پیامبر قبور را زیارت می کردند اما پیروانش قبور را تخریب می کنند

عضو کمیته عالی مدارج حوزه با اشاره به موضوع تخریب بارگاههای ائمه بقیع گفت: پیامبر همواره حکمت زیارت قبور را در روایات گوشزد می فرمود اما پیروانش به تخریب قبور از جمله قبرستان بقیع دست زدند.

حجت الاسلام محمدهادی یوسفی غروی عضو کمیته عالی مدارج حوزه و از صاحبنظران تاریخ اسلام در رابطه با موضوع تخریب بارگاههای ائمه بقیع ، گفت: این مساله که مردم زمینهای اطراف روستاها یا دهکده ها را که قابل استفاده برای کشاورزی نبوده و به علت ارتفاع بالا به آب دسترسی ندارند، غالباً به عنوان قبرستان اموات اختصاص می دهند امری واضح است که در مدینه نیز اینگونه بود یعنی هنگامی که پیامبر(ص) به مدینه هجرت کردند محل کنونی بقیع قبرستان مردم مدینه محسوب می شد که مردم در گذشتگان و مردگان خویش را در آن دفن می کردند.

عضو کمیته عالی مدارج حوزه با اشاره به موضوع تخریب بارگاههای ائمه بقیع گفت: پیامبر همواره حکمت زیارت قبور را در روایات گوشزد می فرمود اما پیروانش به تخریب قبور از جمله قبرستان بقیع دست زدند.

وی افزود: تقریباً تمامی اموات به خاک سپرده شده در قبرستان بقیع در اوایل هجرت پیامبر(ص) به مدینه، مسبوق به شرک بوده و مشرک از دنیا رفته بودند و به همین دلیل پیامبر(ص) از زیارت قبور آنها نهی فرموده بود یعنی مخاطب پیامبر(ص) در این نهی تازه مسلمانان انصار مدینه و معنای نهی ایشان نیز در زیارت قبور اموات مشرک آنها بود. حتی آیه ای در قرآن کریم در این جهت بیان شده است که «مَا کَانَ لِلنَّبِیِّ وَالَّذِینَ آمَنُوا أَن یَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکِینَ» برای کسانی که ایمان اورده اند جایز نیست که برای اموات مشرک خود طلب آمرزش کنند. و در امتداد این آیه از حضرت ابراهیم مثال می زند که وقتی عمویش پس از اتمام حجت بر او حاضر به دست کشیدن از بت پرستی نشد ابراهیم (ع) از وی اعلام برائت و بیزاری کرد و این مساله همان است که در فروع دینی به عنوان ولایت و دوستی برای دوستان خدا و اعلام برائت و بیزاری از دشمنان خدا معرفی می شود که یکی از فرایض و واجبات دینی است.

توصیه پیامبر(ص) مبنی بر زیارت قبور

این محقق و کارشناس تاریخ اسلام یادآور شد: رسول گرامی اسلام به اقتضای این اصل از تازه مسلمانان مدینه خواستند کاری به کار مردگان مشرک پیش از خود نداشته باشند اما مسلمانانی که بعدها پس از اسلام آوردن در بقیع دفن شدند مشمول این فرمایش نمی شوند گویا حضرت به نظرشان رسیده بود که برخی این تفاوت را درک نکرده و نفهمیده اند که آن نهی اولیه پیامبر(ص) به جهت شرک مردگان مدفون در بقیع بود لذا به نظرشان رسید شاید لازم است این تذکر را بیان کنند که این حدیث پیامبر(ص) مبنی بر توصیه به زیارت قبور از طریق شیعه و سنی به خصوص برادران اهل سنت در جوامع حدیثی اولیه خود یعنی صحاح ستّه یا کتابهای صحیح شش گانه کتب حدیث معتبر نزد اهل سنت مخصوصاً صحیح بخاری و مسلم نقل کرده اند که فرمود: من پیش از این شما را از زیارت قبور نهی کرده بودم اکنون به زیارت قبور مردگان بروید که این کار شما را به یاد آخرت می اندازد.

حجت الاسلام یوسفی غروی در تبیین رسالت دین و حکمت نهفته در این بیان پیامبر(ص) تصریح کرد: رسالت دین آن نیست که مردم را به سوی دنیا راهنمایی کند چرا که مردم به طور طبیعی با عقل خرد و فطرت خود به هر مسلک و آیینی که باشند به دنبال دنیا و نیازهای دنیوی خود خواهند بود اما دین آمده است تا ان سوی دنیا را آباد کند یعنی وجهه و رسالت دین توجه دادن به آخرت است.

