها و بحث در اطراف بهار، 19. در وصف جوی­ها و گدالهای آب و چرخ­های چاه و استخرها و فواره­ها، 20. در وصف رود نيل مصر وگردشگاه­های آن به نظم و نثر، 21. در مناظر طبيعی شهرها، 22. در نسيم و لطافت آن، 23. در آواز کبوترها و کبوتران چاپار، 24. در وصف ابر و رعد وبرق و آفتاب و ماه و ستاره ، 25. در اشعار مطوّله در اطراف گلها و بهار و .... . در کشف الظنون آمده که مؤلّف ابتدا می­خواست نام اثر را الحبور و السرور في وصف الخمور نهد، ليکن دوستان را اين نام خوش نيامد و گويند که مؤلّف دچار مرض و محنت گرديده و از اين رو نام آن را حلبة الکميت نهاد! نسخه­اي دستنويس از آن در اين کتابخانه به شماره­ی نگهداری می­گردد. گفتنی است که اين اثر نخستين بار در سال 1276هـ در 340ص در بولاق ـ مصر و سپس در سال 1299هـ از سوي مطبعة الوطن (ظاهراً در مصر) در 385ص و نيز در سال 1938م در 384ص از سوي المكتبة العلائيّة در قاهره به چاپ رسيده است.

  • حمّام جنّيان (فارسي)

از: ملا ابوالفيض اردبيلي

رساله­اي انتقادي و طنزآميز از خرافات و اوضاع وقت ايران است. نسخه­ای دستنويس از آن در اين كتابخانهبه شماره­ي نگهداري مي­گردد.

  • خارستان (فارسي)

از: ميرزا قاسم بن زين­العابدين اديب كرماني (درگذشته سال 1348هـ)

كتابي است اخلاقي ـ فكاهي و طنزانه! که در تقليد و معارضه با گلستان سعدي بر زبان عوام پارچه فروشان (بزّازان) كرمان: ، به فارسي و لهجه­ي كرماني در سال 1300هـ در يک اصل در پند و حکمت و 12 فرع به شرح ذيل نگارش يافته است: فرع اوّل در فايده کسب و هنر, فرع دوم در بخت و نفاق, فرع سوم در بی­اعتباری دنيا, فرع چهارم در ضرر غربت, فرع پنجم در علامت عزتی (دارای سه شاخه), فرع ششم در علامات کله, فرع هفتم در فوائد بی­عاری, فرع هشتم در فوائد نان خويش خوردن و منّت از بدانديش نبردن, فرع نهم در ضرر طمع و گول رندان خوردن, فرع دهم در حسن اتفاق و روزی بدون استحقاق, فرع يازدهم در مقامات دوستی, فرع دوازدهم در عشق. گفته شده که اديب کرمانی اين اثر را در هجو محمّدعلی خان ساخته و دزدان و بی­عاران و بسياری از عادات و اخلاق اجتماعی عصر خويش را به باد انتقاد و سخره گرفته و از آنان نکوهش کرده است. دو نسخه از اين اثر فکاهی در اين كتابخانه­ موجود است که يکی از آن دو به شماره­ي فهرست گرديده است گفتنی است که اين اثر با مقدّمه­ي مجدالاسلام كرماني در سال 1329هـ به چاپ رسيده است.

  • خر نامه (فارسي)

از [6] : عبدالحسين ميرزا بن طهماسب ميرزا قاجار (درگذشته پس از سال 1313هـ)

نسخه­ای دستنويس از اين اثر در اين كتابخانه به شماره‏ي 1/8269> [7] (به خطّ ابوالقاسم بن محمّدتقی آشتيانی، 1313هـ) موجود است. مصحّح گزيده­­ای از اين رساله ـ که بر اساس همين نسخه و با عنوان گزيده رساله خرنامه، دست به انتشار آن در مجموعه­ی ميراث اسلامی ايران (ج6، صص729-738) زده است ـ در مقدّمه­­اش نوشته است: . ناگفته نماند که اين كتاب با عنوان: الحمار يحمل اسفاراً چاپ شده و به محمّدحسن خان اعتماد السلطنه هم نسبت داده شده است.

نمونه­ای از نثر آن چنين است: !

