بودجه فرهنگي كشور چگونه هزينه مي‌شود؟

پارسینه: گمان نمی‌رود سهم فرهنگ از 727 هزار و 706 میلیارد و 451 میلیون تومان منابع بودجه کل کشور، بیش از چهار هزار میلیارد تومان باشد؛ حدود چهار هزار میلیارد تومانی که صرف گسترش امور فرهنگی مطابق با اهداف انقلاب اسلامی می‌شود. با احتساب جمعيت 75 ميليوني كشور، سرانه فرهنگي هر ايراني 53333 تومان مي‌باشد. پیش از خواندن این گزارش، اشاره به چند نکته لازم است: نخست اینکه، نهادها بودجه‌گیری که در این گزارش بدان‌ها اشاره شده است، جامعیت ندارند؛ اما کوشش شده است تا آنجا که داده‌ها در اختیار بوده، گزارش از جامعیت کافی برخوردار باشد. با این حال، حتما نهادهایی هستند که از بودجه فرهنگی مملکت ارتزاق می‌کنند و در این گزارش ذکری از آن‌ها نرفته است.

دوم اینکه، ارقامی که زیر آن‌ها خط کشیده شده، مبلغ مندرج در نظر مجلس است و آن‌ها که خطی بر زیرشان نرفته، مبلغ مندرج در لایحه دولت است.

سوم اینکه، کارکردهایی که برای نهادهای زیر ذکر شده، تماماً از روی تارنماهای آن‌ها برداشته شده است و خوانندگان گرامی برای آشنایی بیشتر با این نهادها، می‌توانند به تارنماهای آن‌ها مراجعه کنند.

چهارم اینکه، ارقام مندرج در لایحه، از اطلاعاتی است که چندی پیش خبرگزاری ایسنا منتشر کرد و ارقام ذکر شده از نظر مجلس نیز به کوشش خبرنگار روزنامه قانون در مجلس شورای اسلامی، روح‌ا... سپندارند، کسب شده است.


دست آخر هم اینکه، برای فهم آسان‌تر چگونگی تخصیص بودجه فرهنگی کشور، نهادها به سه دسته فرهنگ عمومی، فرهنگ دینی و نهادهای انقلابی بخش‌بندی شده‌اند.

فرهنگ عمومی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

وزارتخانه‌ای که مسئولیت سیاستگذاری و اجرا در حوزه فرهنگ و هنر و رسانه را بر عهده دارد، 197 میلیارد و 75 میلیون تومان از بودجه سال 1392 را به خود اختصاص داده است. طبق قانون، اين وزارتخانه برای پیشبرد اهداف زیر تأسیس شده‌است: رشد فضايل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی؛ استقلال فرهنگی و مصونیت جامعه از نفوذ فرهنگ اجانب؛ اعتلای آگاهی‌های عمومی در زمینه‌های مختلف و شکوفایی استعدادها و روحیه‌ تحقیق، تتبع و ابتکار در جامعه؛ رواج فرهنگ و هنر اسلامی؛ آگاهی جهانیان نسبت به مبانی و مظاهر و اهداف انقلاب اسلامی؛ گسترش مناسبات فرهنگی با ملل و اقوام مختلف به خصوص مسلمانان و مستضعفان جهان؛ فراهم آمدن زمینه‌های وحدت میان مسلمین.

سازمان صداوسیما

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران که 905 میلیارد تومان از بودجه را ویژه خود کرده است؛ سازمانی رسانه‌ای است که تنها متولی قانونی پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در جمهوری اسلامی ایران است.

ابلاغیه مقام معظم رهبری به صداوسیما

به ابلاغیه مقام معظم رهبری به صداوسیما، 42 میلیارد تومان در لایحه بودجه فرهنگی کشور در سال 92 اختصاص داده شده است.

سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

این سازمان با بودجه 283 میلیارد تومانی از بودجه 92، سازماني آموزشی، تحقیقاتی و نظارتی است و در زمینه‌های مربوط به آثار تاریخی و باستانی، صنایع دستی، گردشگري و ... فعاليت دارد.

پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

اين پژوهشگاه با بودجه 16 میلیارد و 200 میلیون تومان در سال 92، وابسته به سازمان میراث فرهنگی است و با اهداف توسعه و گسترش پژوهش در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری و در راستاي احیا و مستندسازی آثار به منظور حفظ کیفیت آن‌ها و آشکار کردن حلقه‌های گمشده فرهنگی، تاریخی و طبیعی و زمینه‌سازی مناسب برای ارتقای فعالیت‌های پژوهشی مرتبط تأسيس شده است.

