قاچاق میلیاردی یارانه نقدی

از اواخر پاییز سال 89 تا کنون که دولت موظف به پرداخت یارانه 45 هزار و 500 تومانی به ایرانیان متقاضی بوده، هر ماه با کسری بودجه یارانه نقدی مواجه می‌شد که به نوعی این کسری تامین شده است. با وجود این، سخنان مقامات دولت یازدهم حاکی از آن است که تعداد یارانه‌بگیران از جمعیت ایران هم فراتر رفته است. آن‌طور که از محاسبات برگرفته از سخنان محمدباقر نوبخت بر می‌آید در حال حاضر بیش از 76 هزار و 923 نفر بیش از جمعیت ایران، یارانه دریافت می‌کنند.

سخنگوی دولت اخیرا اعلام کرده است: «با این موضوع مواجه شدیم که هر ماه 3 میلیارد و 500 میلیون تومان به تعدادی بیش از جمعیت ایران پرداخت می​شود! همان طور که تعداد دفترچه بیمه​های درمان نیز بیش از تعداد جمعیت ایران است! یعنی به بیش از 76 میلیون نفر جمعیت یارانه داده می​شود.»

این سخن نوبخت در حالی است که با توجه به رقم 3 هزار و 500 میلیارد تومانی که وی به عنوان میزان پرداختی دولت بابت یارانه ماهانه اعلام کرده، می‌توان گفت ماهانه به بیش از 76 میلیون و 900 هزار نفر یارانه 45 هزار و 500 تومانی پرداخت می‌شود.

آخرین آمار مرکز آمار از جمعیت ایران نیز نشان می‌دهد که در روز چهارم آبان ماه سال 1392 جمعیت ایران به 77 میلیون و 8 هزار نفر رسیده است. در واقع پرداخت یارانه دولت به بیش از 76 میلیون و 900 هزار نفر در حال حاضر نزدیک به رقم جمعیت فعلی ایران است اما در زمستان سال 89 که پرداخت یارانه ماهانه 3 هزار و 500 میلیارد تومانی آغاز شده بود جمعیت ایران تنها 75 میلیون و 50 هزار نفر بوده است.

تعداد یارانه‌بگیران واقعی

این جمعیت در سال 90 نیز طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن 75 میلیون 100 هزار نفر بوده است. از سوی دیگر طبق گفته شمس‌الدین حسینی سخنگوی اقتصاد دولت دهم، در سال 1390 ماهانه 3 هزار و 400 میلیارد تومان بابت یارانه 45 هزار و 500 تومانی پرداخت می‌شد. این اعداد ارائه‌شده حسینی نشان می‌دهد که در سال 1390 به 74 میلیون و 700 هزار نفر یارانه داده می‌شد.

در واقع بر اساس این سخن آن زمان در سال 1390 تنها 400 هزار نفر بودند که یارانه دریافت نمی‌کردند اما این در حالی است که در مهرماه سال 1390 وزیر امور اقتصادی و دارایی گفته بود: در مجموع هم‌اکنون در حدود 4 میلیون نفر هستند که یا صلاح ندیدند و یا خود را مستغنی از دریافت یارانه دیده‌اند که برای دریافت یارانه نقدی ثبت نام نکردند که ما هم از آنها تشکر می‌کنیم.

در واقع با وجود انصراف 4 میلیون نفر از دریافت یارانه و با توجه به جمعیت 75 میلیون نفری ایران در سال 1390 طبیعتا باید آن زمان تنها 71 میلیون نفر یارانه دریافت می‌کردند اما دولت دهم به 74 میلیون و 700 هزار نفر یارانه می‌داد. این آمارها نشان می‌دهد که دولت دهم به بیش از 3 میلیون و 700 هزار نفر بیشتر از جمعیت ثبت نام کرده یارانه‌بگیرها یارانه داده است.

4 میلیون نفر ثبت نام نکرده یارانه می‌گیرند!

پرداخت یارانه به حدود 77 هزار نفر بیشتر از جمعیت فعلی ایران در دولت یازدهم و پرداخت یارانه به بیش از 3.7 میلیون نفر (ماهانه 182 میلیارد تومان) بیشتر از متقاضیان ثبت نام شده در دولت دهم نشان می‌دهد افرادی به صورت غیر معمول از یارانه‌ها بهره‌مند می‌شوند. یعنی در طول 33 دوره پرداخت یارانه در مجموع 5.6 هزارمیلیارد تومان به افراد موهوم و مجهول پرداخت شده است.

این در حالی است که برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد پس از فوت هر سرپرست خانوار یارانه آن خانواده قطع می‌شود و پس از انجام امور اداری توسط اعضای دیگر خانواده آن متوفی و تغییر نام سرپرست خانوار، دوباره پرداخت یارانه به آن خانواده‌ها آغاز می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که با فوت افراد و باطل شدن شناسنامه‌های سرپرست خانوار کمتر احتمالی برای ادامه پرداخت یارانه به فوت شده‌ها وجود دارد.

با وجود این، هستند خانواده‌هایی که هنوز شناسنامه‌های افراد متوفی را در اختیار دارند و بعضا ممکن است به هر دلیلی شناسنامه‌های افراد متوفی را باطل نکرده باشند؛ البته این قبیل افراد آن قدر تعدادشان زیاد به نظر نمی‌رسد.

از سوی دیگر با توجه به شماره‌های ملی که افراد برای ثبت نام دریافت یارانه ارائه می‌کنند کمتر احتمالی وجود دارد که افرادی بتوانند با یک شماره ملی چند بار از یارانه 45 هزار و 500 تومانی بهره ببرند. مگر اینکه افرادی چند شماره ملی داشته باشند. با وجود این، باز هم این احتمال کمرنگ است که حدود 4 میلیون نفر از این دست، در دولت دهم ثبت نام نکرده باشند و یارانه دریافت کرده باشند.

تعدد شناسنامه‌های جعلی یا دریافت یارانه نقدی چندباره از سوی یک نفر نیز گزینه‌هایی است که می‌تواند توجیه‌کننده شمار دریافت‌کنندگان بالاتر از حد یارانه نقدی باشد؛ گمانه‌هایی که همواره از سوی دولت دهم رد شده است.

حال این سوال مطرح است که در شرایطی که دولت برای شمارش درست یارانه‌بگیران دچار مشکل است، چگونه مدعی دارا بودن بانک اطلاعاتی کارآمد برای شناسایی دهک‌های پردرآمد است؟