  • خضراء الدمن فى احياء الوطن (فارسي)

از: ناشناخته

در تاريخ و جغرافيا و لغات مخصوص منطقه­ي گرگان كه به روشي ادبي و در قالبي طنزآميز و فكاهي به درخواست دوستي در يك مقدّمه و دو باب و يك خاتمه نگارش يافته است. عناوين رساله چنين است: مقدّمه در اوصاف اين ممالك فسيحة المسالك، باب اول در بيان جغرافي طبيعي و مصنوعي و حدود آن، باب سوم در لغات مختصّه بمملكت محروسه، خاتمه در حقيقت حال اين سرزمين. نسخه­ي پيش­نويس اين اثر (فاقد خاتمه) در اين كتابخانه­به شماره­ي به خطّ مؤلّف، نگهداری می­گردد.

  • دلق محمودی (فارسی)

از: محمود ميرزا بن فتحعلی شاه قاجار (درگذشته سال 1271هـ)

کشکولی متضمّن روايات نغز و گفتگوهای حکيمانه و ظرايف اشعار و طرايف اقوال و حکايات شيرين و پندآموز و گاه هزلی و طنزآميز است که مؤلّف هنگام اقامت در آذربايجان بين سال­های 1257-1267هـ در 12 بيان نگاشته است؛ در اين اثر از اواسط مردم و اراذل و اوباش و ... نيز ياد شده و بابی مخصوص برای آن اختصاص يافته است؛ نسخه­ی دستنويس آن به خطّ مؤلّف در اين کتابخانه به شماره­ی نگهداری می­گردد.

  • ديوان ارده شيره (فارسي)

از: حسين بن حسن بن محمّد رضا قمي مشهور به ارده شيره و متخلّص به مفلس

ارده شيره عنوان مخمّسي است به فارسي كه نظير نان نامه اثر عبيد زاكاني در قالبي طنزآميز سروده شده است. يك نسخه­ي دستنويس از اين اثر در اين كتابخانه­ نگهداري مي­شود. اين اثر پيش­تر در قزوين به صورت سنگي به چاپ رسيده و اخيراً هم بخشي از آن ديوان بر اساس همين نسخه­ي خطّی به كوشش آقاي علي رفيعي تصحيح گرديده است.

  • ديوان فوقي يزدي (فارسي)

از: فوق الدين احمد تفتی يزدي متخلّص به فوقي (درگذشته حدود سال 1050هـ )

ديوان فوقی سرتاسر هزلی است. مرحوم ابن يوسف حدائقی در باره­ی فوقی يزدی و آثارش می­نويسد: ! ناگفته نماند گزارشی از منابع و مصادر ترجمه و احوال فوقی در فهرست مشترک پاکستان (ج9، ص2212) ارائه گرديده است و استاد ايرج افشار هم طیّ مقاله­ای با عنوان " فوقی يزدی را بشناسيد "او را معرّفی نموده است. هزليّات فوقی (مشتمل بر مثنويات، غزليّات، قصائد، ترکيبات، ترجيعات، قطعات و مفردات) با تصحيح و مقدّمه­ی مرتضی مدرّسی گيلانی در سال 1342ش از سوی مؤسّسه مطبوعاتی عطايي به چاپ رسيده است. بايد افزود که از ديوان فوقی نسخی چند در اين کتابخانه موجود است که هنوز فهرست نشده­اند؛ در ضمن جُنگ شماره­ی اين کتابخانه صرفاً بخشی از غزلياتِ هزلیِ فوقیِ يزدی آمده است.

  • ديوان مايل افشار (فارسي)

از: شيخ الشعراء ميرزا حسن افشار قاسملو متخلّص به مايل (نيمه­ي نخست سده­ي 14هـ)

ديوان مايل افشار، شاعر هجوسرای عصرناصری است که در حدود 5000 بيت حاوي قطعات، قصائد، رباعيات، قطعات، مسمّطات، مثنويّات، ترجيعيات، هجويّات و مدايح، اوست كه بيشتر در هجو اشخاص و با الفاظ ركيك و مستهجن سروده شده است! مايل افشار داراي چند اثر مشتمل بر: گلزار در در مراثي شاه شهيد، لاله زار در مدايح ائمه­ي اطهار (ع)، مرغزار در مدايح معاصرين، شوره زار در مدايح وارونه­ي معاصرين! (ديوان اهاجي)، اكليلي، شيرين پلو، شکر پلو و ... است؛ وي مهاجات­هايي با مشتري خراساني دارد كه در المآثر آمده است. در اين کتابخانه دو نسخه­ از ديوان اشعار مايل به شماره­های نگهداري مي­گردد.

