گوناگون

همه آنچه بايد درباره قندوشکر، فوايد و مضرات و جانشينانش بدانيد

پارسینه: همه ما بارها درباره زيان‌هاي مصرف نمک شنيده‌ايم و براي درامان ماندن از اين زيان‌ها، سعي مي‌کنيم مصرف نمک را در برنامه و رژيم‌غذايي‌مان کاهش دهيم...

همه ما بارها درباره زيان‌هاي مصرف نمک شنيده‌ايم و براي درامان ماندن از اين زيان‌ها، سعي مي‌کنيم مصرف نمک را در برنامه و رژيم‌غذايي‌مان کاهش دهيم...

اما هنوز متاسفانه خيلي از ايراني‌ها درباره خطرهاي مصرف بيش از حد قند و شکر، آگاهي کافي ندارند و نمي‌دانند گنجاندن بيش از حد قند و شکر و خوراکي‌هاي حاوي آنها در برنامه غذايي‌شان چه مشکلاتي مي‌تواند برايشان داشته باشد.

حد مجاز مصرف قند و شکر در طول روز چقدر است؟

در تمام راهنماهاي خوراکي تاکيد مي‌شود قندهاي ساده و پيچيده از جمله قند، شکر، مربا، عسل،‌ خرما، سيب، کشمش،‌ توت و تمام خوراکي‌هايي که طعم شيريني در دهان ايجاد مي‌کنند، مي‌توانند حدود 7 درصد کالري روزانه افراد سالم را تامين کنند. حالا اگر بخواهيم ميزان مصرف قندهاي مختلف را خيلي دست بالا در رژيم‌غذايي افراد سالم محاسبه کنيم، مي‌توانيم تا حداکثر 10 درصد ميزان کالري دريافتي روزانه آنها را به خوردن خوراکي‌هاي شيرين اختصاص دهيم. پس اگر روزانه 2 هزار کيلوکالري انرژي نياز داشته باشيد، حداكثر مي‌توانيد 200 کيلوکالري از آن را با مصرف قندهاي مختلف از جمله قند و شکر به دست آوريد. اين 200 کيلوکالري، چيزي حدود 50 گرم قند و شکر مي‌شود. که البته اگر بخواهيد حد ايده‌آل مصرف قندها که همان 7 درصد است، رعايت کنيد، بايد به مصرف حدود 35 گرم هم قانع باشيد.

آيا قند و شکر بايد از رژيم‌غذايي‌مان حذف شوند؟

يک فرد سالم که کالري روزانه خود را به اندازه نيازش دريافت مي‌کند (ميزان نياز به کالري روزانه براساس سن، قد، جنس و استخوان‌بندي بدن محاسبه مي‌شود)، مي‌تواند حدود 10-7 درصد از اين نياز روزانه را از قندهاي ساده مثل قند و شکر يا شيريني‌هاي ساده‌اي مانند خرما،‌ انجير، کشمش،‌ توت، عسل يا مربا دريافت کند.

علم تغذيه، ‌علم تناسب، تعادل و تنوع است. به همين‌‌ دليل به افراد سالم توصيه نمي‌شود قند و شکر يا خوراکي‌هاي شيرين را کامل از برنامه‌ غذايي‌شان حذف کنند بلکه به آنها پيشنهاد مي‌شود در مصرف اين خوراکي‌ها هم مانند همه خوراکي‌هاي ديگر، حد اعتدال را رعايت كنند. از سوي ديگر، اگر فردي يک خوراکي خاص را از برنامه غذايي‌اش حذف کند يا از خوردن آن منع شود، پس از گذشت مدت زمان کوتاهي حرص و ولع او به خوردن آن خوراكي بيشتر مي‌شود.

از آنجا که راهنماهاي خوراکي، جايي را براي دريافت قندها در نظر گرفته‌اند، لزومي به حذف کامل قند و شکر يا خوراکي‌هاي شيرين از برنامه غذايي نيست و فقط تعادل در مصرف آنها توصيه مي‌شود. بد نيست اين را هم بدانيد که در خيلي از شرايط، مصرف قند و شکر و قندهاي ساده براي بدن ضروري است. مثلا افرادي که منظم و روزانه ورزش مي‌کنند، ‌براي اينکه بتوانند در فاصله کوتاهي بعد از ورزش، ذخاير گليکوژن خود را دوباره تکميل کنند، به مصرف قندهاي ساده نياز دارند. ضمن اينکه مصرف متعادل قند و شکر در افراد سالم مي‌تواند به حفظ قدرت تمرکز، هوشياري و پيشگيري از برخي افسردگي‌ها کمک کند.

