نگاهی به احاديث اهل بيت(ع) در باب «استخاره»

پارسینه-گروه فرهنگی: صابری نسب عضو هيئت علمی دانشگاه اراك، مدرس علوم قرآن و كارشناس صدا و سيمای استان در امور قرآنی، در مصاحبه ای گفت: استخاره در لغت به معنی خواستن بهترين چيز و طلب كردن خير است و در اصطلاح نوعی دعا است در انجام امری كه خير و شر آن بر انسان پوشيده است. شيخ مفيد استخاره كردن را خير خواستن از خداوند می‌داند. استخاره در امور مباح يا برای ترك امر مستحبی، به جهت تعارضش با امر مستحب ديگر وارد است.

وی گفت: در روايات آمده است كه رسول (ص) به اصحاب خود استخاره را اين طور ياد می‌داده است كه نماز مستحبی 2 ركعتی شبيه به نماز صبح بخوانند و پس از آن صد بار دعای «استخير‌الله برحمته» را زمزمه كنند و بعد به آنچه بدان الهام شده از فعل يا ترك فعل مورد نظر عمل كنند.

وی با بيان حديثی از امام صادق (ع) درباره اهميت استخاره گفت: ايشان فرمودند: هيچ بنده مؤمنی از خداوند خود گزينش بهترين را درخواست نكرده، جز اين كه خداوند آنچه بهتر بود برايش انتخاب كرد. هر چند آن را كه برايش گزيده مورد پسند بنده نباشد.

وی افزود: همچنين در بحارالانوار مرحوم علامه مجلسی (ره) ج 91 ص 224 آمده كه امام ششم فرمودند: من چون استخاره كنم ديگر باكی ندارم كه به كدام پهلويم به زمين بيفتم.

«صابری‌نصب» با بيان مأخذ، چگونگی استخاره را اين‌طور عنوان كرد: در بحار جلد 91 ص 256 آمده است: از نظر امام صادق (ع) برای انجام استخاره، ابتدا خدا را به بزرگی ياد كن، سپس حمد و تمجيد و تحميد خدا را به جای آور بعد بر پيامبر (ص) و خاندان پاكش درود فرست، سپس عبارت «انی اسئلك و انك عالم الغيب و الشهاده الرحمن و الرحيم و انت علام الغيوب استخير الله برحمه» را بخوان و در پايان سه بار «استخيرالله برحمته» را تكرار كن. علی (ع) فرمودند: رسول خدا مرا به يمن فرستادند و سفارش كرد كه ای علی «ما حار من استخاره» هر كه به گزينی در امور خدا خواستار شد، سرگردان نشد.

وی درباره اقسام استخاره گفت: به چهار شكل می‌توان استخاره كرد: اول «استخاره به استشاره»، يعنی قبل از ورود به هر كار با خدا مشورت كردن به طوری كه 100 بار بگويی «استخير الله» طلب خير می‌كنم در كارم از خداوند كه خداوند هر آنچه را خير و صلاح انسان باشد می‌دهد.

اين كارشناس قرآن به دومين استخاره اشاره كردو گفت: دومين استخاره «استخاره به تسبيح» است كه در روايات آمده است: 3 بار سوره خاتمه و 10 بار سوره قدر خوانده شود و سپس دعا كنيد كه «اللهم انی استخيرك لعلمك بعاقبه الامور» و سپس حاجت خود را در نظر بگيريد و مقداری از دانه‌های تسبيح را گرفته و 2 تا 2 تا بشماريد، اگر در پايان دانه فرد باقی ماند خوب است و اگر زوج باقی ماند خوب نيست.

عضو هيئت علمی دانشگاه اراك اظهار كرد: سومين استخاره «استخاره به قرآن»، در روايات رسول (ص) آمده است 3 بار «قل هو‌الله احد» و 3 بار صلوات سپس دعا كن «اللهم تفالت بكتابك و توكلت عليك فارنی من كتابك ما هو مكتوم من سرك المكنون فی غيبك» آنگاه قرآن را باز كرده و مطلب را در سطر اول می‌بينی.(بحار ج 91 ص 241 ).

وی به چهارمين استخاره اشاره كردو گفت: «استخاره ذات ارقاع»، چهارمين نوع استخاره است كه امام صادق می‌فرمايند: 6 رقعه كاغذ آماده كن و در 3تای آنها بنويس «بسم‌الله الرحمن الرحيم خيره من الله العزيز الحكيم لفلان بن فلانه و نام خود و مادرت را بنويس ...افعل» و در 3 تای باقی بنويس «بسم‌الله ارحمن الرحيم خيره من الله العزيز الحكيم لفلان لا تفعل» و همه را زير سجاده خودت قرار بده و دو ركعت نماز بخوان و به سجده برو و صد بار بگو «استخير الله برحمه خيرفی عافيه» آنگاه كاغذها را ببين اگر 3 تای آنها پشت سر هم بيايد افعل انجام بده اگر يكی افعل و ديگری لا تفعل آمد آنها را كنار بگذار و 3 تای ديگر از كاغذ‌ها را ببين و به آخرين كاغذ نگاه نكن و اين 3 را با دو تای اولی روی هم ملاحظه كن، اگر افعل آمد آن كار را انجام بده و اگر لا تفعل آمد انجام نده. (بحار ج 91 ص 244 )

صابری نصب به معرفی منابعی كه استخاره در آنها ذكر شده است پرداخت و گفت: «معارف و معاريف»، سيد «مصطفی حسينی دشتی» «ج 2 ص 154 و 155 و 156»، دايرة‌المعارف تشيع، محبی، «ج2 ص 98 و 99»، دعای 33 صحيفه سجاديه، دعای مخصوص استخار، من لا يحضره الفقيه از مرحوم صدوق (ره) باب صاه الاستخاره ج1 ص 562 و 563،

رسالةالغريه از شيخ مفيد (ره)، اصول كافی مرحوم كلينی (ره) باب انوار، وسائل‌الشيعه شيخ حر آملی ج 5 ص 216 و 217، بحر الانوار مرحوم مجلسی (ره) ج 75 و ج 91، التاج الجامع للاصولفی احاديث الرسول از منصور علی ناصف ج 1 ص 233، مصابح ‌المتمجد و سلاح المتحبد از شيخ طوسی (ره)، مصباح كفعمی ص 390 به بعد، البلد الامين و مفتاح النجاه سيد محسن امين ج 1 ص 405، از جمله منابع معتبری هستند كه مطالبی در رابطه با استخاره در آنها بيان شده است.

مدرس و كارشناس قرآن:

استخاره در لغت به معنی خواستن بهترين چيز و طلب كردن خير است و در اصطلاح نوعی دعا است در انجام امری كه خير و شر آن بر انسان پوشيده است. شيخ مفيد استخاره كردن را خير خواستن از خداوند می‌داند. استخاره در امور مباح يا برای ترك امر مستحبی، به جهت تعارضش با امر مستحب ديگر وارد است

وی در پايان درباره آداب استخاره گفت: رو به قبله بودن، خاتم عقيق با نقش محمد (ص) و علی (ع) بر دست داشتن، سخن نگفتن، اگر استخاره خوب نيايد نبايد با كراهت تلقی شود، به در گاه خداوند شكر كردن و بر او توكل كردن از جمله آداب انجام استخاره است.

منبع: ایکنا