  • ذخر السفاهه علي طبّ البلاهه (فارسي و عربي)

از: محمّدهاشم (ابوهاشم) بن مفيد شيرازي انصاري (درگذشته بعد از سال 1281هـ)

گزارش مفصّلی است از خود نگارنده بر ارجوزه­ي هزلي خويش به عربي به نام طبّ البلاهة بر سبيل هزل و شوخي است كه در آن بيشتر به بدگويي از پزشكان و طبيبان پرداخته و در پايان نيز موسيقي و فقه! را به سخريّه گرفته است. اين اثر در سال 1281هـ نگارش يافته است و نخستين بار در مجله­ي ارمغان : س14، ش6، صص 433-440 و س14، ش7، صص 485-488 به چاپ رسيده است.نسخه­اي دستنويس اين اثر در اين كتابخانه به شماره‏ي موجود است و نسخه­ای هم در کتابخانه­ی خصوصی مهندس عبدالرزّاق بغايری بوده است که احتمالاً آن نيز به اين کتابخانه منتقل شده است.

  • رسالة إبليس إلي إخوانه المناحيس (عربی)

از: محسن بن محمّد بيهقی مشهور به حاکم جُشمی (درگذشته سال 494هـ)

کتابی است معروف که در ردّ اهل حديث و اشاعره و کراميّه با طنز و مسخره نگارش يافته است. كمال الدين عبدالرحمن بن محمّد حلّي مشهور به ابن العتائقي (سده­ي 8هـ) مختصری از آن را با عنوانِ الدرّ النفيس من رسالة إبليس تهيّه نموده و با حذفِ بيش­تر عباراتِ طنزآلودِ آن، مطالب کلامی آن را به ترتيب اصل در همان ابواب آورده است. نسخه­ی دستنويسی از آن مختصر در اين كتابخانهبه شماره­ي نگهداری می­گردد.

  • زنبيل باف (فارسي)

از: ناشناخته

منظومه­ايست تقريباً در قالبي فكاهي و طنز آلود شايد در 100 بيت، كه ضمن مجموعه­اي از سده­ي 14هـ در قطع جيبي، مشتمل بر 4 برگ (برگ­ 20 الف ـ 24 ب) نزد آقاي ابوالفضل حافظيان در قم بوده كه بنا به گفته­ی ايشان، در اين اواخر از به اين كتابخانه انتقال يافته است.

  • زَهر الربيع في الطرائف و الملح و المقال البديع = زهر الربيع لما فيه من المقال البديع (عربى)

از: سيّد نعمت‏الله بن عبدالله موسوي جزائري تستري (درگذشته سال 1112 هـ )

کتابی در محاضرات ادبی، حاوی نکات و لطائف و ظرائف طنزآميز و هزلی به نظم و نثر است؛ در سبب تأليف اين كتاب گفته شده چون­كه مرحوم محدّث جزايري به جهت فوت فرزند جوان و محبوب خويش دچار درد و محنت شديد گرديده بود، تصميم گرفت براي دفع غم و همّ اين اثر را تأليف نمايد و لذا مطايبات فراواني در جلد نخست آن آمده، ليكن در شروع جلد دوم آن هموم و غموم او اندكي التيام يافته و لذا مجلّد دوم تقريباً فاقد بخش فكاهيّات و مضحكات است و همين امر هم باعث شده جلد دوم آن از اقبال عمومي كمتري برخوردار باشد و کمتر استنساخ گردد و ميل طبايع مردم بيش­تر به جلد نخست آن بوده است كه دارای مطايبات شيرين و خنده­دار مي­باشد؛ گفتني است نخستين بار در سال 1291هـ با تصحيح ميرزا محمّدباقر در 431ص در بمبئي ـ هند به صورت چاپ سنگی، در سال 1304هـ بخش از آن با تصحيح گروهی و لجنه­ای در استانبول از سوی مطبعة الجوائب در استانبول به صورت سربی؛ در سال­های 1954-1956م در دو جلد با عنايت محمّدکاظم کتبی با مقدمه­ی کاظم مظفّر از سوی المطبعة الحيدريّة در نجف اشرف با عنوان التحفة البهيّة و الطرفة الشهيّة و در سال 1990م از سوي مؤسّسة البلاغ و سال 1994م در بيروت ـ لبنان و همچنين در سال 1380ش/ 1422هـ از سوي انتشارات ذوي القربي در قم به چاپ رسيده است؛ اين اثر، به فارسي هم ترجمه شده است. سيّد ابراهيم نبوی، طنزپرداز معاصر هم اثری با عنوان گزيده­ي زهرالربيع ترتيب داده و در سال 1380ش در 216ص از سوي انتشارات روزنه در تهران به چاپ رسانده است. چند نسخه‏ از جلد نخست زهرالربيع در اين كتابخانه موجود است که برخی هنوز فهرست نشده­اند.