وزارت ورزش و جوانان

وزارت ورزش و جوانان که پس از ادغام سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان در مجلس هشتم تشکیل شد، 115 میلیارد و 821 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 را از آنِ خود کرده است. این سازمان عالی‌ترین مرجع رسیدگی به مسائل مربوط به ورزش و جوانان در ایران خواهد بود. مرکز فعالیت‌های قرآنی جوانان کشور، نهادی قرآنی است که زیر نظر وزارت ورزش و جوانان فعالیت می‌کند.

حمایت از نشر کتاب و مطبوعات

این نهاد، 150 میلیارد تومان از بودجه فرهنگی سال 92 را ویژه خود کرده است.

کمک به امور سینمایی و تولید فیلم‌های فاخر

برای کمک به امور سینمایی و تولید فیلم‌های فاخر، 94 میلیارد تومان در بودجه فرهنگی سال 92 پیش‌بینی شده است.

سازمان اوقاف
سازمان اوقاف و امور خیریه، نهاد اداره‌کننده موقوفات در ایران از 79 میلیارد و 735 میلیون تومان بودجه فرهنگی کشور بهره‌مند است.

شرکت سهامی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تلاش دارد تا با تخصیص 51 میلیارد و 352 میلیون تومان از بودجه کل کشور به خود، امكانات لازم برای رشد و پرورش فكري و ذوقي كودكان و نوجوانان بر اساس ارزش‌ها و نظام تعليم و تربيت اسلامي فراهم آورد.

سازمان اسناد کتابخانه ملی

سازمان‌ اسناد و كتابخانه‌ ملي‌ در دو ساختمان‌ مستقل‌ كتابخانه‌ ملي‌ ايران‌ و گنجينه‌ اسناد ملي‌ ايران فعاليت‌ دارد و با بهره‌گيري از 42 میلیارد و 400 میلیون تومان از بودجه کشور در سال 92، فرآیند شناسایی، فراهم‌آوری، نگهداری، سازماندهی و اطلاع‌رسانی اسناد ملی ایران را بر عهده دارد.

امور علمی، فرهنگی و آموزشی وزارت علوم

امور علمی، فرهنگی و آموزشی وزارت علوم 38 میلیارد و 600 میلیون تومان از بودجه کشور را از آنِ خود کرده است.

سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی

سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرانا) که از سال ۱۳۱۳ با نام آژانس پارس فعالیت خود را آغاز کرده است، 37 میلیارد و 300 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 دریافت خواهد کرد.

کمیته ملی المپیک

کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران سازمانی ورزشی و غیر انتفاعی است که در سال ۱۳۲۵ تاسیس شد و در سال ۱۳۲۶ به عضویت کمیته بین‌المللی المپیک درآمد. این کمیته با بودجه 22 میلیارد و 800 میلیون تومان در سال 92، مسئول فرستادن ورزشکاران به مسابقات المپیک و بازی‌های آسیایی است.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی

از جمله وظايف فرهنگستان زبان و ادب فارسی که هشت میلیارد و 700 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 را از آنِ خود کرده است، برنامه‌ریزی و مدیریت واژه‌گزینی؛ سازماندهی وضعیت واژگان بیگانه واردشده به زبان فارسی و همسنگ‌یابی برای آن‌ها؛ کمک به استانداردسازی مفهوم‌ها و اصطلاحات علوم و فنون و واج‌های گوناگون در گستره زبان فارسی است.

مرکز مطالعات جهانی شدن

در راستاي هماهنگ سازي و تمركز تلاش‌ها براي نيل به اهداف و مفروضات مورد نظر در برخورد با پديده جهاني شدن، مركز ملي مطالعات جهاني شدن با هشت میلیارد و 200 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 اداره مي‌شود.

مرکز امور زنان و خانواده

مرکز امور زنان و خانواده، با هدف ارتقا و بهبود وضعيت زنان و ارتقاي توانايي‌هاي آنان براي شكوفايي و تحقق استعدادهاي خود در جهت تعالي و توسعه جامعه اسلامي، هفت میلیارد و 400 میلیون تومان از بودجه کشور را در سال 92 دریافت خواهد کرد.

