عرش الهی بر چه کسانی سایه انداز است؟

پارسینه-گروه فرهنگی: موارد صله رحم از لسان آیت الله جوادی آملی برگرفته از کتاب مفاتیح الحیاة در ذیل عنوان می شود:

تعبیرهای بیانگر در آیات و روایات عبارتند از : والدین، مادر، پدر، خانواده، فرزند، دختر، پسر، همسر، شوهر، برادر، خواهر، سایر ارحام نسبی، خویشاوندان سببی مانند پدرزن، مادرزن، داماد و ... است.

نیکی به والدین

احسان به والدین (به عنوان عام) چنان مهم است که حتی شرک آنان مانع احسان به آنان نیست، گرچه باید از عقاید مشرکانه آنان به دور بود و از کمترین بی احترامی و آسیب رساندن به آنان نهی شده و نهایت فروتنی و مهربانی به آن دو در حال حیات و مرگشان توصیه و معادل نماز، جهاد، حج و ... شمرده شده است، حتی تشکر از آنان مقارن شکر الهی قرار گرفته است. آیات قرآنی بهترین گواه اهمیت نیکی به والدین است:

1. وَ قَضى‏ رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً... و پروردگارت حکم قطعی کرد که جز او را نپرستید و به پدر و مادر ( خود ) نیکی کنید حال اگر در نزد تو یکی از آن دو یا هر دو به کهنسالی رسند ( در مقابل زحمات یا خشونت های آنها اظهار ناراحتی مکن حتی ) به آنان افّ مگو و بر آنها فریاد مزن و سخن درشت مگو و با آنان سخنی کریمانه بگوی. (اسراء، آیه23)

2. وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانی‏ صَغیراً... و از روی مهربانی در برابر آنها بال های خضوع و ذلّت فرود آر ، و بگو: پروردگارا هر دو را رحمت کن به پاس آنکه مرا در خردی ( از روی رحمت ) تربیت کردند. (اسراء، آیه 24)

3. وَ إِنْ جاهَداکَ عَلى‏ أَنْ تُشْرِکَ بی‏ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً... و اگر در حق تو بکوشند که چیزی را که به ( الوهیت و ربوبیت و قداست ) آن علم نداری شریک من قرار دهی هرگز از آنها اطاعت مکن ، و در دنیا با آنها به نیکی معاشرت نما.(لقمان، آیه 15)

منصور بن حازم از امام صادق(ع) پرسید: باارزش ترین اعمال کدام است؟ آن امام فرمود: نماز در وقت خود، نیکی به پدرو مادر و جهاد در راه خدا.(1)

امام باقر(ع) فرمود: خدا در سه چیز برای هیچ کس رخصتی قرار نداده است: ادای امانت به نیکوکار و بدکار، وفای به عهد به نیکوکار و بدکار، نیکی با والدین نیکوکار باشند یا بدکار. (2) این تکلیف درباره والدین حتی پس از مرگ آن دو نیز استمرار دارد. رسول خدا(ص) فرمود: سرور نیکوکاران در قیامت مردی است که به والدین خود پس از مرگشان نیکی کند.(3)

برخی زمان ها برای نیکی به والدین

نیکی به والدین زمانی معین ندارد؛ ولی در برخی زمان ها پاداشی مضاعف دارد. به فرموده امام باقر(ع) یکی از بهترین اعمال روز عید قربان نیکی به والدین است. (4)

رسول خدا (ص) فرمود: هر کس قبر پدر و مادرش را در روز جمعه زیارت کند بخشوده می شود و از نیکوکاران به شمار می آید.(5)

برخی از آثار نیکی به والدین

رضایت الهی: بر پایه روایتی نخستین چیزی که خدا در لوح محفوظ نگاشته است که خدایی جز من نیست و هر کس پدر و مادرش ازاو خشنود باشند من از او خوشنود هستم. (6)

نزول رحمت آسمانی: رسول خدا (ص) فرمود: درهای رحمت آسمان در چهار هنگام گشوده می شود: هنگام بارش باران، هنگام نگاه فرزند به چهره والدین، هنگام گشوده شدن در کعبه و هنگام عقد ازدواج. (7)

بهره مندی از برترین غرفه های بهشتی: امام باقر(ع) فرمودند: چهار صفت است که در هر یک از مومنان باشد، خدا او را در والاترین مرتبه بهشتی و عالی ترین مرتبه شفاعت جای می دهد... کسی که به پدر و مادر خود انفاق کند، با آن دو مدارا کند، به آنان نیکی کند و آن را اندوهگین نکند. (8)

بهره مندی از سایه عرش الهی: امام صادق (ع) فرمود: روزی حضرت موسی (ع) در حال مناجات با پروردگارش مردی رادرسایه عرش الهی دید. پرسید پروردگارا! این کیست که عرش تو بر او سایه افکنده است؟ فرمود: او کسی است که نیکوکار به پدر و مادر خود است و اهل سخن چینی نیست.(9)

نشانه تشیع: امام صادق(ع) فرمود: ای جابر! شیعیان ما شناخته نمی شوند مگر با ... نیکی به والدین.(10)

پی نوشت ها:

1. الکافی، ج2، ص 158

2. همان، ص 162

3. بحارالانوار، ج71، ص 86

4. الخصال، ص298

5. بحارالانوار، ج 86، ص 359

6. مستدرک الوسایل، ج 15، ص 176

7. جامع الاخبار، ص 101

8. الامالی، مفید، ص 167

9. الامالی، صدوق، ص 180

10. الکافی، ج2، ص74

منبع: شبستان