  • سرداريّه (فارسي)

از: ميرزا ابوالحسن (رحيم) بن ابراهيم قلي يغماي جندقي متخلّص به يغما (درگذشته سال 1276هـ)

سروده­هايي با مضامينِ نامناسب و ركيك در قالب­هاي گوناگون در هجو سردار ذوالفقارخان حاكم سمنان است که سرانجام به مدحِ وی خاتمه می­يابد! قضيّه از اين قرار بود كه يغما از هفت سالگي نزد صاحب اقطاع جندق بوده و به تدريج سمت منشي­گري وي را عهده دار شد، در محاربه­اي كه بين او و حكومت مركزي تهران درگرفت، وي منهزم شده و در سال 1216هـ به خراسان گريخت در بين راه يغما اسير سردار ذوالفقارخان شده و مدت 6 سال سمت منشي­گري او را بر عهده گرفت؛ يغما در اواخر به جهت برخي رنجش­ها، هجويّه­اي بر عليه وي ساخت، پيرو آن ذوالفقارخان او را حبس و به تازيانه نواخت و نيز خويشان وي را در جندق مورد آزار و اذيّت قرار داده و اموال او را هم مصادره نمود، وي پس از چند ماه از سمنان به عراق گريخته و تا مرگ وي در آن­جا بود؛ وي از آن تاريخ اسم خويش را كه بود به تغيير داده و تخلّص را هم به بدل نمود؛ گفتني است سرداريّة ضمن كليّات يغماي جندقي (صص 206-219) ابتدا در بمبئی سپس در سال 1283هـ در تهران به دستور اعتضاد السلطنه به چاپ رسيده و ضمناً اين اثر در سال 1339هـ تجديد چاپ شده است. گفتنی است که دو نسخه­ي دستنويس از اين اثر به شماره­هاي در اين کتابخانه موجود است.

  • السروريّة (فارسي)

از: ميرزا سيّد ابوالحسن حسينى اصفهانى مشهور به خوش مزه (سده‏ي 13هـ )

رساله­اي است موجز در برخي لطايف، شوخي­ها، مطايبات و حكايات خنده­دار كه با ذكر حديثي در فضل ادخال سرور و شادماني در قلب شخص مؤمن آغاز مي­گردد. نسخه­ای دستنويس از اين اثر در كتابخانه­ي آيت‏الله العظمی مرعشي نجفی (ره) در قم به شماره­ي [9] موجود است.

  • سفرنامه­ي حجّ = روزنامه­ي سفر حجازيّه (فارسي)

از: ابوسعيد محمّدابراهيم مشتري خراساني مشهور به حسام­الشعراء (درگذشته سال 1305هـ)

سفرنامه­ي حجّ است، خطاب به فرزند ناظم ، كه از راه تهران تا مكّه و از طريق دريا بين شعبان 1297ـ محرم 1298هـ صورت گرفته است، برخي و حتّی بيش­تر فقرات آن خالي از طنز و هجو نيست و بخش­هايي ركيك و هزلي نيز دارد. اين سفرنامه حاوي ابيات منظوم نيز هست كه تا 418 بيت در چند بند بالغ مي­گردد. عنوان بندها عبارتند از: ديدن حاكم بوشهر، نكوهش حاج بابا صاحب، جدال حاجيان با كاپيتان جهاز، رسيدن نوّاب والا حسام السلطنه به جدّه، دستورالعمل حاجّ در راه كعبه، نهي كردن حاجّ از راه دريا، طاعون در نجف، نکوهش و هجو قرنطينه، نكوهش و هجو بغداد، صفت يعقوبيه، نزول شهر وان، منزل قزل رباط، (تا در ورود به طهران)؛ در آخرين بند در باره­ي تغييراتي كه در طول سفر او در آن راه جسته با زباني تأسّف بار و نقدآميز سخن مي­گويد. بخش­هايي از سفرنامه­ي منظوم از سوي خود ناظم (مشتري)، در خاتمه­ي شمس المناقب اثر سروش اصفهاني، در سال 1300هـ به صورت سنگي به چاپ رسيده كه به نظر مي­رسد فاقد نكات هزلي ذكر شده در نسخه­ي مجلس بوده باشد. اين اثر همچنين در ضمن اثر ديگر ناظم با عنوان سفينة الافکار درج شده است.گفتني است نسخه­ي ديگري كه حاوي بخش­هاي نثري سفرنامه نيز هست و نسبت به آن نسخ كامل­تر است، در اين كتابخانه به شماره­ي (شكسته نستعليق به سال 1297هـ در 135 برگ) نگهداري مي­گردد. در اين نسخه ادّعا شده كه خطّ مؤلّف است، ليكن بعيد به نظر مي­رسد، مگر اينكه بگوييم نسخه­ي مبيضّه با مسطره­بندي دقيق بوده باشد! اين اثر با تحقيق آقای مير محمود موسوي (با حذف بخش­هاي ركيك و هزلي!) با استناد به نسخه­ي اين کتابخانه­ از سوي همين كتابخانه­ در سال 1384ش منتشر گرديده است.