بنابراین از هر فرصتی برای این توجه دادن استفاده می کند و لذاست که پیامبر حکمت زیارت قبور را در این روایت گوشزد می فرماید.

نظر اسلام درباره بنای ساختمان در قبور

وی در ادامه خاطرنشان کرد: موضوع زیارت قبور با بنای ساختمان بر قبر امر واحدی نیست اما مربوط به یکدیگر است هر چند در مساله بنا بر قبور، اسلام و سایر ادیان اظهار تمایلی نکرده اند و در زمان پیامبر(ص) هر مسلمانی که از دنیا می رفت یا حتی برای شهدا قبر ساده ای تهیه می شد و نهایتاً پاره سنگی به عنوان علامت و نشانه روی آن قرار می گرفت اما موضوع زیارت قبور مورد عنایت قرار داشت به عنوان مثال پیامبر اعظم (ص) و دخترشان حضرت زهرا (س) برای زیارت قبور شهدای احد به خصوص حضرت حمزه سیدالشهدا (ع) به مزار شهدای احد می رفتند که شخص پیامبر گاهی هر هفته گاه بیش از یکبار در هفته و گاه دو هفته یکبار به زیارت شهدای احد می رفتند و حضرت زهرا (س) حداقل هفته ای یکبار این زیارت را انجام می دادند.

حجت الاسلام یوسفی غروی در رابطه با موضوع توجه به ساختن بنا بر روی مزار افراد گفت: در رابطه با مرقد مطهر شخص رسول خدا (ص) می دانیم که حضرت امیرالمومنین (ع) خاکهای خاصی را که رنگ ان با خاکهای زمین حجره ای که پیامبر در ان دفن شدند کمی متفاوت بوده و رنگ قرمز داشت در مزار حضرت پهن کردند و ارتفاع خاک روی قبر به اندازه 4 انگشت باز و شکل ظاهری آن به صورت چهارگوشه مسطح بوده است و ساختمانی غیر از حجره و اتاقی که مرقد پیامبر در ان قرار داشت، بر آن بنا نشد اما اینکه این مساله به معنای نهی و به خصوص تحریم ساخت بنا در قبور باشد به هیچ وجه و در هیچ آیه و روایتی حتی اشاره ای به آن نشده است.

نخستین بنایی که بر روی قبور بقیع ساخته شد

حجت الاسلام یوسفی غروی یادآور شد: مشکل ما با اهل سنت ان است که انها گاهی مستحبات پیامبر(ص) را در حد واجب تلقی می کنند و این مشکل در بسیاری از مسایل فقهی ما با اهل سنت وجود دارد ازجمله ساختمان روی قبور. ما شیعیان نیز روایات و احادیث را قبول داریم اما ما با توجه به ارشاد ائمه معصومین (ع) آنچه درباره کراهت به ساختمان در روی قبور است را تنها در حد کراهت تلقی می کنیم و اهل سنت چون به دنبال ارشاد و راهنمایی ائمه اهل بیت (ع) نبوده اند لذا برخی ظواهر الفاظ کراهت را با مبالغه، در حد حرمت تلقی کرده اند.

این محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام افزود: موضوع عدم ساختن بنا در قبور در میان اهل تسنن تا اواخر دولت بنی امیه به همین شکل ادامه داشته است یعنی قبور به شکل ساده و بدون ساختمان بود اما در سال 132 هجری که بنی عباس روی کار آمدند تلاش کردند تا نسبت به قبر جدشان عباس بن عبدالمطلب عموی پیامبر که در کنار قبور ائمه بقیع واقع شده عنایت خاصی داشته باشد لذا اولین ساختمانی که روی این قبور ساخته شده به شهادت مروج الذهب مسعودی در نیمه قرن چهارم هجری توسط بنی عباس بوده است.

این استاد و صاحب نظر تاریخ اسلام تاکید کرد: بنی عباس نمی توانستند قبه ای را که بر روی قبر عباس می سازند به گونه ای بسازند که تنها قبر عباس بن عبدالمطلب را در بر بگیرد و قبور فاطمه بنت اسد و امام حسن (ع) و سایر ائمه را در خارج از قبه قرار دهند. چون عرفاً چنین چیزی اقتضا نمی کرد و از سوی شرمشان می شد لذا قبه را به شکلی ساختند که همه قبور را در بربگیرد. بنابراین اولین ساختمان و بنا در این مکان به دستور خلفای عباسی بوده است.