فرهنگستان هنر

فرهنگستان هنر با بهره از هفت میلیارد و 100 میلیون تومان از بودجه سال 92 کشور به پاسداري از ميراث فرهنگي و هنري اسلامي‌‌ و ملي و پيشنهاد سياست‌ها، راهبردها و دستيابي به آخرين يافته‌ها و نوآوري‌ها و نيز ارتقاي فرهنگ اسلامي ‌‌براي مقابله با تهديدهاي فرهنگ مهاجم می‌پردازد.

سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و اسلامی

سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و اسلامی «سمت»، با بهره از بودجه 6 میلیارد و 951 میلیون تومانی به تدوین کتاب‌های درسی و کمک‌درسی در سطح دانشگاهی می‌پردازد.

بنیاد ایران‌شناسی
از اهداف اصلی بنیاد ایران‎شناسی با اختصاص پنج میلیارد و 400 میلیون تومان از بودجه کشور بدان، بررسی دقیق شرح حال و آثار دانشمندان، هنرمندان و فرهیختگان ایران است.

کتابخانه آیت‌ا... مرعشی نجفی

کتابخانه آیت‌ا... مرعشی نجفی، با داشتن بیش از ۲۵۰ هزار جلد کتاب چاپی و ۲۵ هزار جلد کتاب خطی، پنج میلیارد و 370 میلیون تومان از بودجه امسال کشور را از آنِ خود کرده است.

پژوهشکده هنر

از جمله وظايف پژوهشکده هنر با بودجه 795 میلیون تومانی در سال 92، بررسي و شناسايي نيازهاي پژوهشي در زمينه‌هاي جديد هنري جامعه و تدوين برنامه براي فعال‌ساختن ظرفيت‌ها و توانايي علمي مراكز علمي و پژوهشي در اين زمينه و اجراي طرح‌هاي پژوهشي بنيادي، كاربردي و توسعه‌اي به منظور تحقق اهداف پژوهشكده اعلام شده است.

فرهنگ دینی
شورای حوزه علمیه قم

این شورا 221 میلیارد تومان از بودجه فرهنگی سال 92 را به خود اختصاص داده است.

مرکز خدمات حوزه علميه قم

مركز خدمات حوزه‌هاي علميه که در خدمت عموم طلاب و روحانيون و خانواده آنان، اعم از ايراني و غير ايراني، برادران و خواهران و دانش‌پژوهان شيعه و سني است، 240 میلیارد و 134 میلیون تومان از بودجه فرهنگی کشور را به خود اختصاص داده است.

مرکز جهانی علوم اسلامی

مركز جهاني علوم اسلامي با 134 میلیارد تومان بودجه در سال 92، نهادي آموزشي و پژوهشي است كه ماهيتي حوزوي - دانشگاهي دارد. اين دانشگاه غير دولتي، وظيفه آموزش علوم اسلامي و انساني را به دانش‌پژوهان غيرايراني بر عهده دارد.

حق بیمه طلاب و روحانیون غیر شاغل

حق بیمه طلاب و روحانیون غیر شاغل 131 میلیارد و 674 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 را از آنِ خود کرده است.

ستاد کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد

به این ستاد برای حمایت از کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد 45 میلیارد و 100 میلیون تومان اختصاص داده شده است.

مجمع جهانی اهل بیت

مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) با هدف احیا و گسترش فرهنگ و معارف اسلام ناب محمدی (ص) و حراست و دفاع از حریم قرآن مجید و سنت پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) و دفاع از کیان و حقوق مسلمین به خصوص پیروان اهل بیت (علیهم‌السلام) و تلاش در راستای تقویت وحدت اسلامی براي مقابله با توطئه‌های گوناگون استکبار جهانی و حفظ میراث فرهنگی و مفاخر تمدن اسلامی و همچنین کمک به رشد، ارتقا و اصلاح وضعیت فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و دیگر ابعاد زندگی پیروان اهل بیت (علیهم‌السلام) 33 میلیارد و 261 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 را ویژه خود کرده است.

مجمع جهانی تقریب مذاهب

این مجمع که 23 میلیارد و 569 میلیون تومان از بودجه 92 را به خود اختصاص داده است در سال ۱۳۶۸ با هدف تلاش برای آشتی دادن مذاهب مختلف اسلامی و ایجاد تقریب بین دیدگاه‌های آنان تشکیل شد. ارتقای سطح آشنایی و آگاهی و تعمیق تفاهم بین پیروان مذاهب اسلامی و تقویت احترام متقابل و تحکیم رشته‌های اخوت اسلامی در بین مسلمانان بدون هیچ گونه تمایزی از لحاظ تعلقات فرقه‌ای، قومی یا ملی آنان به منظور رسیدن به امت واحده اسلامی از وظایف این مجمع است.