  • سفرنامه خواف (فارسي)

از: حاتم بن حسن بن محمّدخان خويي (سده­ی 13هـ .)

سفرنامه­ای است منظوم در هزار بيت که با الفاظی رکيک و سراسر فحش و ناسزا ! به والی خراسان مؤيّدالدوله سروده شده است. گفته شده علی مردان خان نصرت الملک که چندی حاکم خواف بود حکومت آن منطقه معزول گرديد، وی پس از عزل مقداری پول نقد و جنس از اهالی آن سامان طلب داشت، ناظم اين سفرنامه به دستور مؤيّدالدوله والی خراسان به آنجا رفته و طلب­ها را وصل نمود، ولی در مقابل مؤيّدالدوله چيز به وی نداد و مزد زحمات او را نپرداخت، وی اين سفرنامه­ منظوم را سروده و ازو انتقادها نمود و او را به باد سخره گرفت. نسخه­ی دستنويس اين اثر به شماره­ی (به خطّ نسخ محمّدرضا ويشقلی با کتابت 1310هـ .؛ 112برگ) در اين کتابخانه­ نگهداری می­گردد.

  • سفينة القماش و مدينة الرياش (فارسي و عربی)

از: محمّدباقر بن محمّدحسن بيرجندی قائنی (درگذشته سال 1352هـ .)

مجموعه­ای از نوادر، اخبار و طرائف اقوال و احاديث و ... به نظم و نثر است که مؤلّف برای سرگرمی تأليف نموده است. نسخه­ی دستنويسِ اين اثر به خطّ مؤلّف آن، به شماره­ی در اين کتابخانه موجود است.

  • شيخ و شوخ = شوخ و شيخ (فارسي)

از: بهاسكرا چرچ دكنى

مترجم: ناشناخته

اثري است لطيف و انتقادي از روزگار قاجار (دوره­ي ناصري) و بدگوئي از اوضاع آن روز و نيز مناظره­ي مذهبي مسلمان با نصراني در انتقاد و تقبيح تقليد و تبعيّت برخي مسلمانان از آداب و رفتار­ها و عادات نصارا و كفّار كه در قالبي طنزآميز و فكاهي نگارش يافته است، ضمناً در اين اثر از فردی به نام نيز نام برده شده است. دو نسخه­ای دستنويس از آن در اين كتابخانه به شماره‏هاي نگهداری می­گردد. اين اثر نخستين بار در سال 1300هـ و بار ديگر با کوشش احمد مجاهد در سال 1373ش از سوی انتشارات روزنه در تهران به چاپ رسيده است.

  • شيخ و مريد = لطايف و هزليّات = إشارات شريفة و لطائف رموزات لطيفة (فارسي)

از: ناشناخته

مثنوي در حدود 220 بيت است در نكوهش تصوّف و مشايخ صوفيه و اينكه كارهاي آنان با خدعه و نيرنگ و دروغ و دغل توأم است! اين منظومه با مقدمه­اي نثري در قالبي هزلي و طنزآميز سروده شده و در آغاز نسخه به صورت عام از آن با عنوان لطايف و هزليّات ياد شده است؛ ناظم گويد که گرچه ابيات به صورت هزلی است، ولی در واقع اشاره به حقيقت نموده و از مسخره دور است. نسخه­­اي دستنويس از اين اثر انتقادی در اين كتابخانه به شماره­ي نگهداري مي­گردد.