وی افزود: این مسئله یعنی ساخت بنابر قبور ادامه پیدا کرد و هیچ کس از میان علما و فقهای اسلام به خصوص اهل سنت هیچ اعتراضی در این زمینه نکردند و حتی ادعایی در هیچ جا مبنی بر وجود اعتراضات این گونه ذکر نشده است. به عبارت دیگر چهار مذهب رسمی اهل سنت یعنی حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی در آن زمان نیز وجود داشته است اما احدی از پیشوایان آنها حتی کلمه ای نسبت به این مسئله اعتراض نکرده تا زمان امام رضا(ع) مامون بر روی قبر پدرش هارون الرشید قبه و بارگاهی ساخت که باز در هیج جای تاریخ اعتراضی نسبت به این عمل ثبت نشده است.

حجت الاسلام یوسفی غروی اذعان داشت: اتفاقا احمد بن حنبل که از پیشوایان فقهای اهل سنت است نیز در این زمینه اعتراضی نکرده است.

وهابیون که خود را پیرو مذهب حنبلی می دانند پاسخگو باشند که چرا.... این صاحب نظر تاریخ اسلام با اشاره به اینکه وهابیون امروزی مذهب خود را وهابی نمی دانند بلکه خود را پیرو شریعت احمد بن حنبل شمرده و محمد بن عبد الوهاب را مجدد مذهب اصلی خود می دانند گفت: امروز مذهب رسمی دولت صعودی مذهب احمد بن حنبل بوده و تمامی دادگاه های آنها بر اساس مذهب فقهی احمد بن حنبل قضاوت می کنند.

بنابراین باید پاسخگو باشند که وقتی خود آنها نیز اعتراضی از وی در مقابل بنی عباس و مامون برای ساختن بنا بر قبور نقل نکرده اند با وجود اینکه اعتراض وی درباره خلق قرآن را نقل نموده اند بر اساس چه مستنداتی بارگاه های ساخته شده در بقیع را تخریب کرده اند.

تلاش برای تخریب بارگاه پیامبر(ص)وی با بیان اینکه واژه تخریب قبور ائمه بقیع چندان صحیح نیست خاطر نشان کرد: آنچه تخریب شده است قبور نیست بلکه گنبد و بارگاه ساخته شده بر روی قبور و حرم ائمه بقیع و همچنین مزار حمزه سید الشهدا و فاطمه بنت اسد همراه با قبر حضرت ام البنین، ابراهیم پسر پیامبر، اسماعیل فرزند امام صادق، قبر دختران پیامبر و مادر رضایی آن حضرت حلیمه سعدیه نیز تخریب شد.

حجت الاسلام یوسفی غروی افزود: این افراد پیش از مدینه در مکه قبر عبدالمطلب جد پیامبر(ص)، ابوطالب، حضرت خدیجه و زادگاه پیامبر، همچنین بارگاه عبدالله و آمنه پدر و مادر رسول گرامی اسلام را با خاک یکسان کردند. آنها حتی نسبت به تخریب گنبد پیامبر(ص) اقداماتی انجام داده اند که اثری تخریب آن هنوز بر روی قبه باقی است. اما از ترس مسلمانان جهان به خصوص مصر که تهدید به لشکر کشی کرده بود از این کار منصرف شدند.

وی افزود: موضوع جدایی دین از سیاست در تأسیس حکومت عربستان و توسط انگلیس عملی شد چرا که در عربستان سعودی محمد بن سعود به عنوان رهبر سیاسی و اجرایی کشور و محمد بن عبد الوهاب به عنوان رهبر دینی و فقهی شناخته می شود و بزرگان دینی آنها حاضر به توقف تخریب گنبد پیامبر نبودند اما چون معتقد اند که اگر نزاعی بین امام فقهی و امام سیاسی و حکومتی آنها پیش بیاید، امر امام سیاسی مقدم است به همین دلیل در تخریب گنبد پیامبر دست نگه داشته اند.

حجت الاسلام یوسفی غروی خاطرنشان کرد: امروز نیز بزرگان فقهی عربستان همین نظر را دارند که چون حاکمان سیاسی در این کشور تخریب بارگاه پیامبر به صلاح نمی دادند بنابراین از آن صرف نظر کرده اند. در طول تاریخ شیعیان به خصوص علما و دولت های شیعه تلاش های زیادی برای بازسازی بارگاه ائمه بقیع انجام داده اند اما بزرگان سیاسی و حاکمان حکومت اجرایی عربستان به این بهانه که ما نمی توانیم با بزرگان فقهی خود مخالفت کنیم درخواست های شیعیان نپذیرفته اند.

منبع: شبستان