همه افراد بايد در مصرف قندها محتاط باشند؟

معمولا بيشتر افراد جامعه مي‌دانند که افراد مبتلا به فشارخون بالا بايد با احتياط زيادي سراغ نمک و خوراکي‌هاي نمک‌دار بروند. خيلي‌ها هم مي‌دانند که ديابتي‌ها بايد در مصرف قندهاي مختلف از جمله قند و شکر محتاط باشند. در حالي که استفاده فراوان از شکر مي‌تواند باعث بالا رفتن ميزان کالري دريافتي بدن هم شود.

اين کالري ناشي از مصرف قند و شکر، در مرحله اول به‌صورت گليکوژن در ماهيچه‌ها ذخيره مي‌شود. از آنجا که ذخاير گليکوژن در ماهيچه‌ها بسيار محدود است و خيلي هم زود تکميل مي‌شود، مازاد آن به‌سرعت در کبد به چربي تبديل خواهدشد. اين چربي مي‌تواند با رسوب در عروق بدن، باعث آترواسکلروز يا سخت شدن عروق و در نهايت هم پرفشاري خون شود بنابراين زياده‌روي در مصرف شکر هم مانند مصرف بيش از اندازه نمک، مي‌تواند باعث پرفشاري خون شود. مصرف بيش از حد قند و شکر باعث ابتلا به فشارخون بالا، اضافه وزن، چاقي، بيماري‌هاي متابوليک، بيماري‌هاي قلبي و ديابت مي‌شود.

به همين دليل زياده‌روي در مصرف اين خوراكي‌ها به هيچ‌کدام از افراد سالم هم توصيه نمي‌شود، چه برسد به آنهايي که به بيماري‌هاي زمينه‌اي مانند ديابت، فشارخون بالا و بيماري‌هاي قلبي مبتلا هستند.

آيا تفاوتي بين قند و شکر وجود دارد؟

خيلي از افراد گمان مي‌کنند قند و شکر، 2 محصول کاملا متفاوت هستند؛ در صورتي که اصلا اينطور نيست. در خيلي از کشورها، به‌خصوص کشورهاي غربي، به‌هيچ‌وجه محصولي مانند قند، که ما ايراني‌ها علاقه زيادي به مصرف آن داريم، وجود ندارد و بيشتر آنها فقط از شکر استفاده مي‌کنند. ترکيب و فرمول قند و شکر کاملا شبيه به هم است. قند و شکر در علم بيوشيمي به‌نام «ساکاروز» شناخته مي‌شوند که اين ساکاروز از يک مولکول گلوکز و يک مولکول فروکتوز، تشکيل شده است. قند که به‌شکل‌هاي حبه‌اي يا کله‌ قند در صنايع غذايي توليد و به بازار مصرف عرضه مي‌شود، کريستال‌هاي شکر يا همان ساکاروز فشرده ‌شده است که از نظر مولکولي و شيميايي، هيچ فرقي با شکر ندارد.

همه‌جاي دنيا مثل ما ايراني‌ها، قند و شکر مصرف مي‌کنند؟

اگر بخواهيم واقع‌بين باشيم و چشممان را روي حقيقت‌ها نبنديم، حتما مي‌دانيم که سرانه مصرف قند و شکر در ايران بالاست، اما آيا همه جاي دنيا اين ‌همه قند و شکر مصرف مي‌شود يا توانسته‌اند سرانه مصرف اين خوراکي‌ها را متعادل و متناسب کنند؟ تا چند سال پيش، مصرف قند و شکر به شکل‌هاي مختلف در کشورهاي غربي هم بسيار رايج بود ولي مسوولان آنها توانسته‌اند با الگوهاي تغذيه‌اي، اطلاع‌رساني‌هاي کافي و آموزش‌هاي لازم، مردم را به اصلاح شيوه زندگي و انتخاب خوراکي‌هاي متناسب و متعادل‌تر تشويق كنند، اما متاسفانه با بهبود شرايط اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در کشور ما، سرانه مصرف قند و شکر هم افزايش يافته است. يک مثال ساده و واضح اينکه اين روزها، خيلي از بچه‌ها و جوان‌ترها ترجيح مي‌دهند به‌جاي صرف صبحانه‌اي کامل و سالم، يک کيک، کلوچه يا شيريني با شير کاکائو بخورند و همين يعني افزايش سرانه مصرف قند و شکر در کشور. اگر براي اصلاح الگوهاي غذايي مردم ايران آموزش‌هاي لازم داده نشود، شايد در آينده‌اي نه‌چندان دور، معضلات ناشي از زياده‌روي در مصرف قند و شکر، گريبانگير بيشتر افراد جامعه شود. براساس اعلام آخرين نتايج مطالعه‌اي که انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي کشور هر 10 سال يکبار انجام مي‌دهد، معلوم شده سرانه مصرف قند و شکر تقريبا در تمام استان‌هاي کشور بالاست که اين مساله به افزايش رقم سرانه مصرف کل کشور کمک مي‌کند. بد نيست بدانيد بيشترين ميزان مصرف قند و شکر کشور به استان يزد و کمترين حد آن هم به استان سيستان و بلوچستان که جزو استان‌هاي محروم ما محسوب مي‌شود، اختصاص دارد.