  • فرهنگ لغات نادره (فارسي)

از: ميرزا قاسم بن زين­العابدين اديب كرماني (درگذشته سال 1348هـ)

فرهنگی طنزآميز مشتمل بر شرح و توضيح لغات و اصطلاحات مثنوی­ها و متن­های ادبی خود مؤلّف ( خارستان، نيستان، سفره سبزی و مثنوی عوام ) است که وی آن­ها را به ترتيب الفبايي حروف آغاز کلمه­ها و واژه­ها تنظيم نموده و در ضمن برخی لغات نيز شاهدی از ابيات خويش ­آورده است. اين نسخه­ی دستنويس در اين کتابخانه به شماره­ی نگهداری می­گردد.

  • فسوة الفصيل = الفيه­ي عينكي (عربي)

از: عميدالدين محمّدتقي بن محمّد بن حسين نيّر تبريزي متخلّْص به عميد (درگذشته سال 1312هـ)

منظومه­ايست هزلي و فكاهي و گاه هجوي كه در حدود 1000 بيت سروده شده است؛ بنا به گفته­ي مرحوم تربيت در دانشمندان آذربايجان، نيّر اين منظومه را به همراه و مدد ملاباشي محمود تسوجي (به صورت تساوي هر كدام 500 بيت) ساخته است. نسخه­اي از اين اثر در اين کتابخانه به شماره­ها­ي موجود است. ناگفته نماند که ميرزا محمّدعلی بن ابوالقاسم اردوبادی (درگذشته سال 1333هـ) منظومه در استقبال از الفيه ­ی نير تبريزی سروده است

  • فكاهيات (فارسي)

از: ناشناخته

نسخه­ی دستنويس آن در اين كتابخانه به شماره‏ي موجود است.

  • فكاهيات و مطايبات (فارسي)

از: نظام الدين (مجدالدين) عبيدالله زاكانى قزويني متخلّص به عبيد (درگذشته سال 771 يا 772هـ)

مجموعه­ای پراکنده از هزليات و فکاهيّات منظوم و منثور عبيد زاکانی است که نسخه­ای دستنويس از آن در اين کتابخانه، ذيل شماره­ی آمده است.

1) قانون انسانيت = دين و تمدّن = جامع التکاليف و الفضائل و مانع الاراجيف و الرذائل (فارسی)

از: فخرالمتکلّمين محمّدحسين بن ابراهيم گيلانی نجفی (سده­ی 14هـ .)

رساله­ای در نکوهش مدّعيان تمدّن و اينکه ظواهر نارسای اخلاقی و گرايش ناصحيح به مادّيات و تقليد کورکورانه­ی اروپائيان نمی­تواند تمدّن باشد. اين اثر با قلمی نسبتاً طنزآميز و در تاريخ 21 شعبان 1344هـ . در ساری بدان شروع شده و دارای هشت باب به ترتيب ذيل است: باب اول در تمدّن اهل علم و کمال و اسلام؛ باب دوم در تمدّن ارباب، دولت و سلطنت؛ باب سوم در تمدّن تجّار و جمله اصناف؛ باب چهارم در تمدّن مصاحبان؛ باب پنجم در تمدّن اقسام مردمان؛ باب ششم در تمدّن اهل عيش و طرب؛ باب هفتم در تمدّن نيکان يا بدان؛ باب هشتم در تمدّن در امورات. نسخه­ی خطّّ مؤلّف آن به شماره­ی (22برگ) در اين کتابخانه نگهداری می­گردد.

2) قصائد در هجو شفيعا (فارسي)

از: ناشناخته

قصيده­هايي است که در هجو شفيعای لاری متخلّص به اثر مشهور به شفيعای اعمی (سده­ی 13هـ) سروده شده است. نسخه­ی دستنويس آن قصائد در اين كتابخانه، ضمن مجموعه‏ي شماره‏ي نگهداری می­گردد.

3) قصيده­اي هزلي (فارسي)

از: ناشناخته

قصيده­اي است در 14 بيت به صورت ملمّع كه در قالبي طنزآميز و مضحك (شايد از سوی مهری عرب عاملی) سروده شده است. اين قصيده در ضمن جُنگي به شماره­ي (برگ 11 الف) از قرن دهم هـ در اين كتابخانه­ي نگهداري مي­گردد. بخش­هايي از آن قصيده عبارت است از:

فغانا مـــــن جفائي الروزگار و مـــــن جور السپهر الزوركار

و فرياداً مـــن الدهر الستمگر و دست الحادثـــــات البيشمار

أخند مـــــــرّة و أنال أخري لاندوهٍ احـــاطه بروزگاري .....

