نظر مراجع تقلید درباره خوانندگی زنان

پارسینه : در مورد گوش دادن به صدای خواننده زن برای مردان دو دیدگاه فقهی وجود دارد؛ برخی از مراجع این امر را به خودی خود حرام نمی‌دانند؛ مثلا امام خمینی در پاسخ به سؤالی در زمینه تک خوانی زن به صورت آواز سرود، اینگونه فرموده اند: «مجرد صوت زن نامحرم حرام نیست و استماع صدای زن فی نفسه منعی ندارد، ولی اگر به ملاحظه وضع خاص خواننده در حال خواندن، یا وضع خاص مجلس و محل خوانندگی، یا به ملاحظه مضامین موضوعی که خوانده می‌شود، از مصادیق خوانندگی مطرب لهوی به حساب آید و یا مستلزم مفاسدی باشد، جایز نیست.» (۱)

و یا آیت الله خامنه‌ای معتقدند
اگر صداى زن (چه به صورت تک خوانی و یا همخوانی با زنان و یا با مردان) به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صداى او هم به قصد لذت و ریبه نباشد و مفسده‏اى هم بر آن مترتّب نگردد، اشکال ندارد. اگر مفسده داشته باشد و یا تحریک شهوت بکند، جایز نیست. (۲)

همچنین آیت الله سیستانی نیز در بخشی از پرسش و پاسخ سایت خود آورده اند که:"سؤال: آیا گوش دادن به صداى خوانندگى زن در حالى که محتواى آن اصلا فاسد نیست مثلا اشعار مولوى و یا حافظ ویا ... که کاملا از نظر فساد در امان هستند و فقط خواننده آن زن است چه اشکالى دارد؟ پاسخ: اگر با تلذذ شهوى باشد حرام است و اگر بدون آن و آهنگ همراه آن مناسب مجالس عیاشى و خوشگذرانى باشد باز هم حرام است. ".

اما برخی مراجع مطلقا حتی بدون لذت و مفسده آن را جایز نمی‌دانند؛ مثلا به نظر آیت الله بهجت، گوش دادن به آواز زن خواننده بنابر احتیاط واجب جایز نیست، هرچند قصد ریبه و لذت نباشد. (۴) یا آیت الله فاضل فرموده اند: «گوش فرا دادن به خواننده زن، جایز نیست». (۵)


در هر حال برای زنان طبق نظر همه مراجع اگر صدای خواننده زن بدون مفسده و غنا و شکل لهوی باشد، گوش دادن مانعی ندارد و برای مردان بر فرض مشتمل نبودن صدا بر مفسده و سایر موارد ذکر شده، طبق دیدگاه اول صحیح است.

از سوی دیگر اگر بخواهیم نگاه فقهی به آواز زن بیندازیم باید بگوییم تمامی فق‌ها آواز زن را ـ. اگر غنائی باشد ـ. حرام دانسته اند. البته بعضی از فق‌ها مانند امام خمینی، مقام معظم رهبری، آیت الله گلپایگانی و.. یک مورد را استثناء کرده اند و آن هم آواز زن است در شب عروسی، ـ. نه در مراسم عقد یا مولودی‌ها ـ. آن هم در صورتی که نامحرم صدایش را نشنود؛ و بعضی دیگر از فقهاء مانند آیت الله مکارم، آیت الله سیستانی و... هم گفته اند که حتی در شب عروسی هم برای زنان، آوازه خوانی جایز نیست. (۶) مرحوم آیت الله خویی نیز آوازه خوانی زن را با استفاده اسلام روایت ابی بصیر به سه دسته تقسیم نموده است:
۱. آوازه خوانی در مجالس مختلط.
۲. آوازه خوانی در مجالس عروسی مخصوص زنان.
۳. آوازه خوانی در مجالس زنان در غیر عروسی.
بعد ایشان فتوا دادند که غنا و آوازه خوانی زن فقط در مجالس عروسی زنان مجاز است؛ و قسم اول و سوم حرام می‌باشد. (۷)

***
۱-شرفخانی، خویی، احمد، انسان، غنا، موسیقی، چاپ ۱، قم: انتشارات مشهور، ۱۳۸۰، ص. ۱۰۳.
۲ - آیت ا... خامنه ای، استفتاءات، نشر جامعه مدرسین، سوال ۱۱۴۵.
۳. آیت ا... خامنه ای، استفتاءات، نشر جامعه مدرسین، سوال ۱۱۴۵.
۴. آیت الله بهجت، استفتاءات، نشر شفق، قم ۱۳۷۸ ش، ج. ۴، سؤال ۶۳۵۱ و ۶۳۵۲.
۵. آیت اللّه فاضل، جامع المسائل نشر مهر، قم ۱۳۷۵ ش، ج. ۱، ص. ۴۸۴، م. ۱۷۴۲.
۶ شرفخانی خویی، احمد، انسان، غنا موسیقی، چاپ ۱، قم: انتشارات مشهور، ۱۳۸۰، ص. ۹۳ تا ۱۵۵.
۷ قره العین عابدی، سید محمد غنا در آیینه شفاف اهل‎ بیت، چاپ ۱، قم: انتشارات استاد مطهری، ۱۳۸۲، ترجمه: سید محمد تقی حسینی منش، ص. ۶۰.