آيا واقعا بدن بعضي‌ها شيريني بيشتري مي‌طلبد؟

حتما شما هم تا به حال ديده‌ايد افرادي را که ادعا مي‌کنند دوست دارند قند و شکر يا شيريني کمتري در طول روز بخورند اما بدنشان طلب شيريني مي‌کند و ناخواسته‌ به مصرف شيريني‌ها گرايش دارند. واقعيت اين است که تمام حواس انسان خاصيت سازشي دارند؛ يعني اگر فردي در طول مدت زمان خاصي مثل يک ماه، روزانه مقدار مشخصي نمک، ادويه يا شکر به غذاي خود اضافه کند، بعد از گذشت اين يک ماه، حساسيت سلول‌هاي چشايي زبانش کاهش مي‌يابد بنابراين مجبور مي‌شود براي تحريک اين سلول‌هاي چشايي از مقدار بيشتري نمک، ادويه يا شکر استفاده کند و پس از مدتي تصور مي‌كند بدنش شکر يا شيريني بيشتري مي‌طلبد.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذيه و رژيم‌درماني، چاي خود را با چه چيزي مي‌خورد؟

در مورد برخي از رفتارهاي زندگي شخصي‌ام، فرد سنتي‌اي هستم. مثلا چاي را ‌همراه قند مي‌خورم. همان‌طور که گفتم، اگر تعادل رعايت شود، حذف کامل اين خوراکي‌هاي شيرين از برنامه غذايي لازم نيست. البته در صورتي مصرف قند با چاي توصيه مي‌شود که حبه‌هاي کوچکي از قند را با چاي بخوريد. مثلا بهتر است يک فنجان چاي با کمتر از 3 گرم قند نوشيده شود. متاسفانه برخي افراد، قند را حذف و به‌جاي آن يک مشت کشمش يا توت مي‌خورند اما با اين کار، درنهايت قند بيشتري به بدنشان مي‌رسانند.

جانشينان شکر

زايليتول : اگر اين اسم برايتان آشناست به اين دليل است که يکي از مواد تشکيل‌دهنده آدامس‌هاست. زايليتول برخلاف ديگر شيرين‌کننده‌ها مثل شکر که 6 کربنه هستند، نيست. درواقع يک ترکيب‌ قندي 5 کربنه است که به طور آزاد در بخشي از محصولات غذايي و ميوه‌ها وجود دارد. مزيت آن هم اين است که هيچ‌ اثري روي انسولين خون ندارد. ميزان کالري اين شيرين‌کننده طبيعي 40 برابر کمتر از قند است.

شيره نارگيل : اين شيرين‌کننده هم نمايه‌گلايسمي بسيار پاييني دارد. همان‌طور که از نامش پيداست از ميوه نارگيل گرفته مي‌شود. طعم آن به شکر قهوه‌اي نزديک است اما کمي شيرين‌تر. شما مي‌توانيد به راحتي از شيره نارگيل براي شيرين کردن نوشيدني‌هايتان استفاده کنيد. مي‌گويند مصرف روزانه آن در درمان استرس‌ها و همچنين خستگي‌هاي مفرط مفيد است.

استويا يا شيرين‌برگ : يک گياه بومي منطقه جنوب آمريکاست. اين گياه 300 برابر از شکر شيرين‌تر است و به عنوان يک شيرين‌کننده طبيعي در آمريکاي جنوبي و ژاپن استفاده مي‌شود. اين شيرين‌کننده طبيعي در ژاپن در ساخت نوشابه‌هاي رژيمي استفاده مي‌شود. اين شيرين‌کننده طبيعي در آمريکا هم در رده‌بندي‌ها، دومين شيرين‌‌کننده است و خصوصا در محصولات رژيمي و حتي برخي داروها از آن استفاده مي‌شود. به اين دليل که اين گياه کالري ندارد و گلايسمي را تحت‌‌تاثير قرار نمي‌دهد پس براي ديابتي‌ها هم گزينه مناسبي است. اين گياه براي کساني که امکان کاشت داشته باشند به راحتي قابل رشد در خانه‌هاست در غير اين صورت نوع آماده آن را مي‌توان خريداري کرد که به صورت قند حبه و شکر استويا و... در بازار موجود است.

عسل: اين شيرين‌کننده که حتي از شکر هم شيرين‌تر است سرشار از ويتامين‌هاست و محصولي آنتي‌باکتريال محسوب مي‌شود. از شکر کالري بيشتري ندارد اما نبايد اين مساله گولتان بزند و حجم زيادي از آن را بخوريد. شما مي‌توانيد آن را به چايتان اضافه کنيد البته فراموش نکنيد چاي خيلي داغ نباشد چون ترکيب عسل و چاي داغ، سرطان‌زاست. بديهي است اين جايگزين مناسب مي‌تواند شيرين‌کننده بيسکويت و انواع کيک‌ها هم باشد.

شکر قهوه‌اي : بزرگ‌ترين ويژگي آن فرآوري کاملا طبيعي از نيشکر بدون افزودن هيچ ماده شيميايي است. اين شکرها براي افرادي که بيماري‌هاي قلبي و ديابت دارند به دليل وجود آنتي‌اکسيدان‌ آنها توصيه مي‌شود.

شيره افرا

اين شيره بومي مناطق سرد کانادا و البته مهاجرت کرده به سمت آمريکاست. مزه شيره افرا بسيار شبيه عسل است و به عنوان يکي از جايگزين‌هاي شکر در اين مناطق مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نحوه جمع‌آوري اين شيره اما کمي سخت است و قسمت غليظ کردن آن که مهم‌ترين بخش هم هست زمان‌بر است اما مي‌توانيد شيره‌هاي افراي بسته‌بندي شده که اين مراحل سخت را گذرانده‌اند به راحتي از فروشگاه‌ها تهيه کنيد.

عصاره مالت جو

اين عصاره از جوانه‌هاي جو به دست مي‌آيد و درواقع يک نوع فيبر محلول است. از نوع پودري آن در تهيه انواع کيک‌ها استفاده مي‌شود اما به شيريني شکر نيست. درنتيجه مي‌توانيد همراه چاي يا قهوه‌تان از آن استفاده کنيد.

منبع: هفته نامه زندگی مثبت

ارسال نظر

  • يكي

    وقتي گر سنه اى ومنابع غنى از ويتامين وپروتيين ولبنيات به خاطر گراني. از سبد مصرفتان حذف شده باشد،مجبوريد باخوردن يك چيز شيرين سيرى كاذب ايجاد كنيد . بااين كه فرزندان من در سن رشدند ولي حتي هفته اي يك بار هم نمى توانم براى انها شير يا ماست تهيه كنم.

  • دوتا

    این دوست عزیز راست مرگه به خدا

  • دکتر هستی

    شکر قهوه ای گزینه ی بسیار خوبی می باشد. من شکر قهوه ای لیولاو را از فروشگاه هایپرمارکت خریداری کردم قیمت و بسته بندی مناسبی داشت

  • امیر مهدیزاده

    سلام، دست شما درد نکند. ولی باید عرض کنم که شکر بیش از ۱۴۳ بیماری را باعث میگردد. لیست آنها موجود است. خوشبختانه جدیداً جایگزین اصلح آن به بازار عرضه شده: قطره استویران= عصاره گیاهی استویا ، مزه شبیه شکر، بدون کالری مورد استفاده در تمام مواد غذایی حتی برای عزیزان دیابتی نوع یک. با ده سال تجربه و تحقیق در مورد شیرین کننده ها ، آماده ارائه اطلاعات بیشتر هستم: a_h_saraj@yahoo.com ,و یا تلگرام stevirann@

اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    اخبار از پلیکان

    نمای روز

    اخبار از پلیکان

    داغ

    حواشی پلاس

    صفحه خبر - وب گردی

    آخرین اخبار