أ بين المـــــــردم الدانايه فيها گرفتارند بانـــــــدوه خواري

كم خــــــــرٍ جهولٍ چارپاي عــزيزٌ خــرّمٌ بالكامكـــاري

و كم مــــــردٍ عزيزٍ پاك نفس لمـــــرغٍ بين خاك الرهگذاري

و كم مــــــن قرطبانٍ يالحيفٍ يخوب علـــــي فراشٍ زرنگار

و كم مــــــن مردمٍ داناء اهل يريـــــــــو پيادةً بالاضطرار

و كــــلّ دراز گوش ماده گاو سوار فــــــوق اسبٍ راهواري

و كم مـن برخود انداز ذو ذوق طلا دوزٍ لــه بند الازاري ......

  • قصيده‏ي هجويّه (فارسي)

از: محمّدقلي سليم

نسخه­اي دستنويس از اين هجويّه در اين كتابخانه ضمن مجموعه­ي شماره­ي آمده است.

  • قطعه­ا­ي در هجو (فارسي)

از: ميرزا شکرالله تفرشی

اين اثرِ دستنويس ضمن جُنگی نفيس در اين کتابخانه به شماره­ی (ص102) آمده است.

  • قطعه­ي زشت و زيبا (فارسي)

از: ناشناخته

زشت و زيبا، صنعتي ادبي است كه مصرع نخست آن دلالت بر هجو و ذمّ، ليكن با آوردن مصرع دوم توهّم شنونده برطرف مي­گردد و مصرع دوم بيش­تر دلالت بر مدح و تمجيد است:

بيا كـه ميكنمت اي نگار حور جمال! نثار جـــــان نبود لايقت اگر زر و مال!

اين قطعه­ي نغز و بسيار نفيس كه در مجموعه­اي دستنويس به خطّ سيّد الحكماء لاريجاني نگارش يافته و به شماره­ي در كتابخانه­ي آيت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) در قم نگهداري مي­گردد.

  • كدوی مطبخ قلندري (فارسي)

از: ميرزا ابراهيم ادهم قريشي عزلتي خلخالي متخلّص به واعظ (سده­ی 11هـ)

گفتاريست عرفاني و اخلاقي کشکول­وار، با داستان­هاي شيرين، مطايبه­­آميز و فكاهي که در سی فصل نگارش يافته است. نسخه­اي دستنويس از اين اثر در اين كتابخانه به شماره­ی نگهداری می­گردد. گفتني است كه اين اثر در سال 1370ش به کوشش احمد مجاهد از سوي انتشارات سروش در تهران به چاپ رسيده است.

  • الكشكول (عربي)

از: ميرزا احمد بن علی اکبر فاضل مراغی (درگذشته سال 1310هـ .)

اين کشکول به تقليد از کتاب المستظرف ابشيهی در علوم مختلف مشتمل بر ظرائف اقوال و طرائف اشعار و نوادر ادبی وتاريخی به نظم و نثر است. نسخه­ای دستنويس از اين اثر در اين کتابخانه به شماره­ی نگهداری می­گردد.

  • كلثوم ‏ننه = عقائد النساء = عقائد النسوان = علماء خمسه (فارسي)

از: آقاجمال‏الدين بن آقا حسين، خوانساري اصفهانى (درگذشته به سال 1125هـ)