دانشگاه علوم و معارف قرآنی

دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم با 13 میلیارد و 400 میلیون تومان از بودجه فرهنگی کشور به انجام رسالت‌های آموزشی و پژوهشی پرداخته و اکنون دارای 17 دانشکده پایه و چهار دانشکده تخصصی در سراسر کشور است.

موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی‌(ره)

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌(ره)، نام مجموعه‌ای آموزشی برای تحصیل دانشجویان و طلبه‌های شیعه است که در سال ۱۳۷۴ پایه‌گذاری شد. این موسسه آموزشی و پژوهشی که زیر نظر آیت‌ا... محمدتقی مصباح یزدی کار می‌کند، 11 میلیارد و 376 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 را به خود اختصاص داده است.

دانشگاه مذاهب اسلامی

دانشگاه مذاهب اسلامی که با هدف تقارب، تعارف و تبادل نظر علما، استادان و دانشجویان مذاهب اسلامی راه‌اندازی شده است، هفت میلیارد و 991 میلیون تومان از بودجه را از آنِ خود کرده است.

جشنواره فرهنگی هنری امام ‌رضا (ع)

«جشنواره بین المللی، فرهنگی و هنری امام رضا(ع)» به مناسبت میلاد حضرت امام علی ابن موسی الرضا(ع) همه ساله در «دهه‌ی کرامت» از یکم تا یازدهم ذیقعده توسط «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» و در گستره ملی و بین‌المللی با بودجه دو میلیارد و 800 میلیون تومان برگزار می‌شود.

سازمان حج و زیارت

سازمان حج و زیارت با بهره از دو میلیارد و 500 میلیون تومان از بودجه سال 92، مسئولیت اجرا و نظارت بر حج تمتع، عمره مفرده، عتبات عالیات عراق و سفر زیارتی سوریه را بر عهده دارد.

نهادهای انقلابی
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از سازمان‌های وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که 111 میلیارد و 400 میلیون تومان از بودجه سال 92 به آن داده شده است. این سازمان در سال ۱۳۷۴ ایجاد شد و مسئولیت آن در زمینه فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور مانند ایجاد و گسترش شناخت، علاقه و باور نسبت به اسلام ناب، انقلاب اسلامی، مزیت‌های جمهوری اسلامی ایران و فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی در جوامع دیگر به منظور گسترش پرتوِ اسلام و تحکیم همگرایی و پیوندهای اسلامی، دینی و معنوی است.

بنیاد حفظ ارزش‌ها و آثار دفاع مقدس

بنیاد حفظ ارزش‌ها و آثار دفاع مقدس، 42 میلیارد و 900 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 کشور را به خود اختصاص داده است. اين بنياد با هدف حفظ آثار و نشر آنچه ارزش‌های دفاع مقدس و ترويج فرهنگ مقاومت، ايثار، جهاد و شهادت نامیده می‌شود بنیان نهاده شد.

سازمان تبلیغات اسلامی

سازمان تبلیغات اسلامی که حوزه هنری و سازمان دارالقران کریم زیر نظر آن اداره می‌شود، 71 میلیارد تومان از بودجه فرهنگی کشور را ویژه خود کرده است. اهداف این سازمان، احيا و اشاعه انديشه تابناك اسلام در همه زمينه‌هاي مورد نياز و تقويت روح عبوديت الهي و ترويج اخلاق اسلامي در ميان مردم به ويژه نسل جوان؛ دفاع از اصول اسلام، نظام مقدس جمهوري اسلامي و آرمان‌هاي انقلاب اسلامي و شناخت توطئه‌هاي فرهنگي- تبليغي بيگانگان و تبيين انحطاط و بطلان مكتب‌هاي الحادي و انحرافي و مبارزه با آفت‌هاي التقاط و تحجر با تكيه بر جامعيت اسلام؛ و گسترش كمي و كيفي تبليغات ديني مردمي و برانگيختن احساس مسئوليت عمومي در قبال اسلام و نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران است.

حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی

حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي موسسه‌اي وابسته به سازمان تبليغات اسلامي از عمده‌ترين متوليان فرهنگي- هنري كشور است كه 37 میلیارد و 529 میلیون تومان از بودجه فرهنگی کشور را ویژه خود کرده است. فعاليت‌هاي گسترده و متنوعي از قبيل انتشارات چندين عنوان نشريه با زمينه‌هاي فرهنگي و هنري، آموزش رشته‌هاي مختلف هنري، تهيه‌كنندگي و ساخت فيلم‌ها سينمايي، توليد فيلمنامه با بهره‌گيري از استعدادهای كشور، پشتيباني از گروه‌هاي هنري در زمينه‌هاي گوناگون، حمايت از برگزاري نمايش‌هاي آييني و تعزيه، اقدام به احياي هنرهاي اصيل ايراني- اسلامي و همچنين انجام فعاليت‌ها و ارائه خدمات ديگر در جهت حفظ امتداد و تكيه بر آرمان‌هاي انقلاب اسلامي است.

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

به دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم كه در آغاز پيروزي ‫انقلاب اسلامي به امر امام خميني‌(س) تاسيس ‫شد، 74 میلیارد و 516 میلیون تومان اختصاص داده شده است. این دفتر هم‌اكنون ‫با ايفاي نقش واسط فعال ميان حوزه‌هاي علميه از يك سو و نظام اسلامي و نيازهاي ‫ديني مردم از سوي ديگر، به تبيين و گسترش باور، بينش و ارزش‌هاي انقلابي و ‫تعميق و توسعه دانش و معرفت اسلامي مي پردازد.

نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها

اين نهاد که 72 میلیارد و 963 میلیون تومان از بودجه فرهنگی سال 92 به آن اختصاص داده شده است در راستاي تبيين ارزش‌هاي اسلامي و تعميق آگاهي‌هاي ديني و اعتقادي دانشجويان و دانشگاهيان تشكيل شده است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی

شورای عالی انقلاب فرهنگی با بهره 50 میلیارد و 306 میلیون تومانی از بودجه فرهنگی سال 92، در پی گسترش نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی و تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی (کمک به اشخاص)

شورای عالی انقلاب فرهنگی (کمک به اشخاص)، 31 میلیارد تومان از بودجه کشور را از آنِ خود کرده است.

شورای هماهنگی تبلیغات

این شورا با 24 میلیارد و 153 میلیون تومان بودجه در سال 92 به امر سياستگذاري، برنامه‌ريزي، سازماندهي، نظارت و راهبري مراسم و مناسبت‌هاي ملي، مذهبي، سياسي و انقلابي می‌پردازد. اين شورا در طول سال‌هاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي تاكنون در ايجاد همبستگي تشكل‌ها و جناح‌هاي سياسي در برگزاري مراسم و آيين‌هاي با صداقت و ايجاد تمهيدات لازم براي حضور مستمر مردم در پاسداري از دستاوردهاي انقلاب و ارزش‌هاي آن و نيز اعلام مواضع نظام جمهوري اسلامي نسبت به سياست‌هاي استكبار جهاني نقش برجسته‌اي را ايفا كرده است.

مؤسسه نشر آثار امام

مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام با بهره از 11 میلیارد و 25 میلیون تومان از بودجه فرهنگی کشور در سال 92 در قالب‌هایی چون نگهداری اسناد امام خمینی، تنظیم و چاپ کتاب‌های امام خمینی و مقالات مربوطه فعالیت می‌کند و بر چاپ تمام مطالب وکتب در مورد امام خمینی از سوی ناشران دیگر نظارت دارد.


پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

این پژوهشكده که وابسته به مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني است، دو میلیارد و 500 میلیون تومان از بودجه فرهنگی کشور را ویژه خود کرده است. این پژوهشکده با هدف پژوهش در جوانب مختلف حيات و انديشه امام و معرفي ديدگاه‌هاي ايشان و انقلاب اسلامي ايران در مجامع علمي داخل و خارج از كشور و همچنين تربيت محقق در اين زمينه آغاز به كار كرد.

شورای فرهنگی اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی

اين شورا با بهره از یک میلیارد و 27 میلیون تومان از بودجه فرهنگی کشور براي سیاستگذاری در مسائل فرهنگی و اجتماعی زنان و ایجاد هماهنگی‌های لازم در این امور برنامه‌ريزي و اقدام می‌کند. طرح جامع عفاف، طرح ارتقای امنیت اجتماعی و آیین‌نامه اجرایی اصول و سیاست‌های بهینه‌سازی حضور زن در سینما از جمله مهم‌ترين مصوبات شوراي فرهنگي اجتماعي زنان است.

منبع:قانون