گفتاريست انتقادي در قالب طنز [10] بر اساس فتاواي فقيهان (پنج تن موهوم) به نام­های بي­بي شاه زينب و كلثوم ننه و خاله جان آقا و باجي ياسمن و دده بزم آرا، در يك مقدّمه و نوزده باب و يك خاتمه: باب اول ـ در بيان غسل و وضوء و تيمّم...، باب پنجم ـ افعال و اعمال شب زفاف...، باب دهم ـ معاشرت زنان با شوهران...، باب پانزدهم ـ آمدن مهمان بخانه و بيرون رفتن...، باب نوزدهم ـ در چيزهايي كه خواهر خوانده­ها بيكديگر ميفرستند... . گويا مؤلّف با تأليف اين اثر می­خواهد زشتی اين پندارها را که به دين چسبيده، آشکار سازد مانند روزه­ی مرتضی علی و افطار با پول يا غذای گدايي، روزه­ی بی­بی نور و بی­بی حور و سقوط وظيفه­ی نماز در روزی که به وعظ و يا روضه­خوانی جناب امام حسين عليه السلام رفته باشند و يا جامه­ی نو پوشيده باشد و ترسد که در حال رکوع و سجود ضايع گردد و ... . مؤلّف در ديباچه­، از علماء خمسه فوق ياد کرده و می­نويسد: . از مرحوم سعيد نفيسی نقل گرديده که: . اين اثر نخستين بار در سال 1262هـ به صورت سنگي بی­ناشر در تهران (خطّ آقاجانی بن ميرزا محمّد آشتيانی) به انضمام ترّل و مناجات خواجه عبدالله انصاری؛ و بار ديگر به صورت سربی مصوّر از سوي انتشارات علمي در تهران در 16 باب و يك خاتمه، و نيز در سال 1382ش، به همّت همشهری عزيز و صديق گرانمايه، جناب حاج سيّد حسين جعفري زنجاني ـ با تلخيص ـ از سوي انتشارات آل عباء (ع) در قم به چاپ رسيده است. گفتنی است اين اثر همچنين به مناسبت کنگره­ی بزرگداشت آقا حسين و آقا جمال خوانساری از سوی آقای علی اکبر زمانی نژاد تصحيح گرديده، ليکن بنا به عللی تاکنون به چاپ نرسيده است. نسخه­اي دستنويس از آن به شماره­ي در اين کتابخانه موجود است. ناگفته نماند که اين اثر به زبان ترکی آذری هم ترجمه شده که در سال 1327ش در 121ص (بدون ناشر و محلّ و نشر) منتشر شده است؛ همچنين توسّط جيمز اتکينسُن (درگذشته سال1852م) با عنوان: Kulsum Nani, customs and manners the women of persian, and Their Superstitions به زبان انگليسی ترجمه شده و در سال1832م در لندن منتشر گرديده است. اين اثر همچنين از سوی فردی به نام ميرزا محمود در زمان فتحعلی شاه به نظم درآمده است؛ نسخه­ی آن در کتابخانه­ی بايريش مونيخ ـ آلمان قرار دارد و تصويری هم از آن نزد نگارنده موجود است. جالب است بدانيم عناوين مشابهی هم در سال­های گذشته در داخل و خارج کشور منتشر شده که برخی عبارتند از: كلثوم ننه از بيژن اسدي پور، در سال 1382ش از سوي انتشارات مرواريد در تهران؛ نوستر آداموس به روايت كلثوم ننه! از محمّد قاسم زاده، در سال 1380ش از سوي انتشارات كاروان در تهران؛ كلثوم ننه = Kolthum Nanae باترجمه­ی انگليسی از بهرام چوبينه از سوی انتشارات مرد امروز, بی­تاريخ در شهر دوسلدروف ـ آلمان منتشر شده است؛ در اين اثر، شخصيّت از ديدگاه دينی، در قالبی طنزآميز و مضحک مورد بررسی انتقادی قرار گرفته است! اين اثر همچنين به زبان­های فارسی, آلمانی, انگليسی و فرانسه نيز ترجمه و چاپ شده است.

  • كليّات عبيد زاكانى (فارسي)

از: نظام الدين (مجدالدين) عبيدالله زاكانى قزويني متخلّص به عبيد (درگذشته سال 771 يا 772هـ)

كليّات عبيد زاكاني علاوه بر قصائد، غزليّات، ترکيب بند، رباعيّات، مثنويّات و ترجيع بند همچنين مشتمل بر رساله­هاي متعدّدي است، از جمله: اخلاق الاشراف، ديوان عبيد زاكاني، دلگشا، صدپند، تعريفات = ده فصل، ريش­نامه، عشاق­نامه، فال­نامه، موش و گربه، هجويّات، نوادرالامثال و ...؛ مرحوم ذبيح الله صفا در گنجينه سخن (ج1، ص149) در باره­ی هزليّات عبيد زاکانی می­نويسد: . به حقيقت همه­ی داستان­های منثور و منظوم عبيد خواندنی و عبرت آميز است؛ سبکِ نثری برخی حکايات عبيد به عنوان نمونه چنين است: ؛ ؛

ارسال نظر

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار